Franklin Roosevelt – Người duy nhất đắc cử ba nhiệm kỳ tổng thống

FDR-A-Day-That-Will-Live-in-Infamy

Nguồn: 100 Leaders (truy cập ngày 26/7/2015)

Biên dịch & Hiệu đính: Phạm Hồng Anh

Là một luật sư, một chính khách và một tổng thống, Franklin Delano Roosevelt được nhớ đến với chính sách Kinh tế mới (New Deal) trong cuộc Đại Khủng hoảng. Cùng với sự hợp tác của Quốc hội, ông nỗ lực đem lại sự ổn định và những cải cách sâu rộng cho nền kinh tế. Khi kinh tế Mỹ dần cải thiện với các gói kích cầu thì thế giới lại bước vào chiến tranh. Bị giằng xé giữa việc giữ lập trường trung lập và đối mặt với chủ nghĩa phát xít đang lên, Roosevelt thi hành chính sách Cho vay – Cho thuê (Lend – Lease)* nhằm hỗ trợ Anh và Pháp. Sau trận Trân Châu Cảng, Roosevelt chiến đấu cùng lúc trên hai mặt trận. Nhờ tài ngoại giao của mình, Roosevelt đã khiến nước Mỹ nổi lên sau Thế chiến thứ hai với vị thế của một siêu cường. Continue reading “Franklin Roosevelt – Người duy nhất đắc cử ba nhiệm kỳ tổng thống”

Eleanor Roosevelt – Đệ nhất phu nhân đấu tranh vì nhân quyền

franklin-d-roosevelt-eleanor

Nguồn: 100 Leaders (truy cập ngày 24/7/2015)

Biên dịch & Hiệu đính: Phạm Hồng Anh

Eleanor Roosevelt là phu nhân Tổng thống Franklin D. Roosevelt. Bà được nhớ đến như một người từ cương vị đệ nhất phu nhân trở thành một nhà hoạt động chính trị xã hội. Bà sử dụng vị thế của mình để thể hiện sự quan tâm đến tình cảnh của người nghèo trong cuộc Đại Khủng hoảng. Bà đấu tranh cho những nhóm người bị chối bỏ nhân quyền, bao gồm nhóm người Mỹ gốc Phi và gốc Á. Sau cái chết đột ngột của chồng, bà được Tổng thống Harry Truman lựa chọn làm đại biểu dự hội nghị thành lập Liên Hiệp Quốc. Cương vị này giúp bà nâng chương trình hoạt động vì nhân quyền lên tầm quốc tế.

Là cháu gái của (cố tổng thống) Theodore Roosevelt, Eleanor bà gặp khó khăn trong những năm tháng vị thành niên. Mẹ, cha và anh trai đều qua đời trước khi bà bước sang tuổi 15. Sau khi hoàn thành việc học gần London, bà trở về quê và gặp Franklin D. Roosevelt. Họ đính hôn rồi kết hôn vào ngày 17 tháng 3 năm 1905. Continue reading “Eleanor Roosevelt – Đệ nhất phu nhân đấu tranh vì nhân quyền”

Nelson Mandela – Biểu tượng chống phân biệt chủng tộc

nelson-mandela

Nguồn: 100 Leaders (truy cập ngày 23/7/2015)

Biên dịch & Hiệu đính: Phạm Hồng Anh

Nelson Mandela (1918-2013) đấu tranh cho sự bình đẳng và dân chủ ở Nam Phi – điều mà phần lớn công dân da màu ở đất nước này không có được kể từ khi người Châu Âu đến xâm chiếm làm thuộc địa. Mandela là một nhà lãnh đạo vì nhân quyền xuất chúng và là nhân tố quan trọng dẫn đến sự chấm dứt chế độ Apartheid (A-pác-thai). Mặc dù bị giam giữ trong tù, ông vẫn tập hợp được sự ủng hộ cho một trong những phong trào nhân quyền nổi tiếng nhất trên thế giới. Là Tổng thống Nam Phi từ năm 1994 đến 1999, ông đã thống nhất một đất nước chia rẽ, và giúp nước này trở thành một trong những quốc gia phát triển nhanh nhất về cả kinh tế lẫn chính trị.

