Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy
Các nhà lập pháp Mỹ nhậm chức, trong bối cảnh cả hai viện Quốc hội đều có thế đa số mong manh. Đảng Dân chủ kiểm soát Hạ viện với chỉ 10 ghế nhiều hơn. Đảng Cộng hòa đang kiểm soát Thượng viện, nhưng vẫn còn hai ghế sẽ bầu vào thứ Ba ở Georgia. Nếu đảng Dân chủ thắng cả hai, Thượng viện sẽ chia thành tỷ lệ 50-50. Nhiệm vụ đầu tiên của Quốc hội là xác nhận kết quả của cuộc bầu cử tháng 11. Thủ tục đó vào thứ Tư này thường chỉ mang tính hình thức. Nhưng những người ủng hộ Tổng thống Donald Trump sẽ làm nó trở nên phức tạp.
Thủ tướng Anh Boris Johnson cảnh báo các quy tắc phong tỏa ở Anh “có thể khắc nghiệt hơn”, ngay cả khi việc triển khai vắc-xin covid-19 của chính phủ được đẩy nhanh từ hôm nay. Phần lớn đất nước đã ở trong cấp độ hạn chế cao nhất theo hệ thống hiện có, nhưng số ca nhiễm và nhập viện covid-19 vẫn tiếp tục tăng nhanh. Ông Johnson nhấn mạnh trường học vẫn an toàn, mặc dù các trường tiểu học ở London, theo dự kiến mở cửa hôm nay, vẫn sẽ đóng cửa cho đến 18 tháng 1.
Hàng nghìn người đưa tang đổ về Baghdad để kỷ niệm một năm ngày Qassem Suleimani bị ám sát. Vị chỉ huy quân đội Iran đã bị giết bởi một cuộc tấn công bằng máy bay không người lái của Mỹ ở thủ đô Iraq vào năm ngoái, cùng với một thủ lĩnh dân quân hàng đầu của Iraq. Chiến dịch này đã đặt Tehran và Washington trên bờ vực chiến tranh. Hôm thứ Bảy, Iran khiến thế giới chú ý khi công bố kế hoạch làm giàu uranium lên đến 20%, gần với mức cần thiết cho vũ khí hạt nhân.
Các nhà chức trách Tây Úc ban hành cảnh báo khẩn cấp khi cháy rừng lan rộng ngoài tầm kiểm soát ở ngoại ô Perth. Một số cư dân đã được yêu cầu di tản, trong khi số khác phải trú ẩn trong nhà vì không còn lựa chọn nào khác. Vụ cháy xảy ra chưa đầy hai tuần sau khi người dân ở Bullsbrook, một vùng ngoại ô khác ở Perth, phải sơ tán vì cháy rừng.
Ấn Độ cấm nhà sản xuất vắc xin lớn nhất thế giới xuất khẩu vắc-xin covid-19 của Đại học Oxford-AstraZeneca. Viện Huyết thanh Ấn Độ đã được khoán hợp đồng sản xuất 1 tỷ liều vắc-xin này cho các nước nghèo. Nhưng cơ quan quản lý Ấn Độ đã cấp giấy phép khẩn cấp với điều kiện công ty không được xuất khẩu liều nào cho đến ít nhất là tháng 3, nhằm ưu tiên cho những người Ấn Độ dễ bị tổn thương.
Trong năm 2020, dân số Hàn Quốc giảm lần đầu tiên trong lịch sử. So với năm 2019, số người chết tăng 3%, trong khi sinh mới giảm 10%. Một dân số vừa già đi vừa thu hẹp lại, như những gì các nhà hoạch định chính sách châu Âu đang trải qua, là một thực tế “tốn kém”. Người già cần được chăm sóc sức khỏe và nhận lương hưu, trong khi lực lượng lao động nhỏ hơn đồng nghĩa thu thuế giảm.
Bitcoin lần đầu tiên tăng trên 34.000 USD. Loại tiền mã hóa phổ biến nhất thế giới đã tăng giá trị hơn 300% vào năm ngoái. Một số nhà phân tích dự đoán bong bóng sẽ sớm vỡ, song việc tăng giá gần đây của bitcoin được trợ giúp bởi các công ty; vào năm ngoái PayPal, một công ty thanh toán kỹ thuật số, đã bắt đầu tích hợp loại tiền kỹ thuật số này cho khách hàng Mỹ.
TIÊU ĐIỂM
Fiat Chrysler và PSA sáp nhập
Một ngôi sao mới xuất hiện trong ngành công nghiệp ô tô khi các cổ đông của Fiat Chrysler chính thức cho ra đời Stellantis (trong tiếng Latinh có nghĩa là “tỏa sáng cùng các vì sao”), một hãng mới gồm các thương hiệu bao gồm Jeep, Ram và Dodge, và Tập đoàn PSA, nhà sản xuất xe Peugeot và Citroën. Thỏa thuận này sẽ tạo ra một gã khổng lồ trong ngành, với một bên là công ty có chỗ đứng vững chắc ở Mỹ, và một bên là hãng lớn từ châu Âu có sẵn vị thế ở Trung Quốc, đều đặt dưới sự lãnh đạo của Carlos Tavares.
Kéo dài thành công của ông trong quá trình hồi sinh nhanh chóng PSA, công ty ông tiếp quản hồi năm 2014, sẽ là một thách thức. Khó khăn trong việc hợp nhất các văn hóa doanh nghiệp khác nhau đã đánh chìm nhiều thương vụ hợp nhất trong ngành công nghiệp ô tô, trong khi quá trình cải cách ngành sản xuất ô tô để bước vào thời đại xe điện chắc chắn là không êm ái. Nhưng nếu có một người có thể lèo lái qua được những khó khăn thì đó chính là Tavares, ngôi sao sáng nhất trong số các sếp hiện tại trong ngành.
