14/06/1951: Máy tính UNIVAC được đưa vào sử dụng

Nguồn: UNIVAC computer dedicated, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1951, Cục Điều tra Dân số Hoa Kỳ (U.S. Census Bureau) đã chính thức sử dụng UNIVAC, máy tính kỹ thuật số điện tử được sản xuất thương mại đầu tiên trên thế giới. UNIVAC, viết tắt của Universal Automatic Computer, được phát triển bởi J. Presper Eckert và John Mauchly, hai nhà sản xuất ENIAC, máy tính kỹ thuật số điện tử đa năng đầu tiên. Những máy tính khổng lồ này, sử dụng hàng nghìn ống chân không để tính toán, là tiền thân của các máy tính kỹ thuật số ngày nay.

Việc tìm kiếm các thiết bị cơ học hỗ trợ tính toán đã bắt đầu ngay từ thời cổ đại. Bàn tính (abacus), được phát triển dưới nhiều hình thức khác nhau bởi người Babylon, Trung Quốc và La Mã, được định nghĩa là máy tính đầu tiên bởi vì nó tính toán giá trị bằng cách sử dụng các chữ số. Continue reading “14/06/1951: Máy tính UNIVAC được đưa vào sử dụng”

12/06/1975: Indira Gandhi bị kết tội gian lận bầu cử

Nguồn: Indira Gandhi convicted of election fraud, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1975, Indira Gandhi, Thủ tướng Ấn Độ, đã bị kết tội gian lận bầu cử trong chiến dịch rất thành công năm 1971. Bất chấp những lời kêu gọi từ chức, Gandhi quyết không từ bỏ vị trí của mình và sau đó ra tuyên bố thiết quân luật khi biểu tình công khai nổ ra nhằm đe dọa lật đổ chính quyền của bà.

Gandhi là con gái của Jawaharlal Nehru, Thủ tướng đầu tiên của nước Cộng hòa Ấn Độ độc lập. Bà chính thức trở thành một nhân vật chính trị quốc gia vào năm 1955, khi được bầu vào cơ quan điều hành Đảng Quốc Đại. Năm 1959, bà giữ chức Chủ tịch Đảng, tới năm 1964 thì được bổ nhiệm một chức vụ quan trọng trong chính phủ của Thủ tướng Lal Bahadur Shastri. Tháng 01/1966, Lal Bahadur Shastri qua đời và Gandhi lên làm lãnh đạo Đảng Quốc Đại và do đó cũng trở thành Thủ tướng Ấn Độ. Ngay sau khi trở thành nữ Thủ tướng đầu tiên của Ấn Độ, Gandhi gặp phải thách thức từ cánh hữu của Đảng Quốc Đại, và trong cuộc bầu cử năm 1967, bà chỉ giành chiến thắng sít sao và do đó phải điều hành cùng với một phó thủ tướng. Continue reading “12/06/1975: Indira Gandhi bị kết tội gian lận bầu cử”

10/06/1752: Franklin thả diều trong cơn giông

Nguồn: Franklin flies kite during thunderstorm, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1752, Benjamin Franklin đã thả diều trong cơn giông và thu được điện trong chai Leyden khi diều bị sét đánh. Điều này cho phép ông chứng minh bản chất điện của sét. Franklin bắt đầu quan tâm đến điện vào giữa những năm 1740, thời điểm mà nhiều người vẫn còn chưa biết về chủ đề này, và đã dành gần một thập niên để tiến hành các thí nghiệm điện. Ông là người đã đặt ra một số thuật ngữ được sử dụng ngày nay, bao gồm pin, dây dẫn và thợ điện. Ông cũng phát minh ra cột thu lôi, được sử dụng để bảo vệ các tòa nhà và tàu biển.

Franklin sinh ngày 17/01/1706, tại Boston, trong gia đình của một thợ làm nến và xà phòng tên là Josiah Franklin, cha của 17 đứa con cùng với người vợ là Abiah Folger. Franklin ngừng đến trường vào năm 10 tuổi, thay vào đó, ông theo học việc với anh trai James, một thợ in. Năm 1723, sau một lần tranh cãi với anh trai, Franklin rời Boston, chuyển đến sống ở Philadelphia, nơi ông tìm được việc làm thợ in. Continue reading “10/06/1752: Franklin thả diều trong cơn giông”

09/06/1972: Lực lượng Việt Nam Cộng hòa đến An Lộc

Nguồn: South Vietnamese soldiers reach An Loc, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1972, Sư đoàn 21, một phần trong lực lượng tiếp viện của Việt Nam Cộng hòa cuối cùng cũng đến vùng ngoại ô An Lộc. Sư đoàn này đã cố gắng tiếp cận thành phố bị bao vây từ 09/04, khi họ được huy động từ căn cứ đóng tại Đồng bằng sông Cửu Long và nhận lệnh tấn công Quốc lộ 13 từ Lai Khê để mở đường đến An Lộc.