Nelson Mandela sinh ra trong bộ lạc Madiba ở Nam Phi. Tại trường học, ông được đặt tên thánh là Nelson. Khi học đại học, ông bắt đầu thực hiện khát vọng chấm dứt chế độ Apartheid ở Nam Phi qua việc tham gia các cuộc biểu tình và bất tuân dân sự. Continue reading “Nelson Mandela – Biểu tượng chống phân biệt chủng tộc”

Thiếp Mộc Nhi – Hoàng đế chinh phạt Trung Á

Equestrian statue of Amir Timur at Amir Timur Maydoni (square).

Nguồn: 100 Leaders (truy cập ngày 21/7/2015)

Biên dịch & Hiệu đính: Phạm Hồng Anh

 Thiếp Mộc Nhi (tên tiếng Anh: Timur) là một vị tướng thành công, một người cai trị hùng mạnh, và là một nhà bảo trợ nghệ thuật. Trong thế kỷ thứ 14, ông đã xây dựng nên một đất nước rộng lớn ở vùng Trung Á. Thiếp Mộc Nhi đã lật đổ sự cai trị của Hãn Quốc Kim Trướng và xâm chiếm phần lớn nửa phía tây của đế chế Mông Cổ. Thiếp Mộc Nhi vừa được mô tả như một nhà lãnh đạo khai sáng, khuyến khích sự phát triển văn học, nghệ thuật và ngôn ngữ; lại vừa là một kẻ xâm lược tàn bạo, giết chóc hàng nghìn người để giành được nhiều lãnh thổ hơn. Những cuộc xâm lược của Thiếp Mộc Nhi đã làm thay đổi cán cân quyền lực ở Trung Á, và biến hàng loạt các thành phố như Herat, Samarkand và Tashkent thành các trung tâm văn hóa và thương mại. Continue reading “Thiếp Mộc Nhi – Hoàng đế chinh phạt Trung Á”

John Locke – Nhà tư tưởng lớn của phong trào Khai sáng

John-Locke-660x350-1412917543

Nguồn: 100 Leaders (truy cập ngày 18/7/2015)

Biên dịch & Hiệu đính: Phạm Hồng Anh

Là một trong những triết gia nổi tiếng nhất thế kỷ thứ 17, triết gia người Anh John Locke (1632-1704) không chỉ truyền cảm hứng cho nhiều nhà tư tưởng khác, như Jean-Jacques Rousseau và David Hume, mà còn ảnh hưởng đến các cuộc cách mạng ở Mỹ, Pháp và Haiti. Nhiều bản hiến pháp trên thế giới phản ánh các lý thuyết của ông về chính phủ tự do và trách nhiệm bảo vệ những quyền tự nhiên của con người đối với cuộc sống, tự do và tài sản. Continue reading “John Locke – Nhà tư tưởng lớn của phong trào Khai sáng”

Lý Quang Diệu – Người cha lập quốc của Singapore

bg_960x600

Nguồn: 100 Leaders (truy cập ngày 17/7/2015)

Biên dịch & Hiệu đính: Phạm Hồng Anh

Là người cha lập quốc của quốc gia-thành phố Singapore độc lập, Lý Quang Diệu (1923-2015) đã đưa nền kinh tế nước này từ thế giới thứ ba lên vị trí của một trong những nền kinh tế mạnh nhất thế giới. Ông giữ chức thủ tướng từ năm 1959 đến 1990. Thời kỳ nắm quyền không bị gián đoạn đã giúp ông hiện thức hóa tầm nhìn của mình. Ngay từ ban đầu, Lý Quang Diệu đã nhận ra Singapore cần có một nền kinh tế vững mạnh để tồn tại như một quốc gia độc lập, do đó ông tiến hành chương trình hiện đại hóa Singapore và biến nước này thành nước xuất khẩu lớn các sản phẩm hoàn thiện. Trong suốt 30 năm, Lý Quang Diệu đã thực hiện được mục tiêu hiện đại hóa, đô thị hóa và phát triển giáo dục đất nước mình. Continue reading “Lý Quang Diệu – Người cha lập quốc của Singapore”

