Phần Lan và Thụy Điển gia nhập NATO làm lập luận của Putin sụp đổ

Nguồn: In applying to NATO, Finland and Sweden give the lie to Putin’s claims,” The Economist, 15/05/2022

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Sự mở rộng của liên minh không phải là nguyên nhân dẫn tới cuộc chiến của Tổng thống Nga ở Ukraine.

Quyết định của Phần Lan và Thụy Điển nộp đơn xin gia nhập NATO là một hành động thẳng thừng bác bỏ tầm nhìn chiến lược của Tổng thống Nga, Vladimir Putin. Hai quốc gia từng tự hào về lịch sử không liên kết quân sự lâu đời của mình đã nhận định rằng, rủi ro làm mất lòng nước láng giềng không quan trọng bằng sự trợ giúp an ninh bổ sung mà họ có được khi tham gia một liên minh chuyên chống lại sự xâm lược của Nga. Đó là kết quả trực tiếp của việc Nga xâm lược Ukraine, mà theo Putin là để ngăn chặn NATO mở rộng. Continue reading “Phần Lan và Thụy Điển gia nhập NATO làm lập luận của Putin sụp đổ”

Lo ngại tăng cao ở Hong Kong khi Lý Gia Siêu lên nắm quyền

Nguồn: Pak Yiu, “Hong Kong fears run deep as John Lee aims to take charge,” Nikkei Asia, 12/04/2022

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vị cựu cảnh sát là lựa chọn của Trung Quốc để dẫn dắt những người dân Hong Kong đang cảnh giác với luật an ninh.

Những cảnh quay võ thuật tại Hong Kong là thứ đã sản sinh ra nhiều huyền thoại và nhiều bộ phim bom tấn. Thế nhưng, một sự kiện bất ngờ đã xảy ra trong tháng qua, khi một huấn luyện viên và trợ lý nữ của ông bị bắt giam và buộc tội lên kế hoạch “xây dựng quân đội” chống lại nhà nước.

Cảnh sát cho biết họ đã tịch thu một loạt vũ khí, bao gồm kiếm, dao, nỏ, và một khẩu súng hơi. Họ cũng cho biết đã tìm thấy các bài đăng chống Đảng Cộng sản Trung Quốc trên trang Facebook của trung tâm võ thuật. Continue reading “Lo ngại tăng cao ở Hong Kong khi Lý Gia Siêu lên nắm quyền”

15/05/2009: General Electric bắt đầu làm sạch sông Hudson bị ô nhiễm

Nguồn: GE finally initiates cleanup of polluted Hudson River, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 2009, sau hàng chục năm hủy hoại môi trường và tranh chấp pháp lý, General Electric (GE) cuối cùng đã bắt đầu nỗ lực do chính phủ yêu cầu để làm sạch sông Hudson. Là một trong những tập đoàn lớn nhất và uy tín nhất của Mỹ, GE đã thải hóa chất độc hại xuống sông suốt nhiều năm và chi một khoản tiền khổng lồ để tránh phải dọn dẹp. Continue reading “15/05/2009: General Electric bắt đầu làm sạch sông Hudson bị ô nhiễm”

14/05/1999: Clinton xin lỗi Trung Quốc vì vụ ném bom đại sứ quán Belgrade

Nguồn: President Clinton apologizes to Chinese leader for embassy bombing, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1999, Tổng thống Bill Clinton đã trực tiếp xin lỗi Chủ tịch Trung Quốc Giang Trạch Dân qua điện thoại, về vụ NATO vô tình không kích nhầm đại sứ quán Trung Quốc ở Belgrade sáu ngày trước đó. Clinton hứa sẽ có một cuộc điều tra chính thức về vụ việc.