Lực lượng Việt Nam Cộng hòa đã gặp phải khó khăn trong trận chiến tuyệt vọng với một sư đoàn của Bắc Việt, những người đã chốt chặn trên quốc lộ kể từ lúc bắt đầu cuộc bao vây. Trong khi Sư Đoàn 21 cố gắng mở đường, lính phòng vệ bên trong An Lộc lại thường xuyên bị tấn công bởi hai sư đoàn Bắc Việt vốn đã bao vây thành phố từ đầu tháng 04. Continue reading “09/06/1972: Lực lượng Việt Nam Cộng hòa đến An Lộc”

07/06/1939: Nhà vua Anh lần đầu thăm Mỹ

Nguồn: British king visits U.S., History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1939, vua George VI đã trở thành vị vua Anh đầu tiên đến thăm Mỹ khi ông và vợ, Elizabeth, băng qua biên giới Canada-Mỹ để đến Thác Niagara, New York. Sau đó, cặp vợ chồng hoàng gia đã đến thăm thành phố New York và Washington, DC, nơi họ kêu gọi Mỹ giữ một vai trò lớn hơn trong việc giải quyết cuộc khủng hoảng ở châu Âu. Ngày 12/06, hai người quay lại Canada, nơi họ bắt đầu chuyến hành trình về nhà.

Là cựu sinh viên Đại học Hải quân Dartmouth và từng phục vụ trong Thế chiến I, George lên ngôi sau khi anh trai của ông, vua Edward VIII, thoái vị vào ngày 11/12/1936. Edward, vị vua Anh đầu tiên tự nguyện từ bỏ ngai vàng Anh, đã đồng ý từ bỏ tước hiệu khi phải đối mặt với làn sóng chỉ trích mong muốn kết hôn của ông với Wallis Warfield Simpson, một phụ nữ Mỹ đã ly dị chồng. Continue reading “07/06/1939: Nhà vua Anh lần đầu thăm Mỹ”

05/06/1947: George Marshall kêu gọi viện trợ cho châu Âu

Nguồn: George Marshall calls for aid to Europe, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1947, trong một trong những bài phát biểu quan trọng nhất của Chiến tranh Lạnh, Ngoại trưởng George C. Marshall đã kêu gọi Mỹ hỗ trợ cho sự phục hồi kinh tế của Châu Âu sau chiến tranh. Bài phát biểu của ông đã cung cấp động lực cho cái được gọi là Kế hoạch Marshall, theo đó Mỹ gửi hàng tỷ USD đến Tây Âu để xây dựng lại những quốc gia bị chiến tranh tàn phá.

Trong năm 1946 sang năm 1947, thảm họa kinh tế đã bao trùm Tây Âu. Thế chiến II đã gây ra thiệt hại to lớn. Nền kinh tế tê liệt của Anh và Pháp không đủ sức gầy dựng lại hoạt động kinh tế của khu vực. Đức, đất nước từng là động lực công nghiệp của Tây Âu, nay đã nằm trong đống đổ nát. Tình trạng thất nghiệp, vô gia cư, và thậm chí là nạn đói trở nên rất phổ biến. Continue reading “05/06/1947: George Marshall kêu gọi viện trợ cho châu Âu”

03/06/1940: Đức ném bom Paris

Nguồn: Germans bomb Paris, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1940, lực lượng không quân Đức đã ném bom Paris, giết chết 254 người, hầu hết là dân thường.