Marshall – Thẩm phán da màu đầu tiên của Tòa án Tối cao Mỹ

GTY_thurgood_marshall_nt_130827_16x9t_608

Nguồn: 100 Leaders (truy cập ngày 15/7/2015)

Biên dịch & Hiệu đính: Phạm Hồng Anh

Thurgood Marshall (1908-1993) lãnh đạo phong trào nhân quyền tại Mỹ trong thế kỷ 20. Năm 1950, với tư cách là trưởng luật sư của Hiệp hội quốc gia vì sự tiến bộ của người da màu (NAACP), ông đã tranh tụng thành công trước Tòa án Tối cao trong vụ việc hai sinh viên Mỹ gốc Phi đã bị đối xử bất công khi bị hai trường đại học công từ chối. Vụ kiện nổi tiếng nhất của Marshall là vụ giữa Brown và Hội đồng giáo dục, theo đó kêu gọi chấm dứt nạn phân biệt trong trường học ở Mỹ. Năm 1967, Marshall là người Mỹ gốc Phi đầu tiên trở thành thẩm phán Tòa án tối cao. Continue reading “Marshall – Thẩm phán da màu đầu tiên của Tòa án Tối cao Mỹ”

Joan d’Arc – Nữ anh hùng trong Chiến tranh trăm năm

Capture-of-Joan-of-Arc

Nguồn: 100 Leaders (truy cập ngày 14/7/2015)

Biên dịch & Hiệu đính: Phạm Hồng Anh

Xuất thân từ một gia đình nông dân, Joan xứ Arc (thường gọi là Joan d’Arc, hoặc Jeanne d’Arc – ND) đã lãnh đạo quân đội Pháp trong thời kỳ nước này nằm dưới ách thống trị của người Anh. Đức tin tín ngưỡng cùng với lòng can đảm trên chiến trường của cô đã lên tinh thần cho quân đội Pháp và giành được những thắng lợi quan trọng. Những trận thắng của cô cũng mở đường cho Charles VII lên ngôi vua Pháp. Joan d’Arc không chỉ được tôn vinh bởi sự hy sinh cho đất nước mình, mà cô còn là một biểu tượng của lòng dũng cảm và sự bền bỉ cho bất cứ dân tộc nào đang bị tước mất tự do. Continue reading “Joan d’Arc – Nữ anh hùng trong Chiến tranh trăm năm”

Khổng Tử – Người sáng lập nền Nho giáo

confucius

Nguồn: 100 Leaders (truy cập ngày 13/7/2015)

Biên dịch & Hiệu đính: Phạm Hồng Anh

Khổng Tử là một triết gia người Trung Quốc có tầm ảnh hưởng lớn. Các môn đồ của ông đã ghi chép lại những bài giảng của Khổng Tử trong cuốn Luận Ngữ. Trong thế kỷ thứ hai trước công nguyên, đạo Khổng trở thành triết học chính thức của Trung Hoa. Các quan chức triều đình buộc phải vượt qua một bài thi về những tư tưởng của Khổng Tử mới có thể ra làm quan. Những triết lý của ông về chính quyền, trật tự xã hội, và mối quan hệ giữa người với người là nền tảng của cuộc sống và văn hóa Trung Hoa cho đến tận thế kỷ 20. Những triết lý này vẫn giữ được tầm quan trọng ở Đông Á, khu vực chịu ảnh hưởng mạnh từ văn hóa Trung Quốc.