Tổng thống Mỹ gọi vụ ném bom là một sự kiện riêng biệt và bi thảm, đồng thời khẳng định không có sự cố ý, trái ngược với những gì các quan chức Trung Quốc tuyên bố. Vào thời điểm đó, lực lượng Mỹ đang tham gia nỗ lực của Liên Hiệp Quốc nhằm giúp chấm dứt cuộc nội chiến đẫm máu ở Nam Tư. Ba người đã thiệt mạng và 20 người khác bị thương trong vụ ném bom đại sứ quán. Continue reading “14/05/1999: Clinton xin lỗi Trung Quốc vì vụ ném bom đại sứ quán Belgrade”

Tân tổng thống Marcos sẽ có chính sách đối ngoại khác với Duterte

Nguồn: Derek Grossman, “New Philippine President Marcos Is No Duterte on Foreign Policy,” Foreign Policy, 10/05/2022

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Người chiến thắng trong cuộc bầu cử hôm thứ Hai vừa rồi có ý định bảo vệ chủ quyền trước Trung Quốc và ưu tiên liên minh với Mỹ.

Cuộc bầu cử đã đưa Ferdinand Marcos Jr. trở thành tổng thống tiếp theo của Philippines sẽ có ý nghĩa quan trọng đối với chính sách đối ngoại của Manila. Thường được gọi với biệt danh “Bongbong”, Marcos nhiều khả năng sẽ bị ảnh hưởng bởi các chính sách của cha ông, cựu độc tài Ferdinand Marcos, cũng như của người tiền nhiệm, Rodrigo Duterte, dẫn tới sự hình thành một chính phủ mới quan tâm đến việc hợp tác với Trung Quốc trong khi vẫn kề cận với Mỹ. Marcos đã liên tục ca ngợi những thành tựu của cha mình, một trong số đó là duy trì liên minh an ninh mạnh mẽ với Washington bất chấp mâu thuẫn song phương, nhưng đồng thời, ông cũng đồng tình về mặt chính trị với Duterte, người đã tìm cách xoay trục từ Mỹ sang Trung Quốc. Do đó, trong nhiệm kỳ 6 năm sắp tới, Washington nên mong đợi một nhà lãnh đạo thân thiện với Trung Quốc theo kiểu Duterte, nhưng sẽ không thể hiện ý định phá bỏ liên minh Philippines-Mỹ như Duterte đã làm. Marcos thậm chí còn có thể củng cố liên minh với Mỹ nếu Bắc Kinh tiếp tục gia tăng hành động gây hấn ở Biển Đông. Continue reading “Tân tổng thống Marcos sẽ có chính sách đối ngoại khác với Duterte”

12/05/1961: Lyndon B. Johnson thăm Việt Nam Cộng hòa

Nguồn: Lyndon B. Johnson visits South Vietnam, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1961, Phó Tổng thống Lyndon B. Johnson đã gặp Tổng thống Việt Nam Cộng hòa Ngô Đình Diệm tại Sài Gòn, trong chuyến công du các nước châu Á. Gọi Diệm là “Churchill của châu Á”, Johnson đã khuyến khích tổng thống Nam Việt Nam tự coi mình là nhân vật không thể thiếu đối với Mỹ, và hứa sẽ viện trợ quân sự bổ sung để hỗ trợ chính phủ của ông chống lại lực lượng cộng sản. Continue reading “12/05/1961: Lyndon B. Johnson thăm Việt Nam Cộng hòa”

Ukraine và bóng ma Quốc xã

Nguồn: Gideon Rachman, “Ukraine and the shadow of the Nazis,” Financial Times, 09/05/2022

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Khi cả hai bên đều cáo buộc kẻ thù là hậu duệ của Hitler, thỏa hiệp dần trở thành điều không tưởng.

Đã không có chiến thắng nào để Vladimir Putin có thể ăn mừng trong Ngày Chiến thắng. Thay vào đó, nhà lãnh đạo Nga đang sa lầy trong một cuộc chiến tàn khốc, bất phân thắng bại, và ngày càng nhục nhã.