GDP Anh khả năng không tăng lại trong quý đầu 2021
Chỉ số nhà quản lý mua hàng công bố hôm nay của các công ty chế tạo Anh dự kiến sẽ cho thấy lĩnh vực này đang hoạt động tốt đẹp. Tuy nhiên, ngành này không đại diện hoàn toàn cho nền kinh tế Anh. Chỉ vài tuần trước, Văn phòng Trách nhiệm Ngân sách, cơ quan giám sát tài khóa, dự đoán phục hồi GDP đáng kể trong quý đầu tiên của năm 2021: họ dự đoán GDP tăng 1,9% trong ba tháng tính đến tháng 3.
Nhưng từ đó đến nay đã có rất nhiều thay đổi. Làn sóng ca nhiễm covid-19 thứ ba đã khiến các hạn chế giãn cách xã hội tăng cường được triển khai trên khắp đất nước, với ngành bán lẻ không thiết yếu cùng với phần lớn lĩnh vực khách sạn ở London và các thành phố lớn khác phải đóng cửa. Việc đóng cửa trường học ở thủ đô cũng làm giảm nguồn cung lao động thực tế do các bậc phụ huynh phải trông con nhỏ. Thay vì đạt mức tăng như kỳ vọng, có vẻ như GDP sẽ lại giảm khi bước vào năm 2021.
Cuba bỏ chế độ tiền tệ kép, mở đường cho kinh tế thị trường
Người dân Cuba thức dậy vào ngày 1 tháng 1 thấy trong ví mất đi một loại tiền. Sau nhiều thập kỷ cân nhắc, đồng peso có thể chuyển đổi (CUC) của hòn đảo, được cố định với đồng đô la và tồn tại bên cạnh đồng peso bình thường của Cuba, đang bị loại bỏ. Trong nhiều năm, sự tồn tại của hệ thống tiền tệ kép và tỷ giá tăng giảm thất thường giữa chúng đã tạo ra những biến dạng làm tiêu hao ngân khố và khiến người dân Cuba nghèo đi.
Việc bãi bỏ CUC sẽ chấm dứt tỷ giá thuận lợi mà khu vực nhà nước được hưởng, buộc khu vực này phải hành xử giống khu vực tư nhân hơn. Lương hưu nhà nước và lương bình thường sẽ tăng gấp 5 lần, nhưng trợ cấp cho các tiện ích giảm đi — giá điện sẽ tăng gấp đôi. Hầu hết người dân Cuba đều lo ngại và bối rối. Và đô la đang đạt mức giá kỷ lục trên thị trường chợ đen. Chính phủ đã hứa sẽ sâu sát thực tiễn và điều chỉnh giá khi cần thiết, nhưng tâm lý bất bình đang xuất hiện. Một quá trình chuyển đổi chậm rãi, thận trọng sang nền kinh tế thị trường đã bắt đầu.
Ngày phán quyết: Vấn đề dẫn độ Julian Assange
Trong câu chuyện về Julian Assange chẳng có gì là mau lẹ. Cảnh sát London đã đợi bảy năm để người sáng lập WikiLeaks ra khỏi đại sứ quán Ecuador ở thủ đô, nơi ông ẩn náu để tránh bị bắt. Thêm một năm rưỡi nữa, hôm nay một phán quyết sẽ được đưa ra trong phiên tòa dẫn độ ông, vốn đã bị trì hoãn vài tháng do đại dịch covid-19. Phán quyết của tòa nhiều khả năng sẽ tập trung vào năng lực thể chất và tinh thần của ông xem ông có thể hầu tòa ở Mỹ với tội danh gián điệp và tin tặc theo các điều khoản của hiệp ước dẫn độ Mỹ-Anh hay không.
Dù thế nào thì trì hoãn là không thể tránh khỏi. Bên thua cuộc có thể cố gắng đệ đơn kháng cáo liên tiếp lên hai tòa án cấp cao hơn ở Anh và cuối cùng có thể đưa vụ việc lên Tòa án Nhân quyền Châu Âu. Những người ủng hộ coi Assange như một chiến binh vì sự minh bạch, trong khi bên phản đối coi ông là đồng sự của những kẻ thù của nước Mỹ.
Châu Âu điều tra dân số
Năm nay, hầu hết mọi nước Châu Âu sẽ tiến hành một cuộc điều tra dân số, để giúp các chính phủ lập kế hoạch cho tương lai. 60 năm trước, dân số của 27 thành viên EU chiếm 12% tổng dân số thế giới. Ngày nay, con số này là 6% và đến năm 2070, trừ khi các cuộc điều tra dân số có bất ngờ, thì giảm xuống chỉ còn 4%. Nhiều quốc gia châu Âu không có nhiều người nhập cư và di cư, trong khi dân số của họ đã giảm trong nhiều năm.
Nếu không có nhập cư, dân số của tất cả các nước châu Âu sẽ giảm xuống, khi sinh không thể bù đắp tử. Bên cạnh đó dân số cũng đang già đi: theo dự báo hiện tại, dân số trong độ tuổi lao động sẽ giảm 18% vào năm 2070, trong khi dân số từ 65 tuổi trở lên sẽ tăng từ khoảng 20% hiện nay lên 30%. Một số người nói dân số ít hơn là điều tốt: tài nguyên của Trái đất đang cạn kiệt. Nhưng nó vẫn đặt ra một vấn đề kinh tế khi số người ăn lương hưu đắt đỏ đông hơn số người lao động đóng thuế.