Khổng Tử sống ở thời nhà Chu, một thời kỳ của những cuộc xung đột chính trị – xã hội, còn được gọi là thời Chiến quốc. Cho tới năm 50 tuổi, ông giữ nhiều chức quan nhỏ ở nước Lỗ. Với hy vọng trở thành một vị quan triều đình, ông chuyển tới nước Tề hùng mạnh. Continue reading “Khổng Tử – Người sáng lập nền Nho giáo”

Churchill – Người đưa nước Anh đi qua Thế chiến II

Canadian photographer Yousuf Karsh's famous image of a defiant Winston Churchill.

Tổng hợp: Phạm Hồng Anh

Là một người lính, phóng viên, nhà văn, chính khách, sử gia, nhà ngoại giao và một vị lãnh đạo thế giới, Winston Churchill được nhớ đến chủ yếu trên cương vị người đã dẫn dắt nước Anh đi qua Thế chiến thứ hai. Ông nổi tiếng vì sự kiên trì và cương quyết chống lại Đức và vực dậy một nước Anh đã mất hết tinh thần.

Winston Leonard Spencer Churchill sinh ngày 30 tháng 11 năm 1874 tại Lâu đài Blenheim ở Woodstock, Oxford trong một gia đình quý tộc – Công tước xứ Marlborough. Ông lớn lên giữa những người hầu cận và những người bạn của gia đình. Ông hầu như không nói chuyện với cha, còn mẹ ông hiếm khi tới thăm con trai khi ông ở trường nội trú. Churchill theo học ở trường Harrow. Ông không phải là học sinh xuất sắc nhất, có tính cách nổi loạn và tiếp thu chậm, nhưng Churchill rất giỏi thể thao và tham gia các lớp huấn luyện sĩ quan quân đội. Churchill ghi danh vào Học viện quân sự Hoàng gia Sandhurst, và năm 1895 gia nhập trung đoàn kỵ binh hạng nhẹ. Ông đóng quân ở Cuba, Ấn Độ và Ai Cập. Continue reading “Churchill – Người đưa nước Anh đi qua Thế chiến II”

Amenhotep III – Vị vua thời kỳ vàng son của Ai Cập

2617998-3x2-940x627

Nguồn: Historic figures, BBC (truy cập ngày 10/7/2015)

Biên dịch & Hiệu đính: Phạm Hồng Anh

Triều đại của pharaoh (pha-ra-ông) Amenhotep III đánh dấu thời kỳ thịnh vượng nhất của nền văn minh Ai Cập, cả về sức mạnh chính trị và những thành tựu văn hóa.

Amenhotep là con trai của Tuthmosis IV với người vợ lẽ Mutemwia. Ông trở thành vua ở tuổi 12, được mẹ cùng nhiếp chính. Thời kỳ đầu ông chọn con gái của một vị quan cấp tỉnh làm hoàng hậu. Trong giai đoạn về sau, Hoàng hậu Tiy thường xuyên xuất hiện bên cạnh nhà vua.

Được thừa hưởng một đế chế trải rộng từ sông Euphrates tới Sudan, Amenhotep duy trì vị thế Ai Cập chủ yếu qua ngoại giao và các cuộc hôn nhân giữa các hoàng tộc Mitanni (Syria), Babylonia và Arzawa (Anatolia). Ông là vị pharaoh đầu tiên đưa ra các thông cáo về cuộc hôn nhân của mình, các cuộc đi săn và các dự án xây dựng. Những thông tin này được khắc trên những con ấn lớn bằng đá hình bọ hung và được gửi đi khắp nơi trong đế chế. Continue reading “Amenhotep III – Vị vua thời kỳ vàng son của Ai Cập”

Georgi Zhukov – Nguyên soái lỗi lạc của Liên Xô

40194-004-6108C770

Nguồn: Historic figures, BBC (truy cập ngày 9/7/2015)

Biên dịch & Hiệu đính: Phạm Hồng Anh

Zhukov là vị chỉ huy quân sự Liên Xô được tôn vinh nhiều nhất trong Thế chiến thứ hai. Những thắng lợi của ông trước quân Đức ở mặt trận phía đông, thường đi liền với thương vong lớn của quân lính Liên Xô, đóng vai trò quan trọng trong việc đẩy nhanh cuộc chiến tới hồi kết thúc.