Trước khi có bài phát biểu quan trọng tại Quảng trường Đỏ, kỷ niệm chiến thắng trong Thế chiến II, Tổng thống Nga có ba lựa chọn – nhưng không có lựa chọn nào trong số đó là tốt cả. Ông có thể bắt đầu xuống thang trong cuộc chiến ở Ukraine, điều có nghĩa là thừa nhận rằng Nga đã không đạt được hầu hết các mục tiêu của mình. Ông có thể cố gắng thúc đẩy tinh thần quân đội và quốc gia, nhưng không thông báo về một thay đổi lớn trong chính sách. Hoặc ông có thể leo thang, bằng lời nói hoặc hành động – chẳng hạn như tuyên bố lệnh động viên quân sự, hoặc ám chỉ việc sử dụng vũ khí hạt nhân. Continue reading “Ukraine và bóng ma Quốc xã”

Doanh số của nhà thầu quốc phòng Thổ Nhĩ Kỳ tăng mạnh tại châu Á

Nguồn: Sinan Tavsan, “Turkish defense contractors enjoy sales bonanza in Asia,” Nikkei Asia, 03/04/2022

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Nhu cầu đang tăng cao đối với máy bay không người lái, trực thăng, và tàu hộ tống giá rẻ nhưng đã được thử nghiệm tại chiến trường.

Một tập tài liệu dày cộp đã được chuyền tay trong nhóm các quan chức đang xếp hàng trên thảm đỏ tại Căn cứ Không quân Đại tá Jesus Villamor ở Manila.

Bên trong nhà chứa là hai chiếc trực thăng tấn công T-129 được sản xuất tại Thổ Nhĩ Kỳ.

“Chúng sẽ được sử dụng để chống lại kẻ thù của nhà nước – những kẻ khủng bố đang cố gắng phá hủy đất nước chúng ta,” Delfin Lorenzana, Bộ trưởng Quốc phòng Philippines, phát biểu tại buổi lễ bàn giao ngày 06/04. Continue reading “Doanh số của nhà thầu quốc phòng Thổ Nhĩ Kỳ tăng mạnh tại châu Á”

10/05/1871: Hiệp ước Frankfurt am Main chấm dứt Chiến tranh Pháp-Phổ

Nguồn: Treaty of Frankfurt am Main ends Franco-Prussian War, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1871, Đệ nhị Đế chế Pháp dưới thời Louis Napoléon đã phải hứng chịu thất bại nhục nhã ê chề, khi Hiệp ước Frankfurt am Main được ký kết, kết thúc Chiến tranh Pháp-Phổ và đánh dấu sự xuất hiện của một nhà nước Đức mới thống nhất trên sân khấu chính trị quyền lực Châu Âu, vốn trước đó vẫn do hai đế quốc lớn là Anh và Pháp thống trị.

Căn nguyên của xung đột Pháp-Phổ là mong muốn của vị chính khách đầy tham vọng Otto von Bismarck nhằm thống nhất các thành bang Đức dưới sự kiểm soát của nước mạnh nhất trong số đó, chính là nước Phổ của ông. Sự kiện trực tiếp dẫn đến chiến tranh cũng là một nỗ lực do Bismarck dàn dựng nhằm đưa Hoàng tử Leopold, thuộc hoàng tộc Hohenzollern của Phổ, lên ngai vàng Tây Ban Nha, vốn đã bị bỏ trống sau cuộc cách mạng năm 1868. Continue reading “10/05/1871: Hiệp ước Frankfurt am Main chấm dứt Chiến tranh Pháp-Phổ”

Thái độ của người dân Nga đối với Chiến tranh Ukraine

Nguồn: Andrei Kolesnikov, “Russians at War,” Foreign Affairs, 18/04/2022

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Sự hung hăng của Putin đã khiến một quốc gia tự chống lại chính mình.

Đầu tháng 4, quan tài chứa thi thể của Vladimir Zhirinovsky, 75 tuổi – một nhà dân túy cực đoan, người từng là trụ cột quan trọng của nhà nước Nga suốt hai thập niên – đã được đưa đến Sảnh Cột (Hall of Columns) ở trung tâm Moscow để mọi người có thể đến viếng. Cách đây 69 năm, thi hài Stalin cũng được quàn tại đây, và vì thế dẫn đến cái chết của hàng loạt người Nga, những người đã bị giẫm đạp đến chết trong đám đông khổng lồ tụ tập để tiễn biệt nhà độc tài Liên Xô.

