Nguồn: Smithson’s curious bequest, History.com
Biên dịch: Lê Thị Hồng Loan | Biên tập: Lê Hồng Hiệp
Vào ngày này năm 1829, tại Genoa, Ý, nhà khoa học người Anh James Smithson đã qua đời sau một thời gian lâm bệnh kéo dài, để lại một bản di chúc với một chú thích đặc biệt. Trong trường hợp người cháu trai duy nhất của ông qua đời mà không có bất kỳ người thừa kế nào, Smithson yêu cầu rằng toàn bộ tài sản của ông sẽ được chuyển đến “Hợp chúng quốc Hoa Kỳ, để thành lập tại Washington, dưới tên gọi Viện Smithsonian, một tổ chức nhằm phát triển và truyền bá kiến thức.” Di sản gây hiếu kỳ của Smithson cho một quốc gia mà ông chưa bao giờ viếng thăm thu hút sự chú ý đáng kể trên cả hai bờ Đại Tây Dương.
Smithson là một thành viên của Hội Hoàng gia London từ năm 22 tuổi, đã xuất bản nhiều bài báo khoa học về cấu tạo khoáng chất, địa chất và hóa học. Năm 1802, ông lật ngược quan điểm khoa học phổ biến bằng cách chứng minh rằng các loại kẽm cacbonat là những khoáng chất cacbonat thực sự, và một loại kẽm cacbonat sau này đã được đặt tên là smithsonite để vinh danh ông.
Sáu năm sau khi ông qua đời, cháu trai của ông, Henry James Hungerford, thực sự đã mất mà không có con cái, và vào ngày 01 tháng 07 năm 1836, Quốc hội Hoa Kỳ đã phê chuẩn việc chấp nhận món quà của Smithson. Tổng thống Andrew Jackson đã gửi nhà ngoại giao Richard Rush tới Anh quốc để đàm phán về việc chuyển tiền, và hai năm sau, Rush giương buồm trở về nước với 11 thùng chứa tổng cộng 104.960 đồng tiền vàng, tám shilling, và bảy pence, cũng như bộ sưu tập khoáng vật, thư viện, các ghi chú khoa học và các vật dụng cá nhân của Smithson.
Sau khi được nấu chảy, lượng vàng đã trở thành một khối tài sản trị giá lên đến hơn 500.000 đô la. Sau khi xem xét một loạt các khuyến nghị, bao gồm việc thành lập một trường đại học quốc gia, một thư viện công cộng, hoặc một đài quan sát thiên văn, Quốc hội đã đồng ý rằng di sản này sẽ hỗ trợ việc thành lập một bảo tàng, một thư viện và một chương trình nghiên cứu, xuất bản và sưu tầm đối với khoa học, nghệ thuật và lịch sử. Vào ngày 10 tháng 08 năm 1846, đạo luật thành lập Viện Smithsonian đã được Tổng thống James K. Polk ký ban hành thành luật.
Ngày nay, Viện Smithsonian có 19 bảo tàng, bao gồm cả Bảo tàng Quốc gia về Lịch sử và Văn hóa người Mỹ gốc Phi mới được công bố gần đây, chín trung tâm nghiên cứu trên khắp Hoa Kỳ và thế giới và vườn thú quốc gia. Bên cạnh Tòa nhà Viện Smithsonian ban đầu, thường được biết đến với tên gọi “Lâu đài”, du khách đến Washington, DC, sẽ được tham quan Bảo tàng Lịch sử Tự nhiên Quốc gia, nơi có các bộ sưu tập khoa học tự nhiên, Vườn thú Quốc gia và Phòng triển lãm Chân dung Quốc gia. Bảo tàng Lịch sử Quốc gia Hoa Kỳ lưu giữ lá cờ Star-Spangled Banner (Quốc kỳ) đầu tiên và các hiện vật khác của lịch sử Hoa Kỳ. Bảo tàng Hàng không và Vũ trụ Quốc gia có danh hiệu là bảo tàng được viếng thăm nhiều nhất trên thế giới, trưng bày những điều kỳ diệu về lịch sử hàng không và vũ trụ như máy bay của anh em nhà Wright và Freedom 7, khoang kín vũ trụ đã đưa người Mỹ đầu tiên vào không gian. John Smithson, nhà hảo tâm vĩ đại của Viện Smithsonian, được chôn cất trong một ngôi mộ trong Tòa nhà Smithsonian.