Georgi Konstantinovich Zhukov sinh ngày 1 tháng 12 năm 1896 trong một gia đình nông dân ở Strelkovka, tỉnh Kaluga phía tây nam Moskva. Ông ghi tên gia nhập Quân đội Đế quốc Nga năm 1915. Từ năm 1918 đến 1920, ông chiến đấu cho Hồng Quân trong cuộc nội chiến Nga. Continue reading “Georgi Zhukov – Nguyên soái lỗi lạc của Liên Xô”

Thomas Wolsey – Vị hồng y quyền lực

8721-004-AAE85A00

Nguồn: Historic figures, BBC (truy cập ngày 8/7/2015)

Biên dịch & Hiệu đính: Phạm Hồng Anh

Wolsey là một vị hồng y và chính khách, là đại pháp quan dưới thời vua Henry VIII và là một trong những người cuối cùng thuộc giáo hội Thiên chúa có vai trò chi phối đời sống chính trị nước Anh.

Thomas Wolsey sinh khoảng năm 1475 tại Ipswich, Suffolk. Cha ông – theo nhiều nguồn là một người bán thịt – đã giáo dục ông rất tốt. Ông theo học tại trường Đại học Magdalen, Oxford. Wosley được thụ chức (trong giáo hội) khoảng năm 1498. Ông trở thành giáo sĩ, rồi tổng giám mục của thành phố Canterbury. Sau đó Wolsey thành giáo sĩ của vua Henry VII và được giao thi hành những nhiệm vụ ngoại giao. Continue reading “Thomas Wolsey – Vị hồng y quyền lực”

William IV – “Ông vua lính thủy”

Queen Empress Victoria - Monarchy - Royalty - Spirit of England - Peter Crawford

Nguồn: Historic figures, BBC (truy cập ngày 5/7/2015)

Biên dịch & Hiệu đính: Phạm Hồng Anh

William IV là vua của Vương quốc Liên hiệp Anh và Ireland từ năm 1830. Ông được biết đến với tên gọi ‘Ông vua lính thủy’ (Sailor King) và ‘Billy ngốc nghếch’ (Silly Billy). Dưới triều đại của ông, Đạo luật cải tổ được thông qua năm 1832.

William sinh ngày 21 tháng 8 năm 1765 tại Cung điện Buckingham. Ông là con trai thứ ba của vua George III và Nữ hoàng Charlotte, và bởi vậy ông không phải là đối tượng được kế vị. Ở tuổi 13, ông bắt đầu sự nghiệp lính thủy trong Hải quân hoàng gia. Trong những ngày trên biển, ông tham gia phục vụ hải quân Anh ở Mỹ và quần đảo Tây Ấn (vùng Carribe) và trở thành đô đốc hải quân năm 1811. Năm 1789, ông được ban tước hiệu Công tước xứ Clarence. Continue reading “William IV – “Ông vua lính thủy””

Wilhelm II – Hoàng đế cuối cùng của Đức

Nguồn: Historic figures, BBC (truy cập ngày 3/7/2015)

Biên dịch & Hiệu đính: Phạm Hồng Anh

Wilhelm là vị hoàng đế (Kaiser) cuối cùng của nước Đức và là vua nước Phổ. Những chính sách hiếu chiến của ông đã góp phần dẫn đến cuộc Chiến tranh thế giới thứ nhất.

Wilhelm sinh ngày 27 tháng 1 năm 1859 tại Berlin, là con trai cả của Hoàng tử Frederick nước Phổ và Victoria – con gái Nữ hoàng Victoria nước Anh. Ca khó sinh của mẹ ông khiến một cánh tay của ông bị teo và ông luôn phải cố che đậy nó. Năm 1881, sau một thời gian phục vụ trong quân ngũ, Wilhelm kết hôn với Augusta Victoria, Công chúa của Schleswig-Holstein. Họ có với nhau bảy người con. Continue reading “Wilhelm II – Hoàng đế cuối cùng của Đức”