Quyết tâm phá hoại nền kinh tế và quân sự của Pháp, giảm bớt dân số – nói ngắn gọn, là làm tê liệt tinh thần nước Pháp cũng như khả năng họ ủng hộ các quốc gia bị chiếm đóng khác – người Đức đã ném bom thủ đô Pháp mà không quan tâm chuyện hầu hết nạn nhân là thường dân, kể cả học sinh. Vụ không kích đã thành công trong việc gieo rắc nỗi sợ; Bộ trưởng Nội vụ của Pháp chỉ có thể buộc các quan chức chính phủ không được chạy trốn khỏi Paris bằng cách đe dọa họ với những hình phạt nghiêm trọng. Continue reading “03/06/1940: Đức ném bom Paris”

02/06/2012: Tổng thống Ai Cập Hosni Mubarak lãnh án chung thân

Nguồn: Longtime Egyptian leader Hosni Mubarak sentenced to life in prison, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 2012, cựu Tổng thống Ai Cập Hosni Mubarak đã bị kết tội không ngăn chặn đợt thảm sát hàng trăm người biểu tình chống chính phủ trong cuộc nổi dậy năm 2011 – sự kiện đã buộc ông phải chấm dứt gần 30 năm nắm quyền. Mubarak, khi ấy 84 tuổi, đã bị kết án tù chung thân.

Sinh ra ở Ai Cập vào năm 1928, Mubarak đã giữ chức chỉ huy lực lượng không quân Ai Cập trước khi được Tổng thống Anwar Sadat chọn làm phó Tổng thống vào năm 1975. Sau khi Sadat bị ám sát bởi các tay súng Hồi giáo trong một cuộc diễu binh ở thủ đô Cairo vào tháng 10/1981, Mubarak trở thành Tổng thống thứ tư của Ai Cập. Continue reading “02/06/2012: Tổng thống Ai Cập Hosni Mubarak lãnh án chung thân”

31/05/1859: Tháp Big Ben đi vào hoạt động ở London

Nguồn: Big Ben goes into operation in London, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1859, tháp đồng hồ nổi tiếng được biết đến dưới cái tên Big Ben, nằm ở phía trên ngọn tháp St. Stephen cao 320 ft (97,5m), đã lần đầu tiên rung chuông trên Tòa nhà Nghị viện ở Westminster, London.

Sau khi một vụ hỏa hoạn hủy hoại phần lớn Cung điện Westminster – trụ sở của Nghị viện Anh – vào tháng 10/1834, thì điểm nổi bật trong thiết kế cung điện mới là một chiếc đồng hồ lớn nằm trên đỉnh tháp. Nhà thiên văn hoàng gia, Sir George Airy, muốn đồng hồ có độ chính xác cao, bao gồm cả việc kiểm tra hai lần một ngày với Đài quan sát Hoàng gia Greenwich. Trong khi nhiều nhà sản xuất đồng hồ cho rằng mục tiêu này là không thể đạt được, Airy đã nhờ Edmund Beckett Denison, một luật sư nổi tiếng có chuyên môn về thuật làm đồng hồ (horology), hay khoa học về đo thời gian. Continue reading “31/05/1859: Tháp Big Ben đi vào hoạt động ở London”

29/05/1914: Tàu Empress of Ireland bị chìm

Nguồn: The sinking of the Empress of Ireland, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1914, trong một trong những thảm hoạ hàng hải tồi tệ nhất trong lịch sử, tàu chở khách Empress of Ireland của Anh với 1.477 hành khách và thủy thủ đoàn, đã va chạm với tàu chở hàng Storstad của Nauy ở sông St. Lawrence, Vịnh Canada. Storstad đã xuyên thủng khoảng 15 ft vào phía mạn phải của Empress of Ireland, và còn tàu chìm chỉ trong 14 phút, mang theo cùng 1.012 hành khách và thủy thủ đoàn.

Thảm kịch này xảy ra hai năm sau sự kiện tàu Titanic chìm vì va chạm với một tảng băng trôi ở Bắc Đại Tây Dương, khiến hơn 1.500 người thiệt mạng, khiến người dân đòi hỏi cần có các tiêu chuẩn về an toàn hàng hải. Continue reading “29/05/1914: Tàu Empress of Ireland bị chìm”

27/05/1940: Chiến dịch Dynamo tại Dunkirk kết thúc

Nguồn: Operation Dynamo at Dunkirk ends, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1940, khi quân Đức tiến vào miền bắc nước Pháp trong giai đoạn đầu của Thế chiến II, họ đã cắt đứt liên hệ giữa quân Anh với đồng minh người Pháp, dẫn đến một cuộc di tản rất lớn của những người lính trên biển Bắc, từ thị trấn Dunkirk tới nước Anh.