Đã không có đợt giẫm đạp nào ở đám tang Zhirinovsky, nhưng nó gợi lại một khoảnh khắc khác trong thời kỳ Liên Xô. Thi thể của ông đã được đưa đến Sảnh Cột trong một chiếc Aurus Lafet – dòng xe tang đen phiên bản siêu giới hạn, được sản xuất bởi Aurus Motors, nhà sản xuất xe hơi hạng sang mới nổi của Nga. Trong tiếng Nga, lafet có nghĩa là “xe tang”, và đối với những người Nga như tôi, những người đủ lớn tuổi để nhớ được giai đoạn đầu thập niên 1980, tên của chiếc xe gợi lên một câu chuyện đùa tăm tối: khi các nhà lãnh đạo cao tuổi của Liên Xô, Leonid Brezhnev, Yuri Andropov, và Konstantin Chernenko liên tiếp qua đời, sự kiện đó đã được gọi là Cuộc đua của những chiếc xe tang (Race of the Lafets). Continue reading “Thái độ của người dân Nga đối với Chiến tranh Ukraine”

Việc Tập tiếp tục nắm quyền có thể không còn là điều hiển nhiên

Nguồn: Gideon Rachman, “Triumphalism returns to haunt Xi Jinping,” Financial Times, 02/05/2022

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Nhà lãnh đạo Trung Quốc có nguy cơ bị đổ lỗi cho thất bại của chính sách zero Covid từng có vẻ thành công.

Chính phủ Trung Quốc không có tính chính danh đến từ chiến thắng trong bầu cử. Nhưng các quan chức của nước này thường tuyên bố rằng Đảng Cộng sản có một nguồn chính danh thậm chí còn tốt hơn: “tính chính danh nhờ hiệu quả.”

Ý tưởng rằng chính phủ Trung Quốc có hiệu quả vượt trội so với một phương Tây đang rối loạn đã được truyền bá mạnh mẽ trong cuộc khủng hoảng Covid-19. Tại một buổi lễ vào năm 2020, Chủ tịch Tập Cận Bình tuyên bố rằng “đại dịch một lần nữa chứng minh tính ưu việt của hệ thống xã hội chủ nghĩa đặc sắc Trung Quốc.” Vào ngày kỷ niệm lần đầu tiên virus bùng phát ở Vũ Hán, thành phố đã tổ chức một cuộc triển lãm minh họa cho thành công của Trung Quốc trong cuộc chiến chống lại dịch bệnh, với hình ảnh – như đài BBC đưa tin – “các mô hình nhân viên y tế trong bộ đồ bảo hộ, … và ở khắp mọi nơi, là những bức chân dung khổng lồ của Tập Cận Bình.” Continue reading “Việc Tập tiếp tục nắm quyền có thể không còn là điều hiển nhiên”

08/05/1988: Stella Nickell bị kết tội giết người bằng thuốc Excedrin nhiễm độc

Nguồn: Woman convicted of killing two in Excedrin tampering, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1988, Stella Nickell đã bị bồi thẩm đoàn Seattle, Washington, tuyên có tội đối với hai cáo buộc giết người. Bà ta là người đầu tiên bị kết tội vi phạm Đạo luật Liên bang về Chống làm giả (Federal Anti-Tampering Act) sau khi cho cyanide vào viên nang Excedrin để giết chết chồng mình.