Bị mắc kẹt trước biển, quân Đồng Minh đã nhanh chóng bị người Đức bao vây tứ phía. Đến ngày 19/05/1940, các chỉ huy của quân Anh đã cân nhắc việc rút toàn bộ Lực lượng Viễn chinh Anh (BEF) bằng đường biển. Continue reading “27/05/1940: Chiến dịch Dynamo tại Dunkirk kết thúc”

26/05/1637: Thảm sát Pequot bắt đầu

Nguồn: Pequot massacres begin, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày năm 1637, trong Chiến tranh Pequot, liên minh Thanh giáo (Puritan) và Mohegan dưới sự chỉ huy của Đại úy người Anh, John Mason, đã tấn công vào một ngôi làng của người Pequot ở Connecticut, thiêu sống hoặc giết chết khoảng 500 phụ nữ, đàn ông và trẻ em người bản địa.

Khi những người Thanh giáo ở Vịnh Massachusetts lấn dần sang đất Connecticut, họ cũng có thêm mâu thuẫn với Pequot, một bộ lạc hiếu chiến sống tập trung trên sông Thames ở đông nam Connecticut. Continue reading “26/05/1637: Thảm sát Pequot bắt đầu”

24/05/1943: ‘Sứ giả Thần chết’ Josef Mengele đến trại Auschwitz

Nguồn: Auschwitz gets a new doctor: “the Angel of Death”, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1943, trại tập trung Auschwitz, Ba Lan đã đón một bác sĩ mới – Josef Mengele, 32 tuổi – người đàn ông sau này sẽ nhận biệt danh là “Sứ giả Thần chết” (Angel of Death).

Sinh ngày 16/03/1911 ở Bavaria, Mengele theo học triết học với Alfred Rosenberg và chịu ảnh hưởng rất lớn bởi lý thuyết chủng tộc của ông này. Năm 1934, khi đã là một thành viên của Đảng Quốc Xã, ông gia nhập đội ngũ nghiên cứu viên của Viện Sinh học Di truyền và Vệ sinh Chủng tộc (Institute for Hereditary Biology and Racial Hygiene). Continue reading “24/05/1943: ‘Sứ giả Thần chết’ Josef Mengele đến trại Auschwitz”

22/05/1964: Ngoại trưởng Rusk cảnh báo Bắc Việt

Nguồn: Rusk warns North Vietnamese, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1964, trong một bài phát biểu quan trọng trước Học viện Luật Hoa Kỳ ở Washington, D.C., Ngoại trưởng Dean Rusk đã cáo buộc chính quyền Bắc Việt khởi xướng và chỉ đạo việc xâm nhập miền Nam Việt Nam. Hành động rút quân của Mỹ, theo Rusk, “không chỉ là tổn thất nặng nề cho thế giới tự do ở Đông Nam Á và Nam Á mà còn làm sa sút niềm tin vào ý chí và năng lực của thế giới tự do.” Ông kết luận: “Có một ‘liệu pháp’ đơn giản để đạt được hòa bình – Hãy để cho những người hàng xóm của bạn yên thân.” Sang mùa thu, có những bằng chứng không thể chối cãi rằng lính Bắc Việt thường di chuyển vào Nam dọc đường mòn Hồ Chí Minh để tham gia cùng với lực lượng Việt Cộng (Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam Việt Nam) trong cuộc chiến chống lại lực lượng của chính quyền Sài Gòn. Continue reading “22/05/1964: Ngoại trưởng Rusk cảnh báo Bắc Việt”

20/05/1927: Lindbergh bay thẳng từ New York đến Paris

Nguồn: Spirit of St. Louis departs, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1927, lúc 7:52 sáng, phi công người Mỹ Charles A. Lindbergh đã cất cánh từ sân bay Roosevelt tại Long Island, New York trên chuyến bay một mình, không dừng đầu tiên trên thế giới qua Đại Tây Dương, đồng thời là chuyến bay thẳng đầu tiên từ New York đến Paris.

Một phi công chuyên giao thư trẻ tuổi, Lindbergh được đánh giá là “ngựa đen” (nhân tố bất ngờ) khi quyết định tham gia cuộc thi bay thẳng không dừng từ New York đến Paris với khoản tiền thưởng 25.000 USD. Ông đã yêu cầu một chiếc máy bay một lớp cánh (monoplane), sau đó chỉnh sửa nó theo thiết kế riêng của mình, và đặt tên nó là Spirit of St. Louis để tôn vinh nhà tài trợ của mình – Phòng Thương mại St. Louis. Continue reading “20/05/1927: Lindbergh bay thẳng từ New York đến Paris”