Stella và Bruce Nickell kết hôn vào năm 1976, không lâu sau vụ án 7 người thiệt mạng ở Chicago, Illinois, vì những viên thuốc Tylenol tẩm độc. Theo lời cô con gái từ cuộc hôn nhân trước của Stella, bà ta đã bắt đầu lên kế hoạch giết Bruce ngay từ tuần trăng mật. Vụ ngộ độc Tylenol ở Chicago (vốn chưa bao giờ được làm rõ) đã có ảnh hưởng đến Stella, người quyết định rằng cyanide sẽ là một phương pháp giết người hiệu quả. Continue reading “08/05/1988: Stella Nickell bị kết tội giết người bằng thuốc Excedrin nhiễm độc”

07/05/1763: Tù trưởng Pontiac nổi dậy chống lại người Anh

Nguồn: Ottawa Chief Pontiac’s Rebellion against the British begins, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1763, Cuộc nổi dậy của Tù trưởng Pontiac (Pontiac’s Rebellion) đã nổ ra khi một liên minh chiến binh người Mỹ bản địa dưới quyền Tù trưởng Pontiac của tộc Ottawa tấn công binh lính Anh đóng tại Detroit. Sau khi không thể chiếm được pháo đài ngay trong đợt tấn công đầu tiên, lực lượng của Pontiac, gồm các chiến binh Ottawa và được tăng cường bởi các bộ tộc Wyandot, Ojibwa và Potawatami, đã thực hiện một cuộc bao vây kéo dài hàng tháng. Continue reading “07/05/1763: Tù trưởng Pontiac nổi dậy chống lại người Anh”

Nỗi sợ Trung Quốc đang định hình Trật tự Thế giới Mới như thế nào? (P3)

Nguồn: Michael Beckley, Enemies of My Enemy – How Fear of China Is Forging a New World Order, Foreign Affairs, 14/02/2022

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Xem thêm: Phần 1; Phần 2

Sự va chạm giữa các hệ thống

Lịch sử xây dựng trật tự quốc tế là một lịch sử chứa đầy những cuộc cạnh tranh tàn bạo giữa các hệ thống xung đột, không thể hợp tác hài hòa với nhau. Trong thời kỳ ‘yên bình’ nhất, cuộc cạnh tranh đó diễn ra dưới hình thức chiến tranh lạnh, hai bên tranh giành lợi thế và thăm dò lẫn nhau bằng mọi biện pháp, chỉ trừ lực lượng quân sự. Tuy nhiên, trong nhiều trường hợp, đối đầu cuối cùng trở thành chiến tranh nóng, và kết thúc với việc một bên đè bẹp bên kia. Trật tự của kẻ chiến thắng sau đó sẽ thống trị, cho đến khi nó bị phá hủy bởi một đối thủ cạnh tranh mới – hoặc cho đến khi nó đơn giản là sụp đổ, vì không có mối đe dọa từ bên ngoài nào còn tồn tại để giữ nó đứng vững. Continue reading “Nỗi sợ Trung Quốc đang định hình Trật tự Thế giới Mới như thế nào? (P3)”

05/05/1967: “Trăm năm cô đơn” xuất bản lần đầu tiên

Nguồn: “One Hundred Years of Solitude” is published, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này 1967, Cien años de soledad (Trăm năm cô đơn) của Gabriel Garcia Márquez đã được xuất bản lần đầu tiên. Thường được coi là một tác phẩm tiêu biểu của văn học Mỹ Latinh, cuốn sách đã đưa Márquez trở thành ứng viên hàng đầu cho Giải Nobel Văn học, mà sau này ông đã được trao tặng vào năm 1982.

Trăm năm cô đơn viết về bảy thế hệ nhà Buendía, những người sáng lập hư cấu của thị trấn hư cấu Macondo ở Colombia, quê hương của Márquez. Trong phần lớn tiểu thuyết, thị trấn và dòng họ này gần như hoàn toàn cô lập với thế giới bên ngoài, thế nhưng những công nghệ mới, những biến động chính trị, và các công ty nước ngoài (Công ty American Fruit trong cuốn sách rõ ràng đang ám chỉ đến Tập đoàn United Fruit ngoài đời thực) đã chen vào cuộc sống của họ và định hình nên cốt truyện. Continue reading “05/05/1967: “Trăm năm cô đơn” xuất bản lần đầu tiên”