Vì sao các Vua và Nữ Hoàng Anh lại có 2 ngày sinh?

2015-10-10-03

Nguồn: “Why do British monarchs have two birthdays?”, History.com (truy cập ngày 10/10/2015).

Biên dịch & Hiệu đính: Lê Hoàng Giang

Có rất nhiều lợi ích và trách nhiệm đi kèm với việc làm người trị vì nước Anh, nhưng cũng có một quyền lợi không ngờ là mỗi năm sẽ có đến hai sinh nhật. Năm nay, sinh nhật chính thức của Nữ Hoàng Elizabeth II là Thứ Bảy, ngày 14 tháng Sáu, và lễ mừng sẽ được cử hành ở khắp các nước trong Khối Thịnh Vượng Chung. Tuy nhiên trên thực tế, Nữ Hoàng Elizabeth II ra đời vào ngày 21 tháng Tư, và đã bước sang tuổi 88 từ đầu năm nay.

Ngày sinh chính thức của các vua và nữ hoàng Anh không được tổ chức vào một ngày cố định trong năm, mà là vào một ngày thứ Bảy trong tháng Sáu, thường là trong tuần thứ nhất hoặc thứ hai của tháng. Vậy vì sao ngày lễ này lại được tổ chức linh động như vậy? Continue reading “Vì sao các Vua và Nữ Hoàng Anh lại có 2 ngày sinh?”

Vì sao màu tím được coi là màu của các bậc vương giả?

2015-10-10-1

Nguồn: “Why is purple considered the color of royalty?”, History.com (truy cập ngày 10/10/2015).

Biên dịch & Hiệu đính: Lê Hoàng Giang

Màu tím đã gắn liền với nhiều bậc quân vương từ thời kỳ cổ đại, khi đó màu này được quý trọng vì có sắc đậm và thường được dành riêng cho giới tinh hoa. Vua Ba Tư Cyrus đã dùng một tấm áo chẽn màu tím làm hoàng bào, và một số hoàng đế La Mã đã cấm không cho dân thường mặc quần áo màu tím, nếu vi phạm sẽ bị xử tử. Màu tím được đặc biệt tôn kính dưới thời Đế quốc Byzantine. Các hoàng đế Byzantine mặc áo choàng dài màu tím, ký các sắc lệnh bằng mực tím, và con cháu của họ thường được gọi là “sinh ra trong sắc tím[1]”. Continue reading “Vì sao màu tím được coi là màu của các bậc vương giả?”

Vua Arthur có phải là nhân vật có thật hay không?

2015-10-07-1

Nguồn: “Was King Arthur a real person?”, History.com (truy cập ngày 7/10/2015).

Biên dịch & Hiệu đính: Lê Hoàng Giang

Đối với rất nhiều người, những câu chuyện về Vua Arthur xứ Camelot không còn gì là xa lạ. Đó là vị vua huyền thoại đã lãnh đạo các lực lượng Anh (gồm cả những Hiệp sĩ Bàn Tròn được ông hết mực tin tưởng) trong những trận chiến chống lại quân xâm lược Saxon vào đầu thế kỷ thứ 6 SCN. Nhưng Vua Arthur có phải là một người thật hay chỉ là anh hùng thần thoại xứ Celt? Continue reading “Vua Arthur có phải là nhân vật có thật hay không?”

Những phụ nữ đầu tiên đoạt giải Nobel là ai?

2015-10-06-1

Nguồn: “Who were the first women to win Nobel Prizes?”, History.com (truy cập ngày 6/10/2015).

Biên dịch & Hiệu đính: Lê Hoàng Giang

Khi nhắc đến những người lập kỷ lục trong lịch sử giải Nobel, Marie Curie nổi bật hơn bất kỳ ai khác. Nhà khoa học Pháp gốc Ba Lan này là phụ nữ đầu tiên giành giải Nobel chung (giải Nobel Vật lý năm 1903, cùng với chồng bà là Pierre và nhà khoa học Pháp Henri Becquerel, vì những nghiên cứu tiên phong của họ về phóng xạ) và cũng là người phụ nữ đầu tiên giành giải Nobel cá nhân (giải Nobel Hóa học năm 1911, vì phát hiện ra các nguyên tố radium và polonium). Như vậy bà là người duy nhất từng giành giải Nobel trong 2 ngành khoa học khác nhau. Nhưng chưa hết, gia đình bà có tới bốn người từng giành giải Nobel. Ngoài chồng bà là Pierre, con gái và con rể bà đã cùng giành giải Nobel Hóa học năm 1935, còn một người con rể khác của bà từng là giám đốc Quỹ Nhi Đồng Liên Hợp Quốc UNICEF khi tổ chức này giành giải Nobel Hòa bình năm 1965. Continue reading “Những phụ nữ đầu tiên đoạt giải Nobel là ai?”

Chén Thánh là gì?

2015-10-05-1

Nguồn: “What is the Holy Grail?”, History.com (truy cập ngày 5/10/2015).

Biên dịch & Hiệu đính: Lê Hoàng Giang

Từ truyền thuyết về các hiệp sĩ trung cổ cho đến dòng phim Indiana Jones, suốt hàng trăm năm Chén Thánh đã là bảo vật Thiên Chúa Giáo được săn tìm nhiều nhất trong văn hóa đại chúng. Chén Thánh thường được coi là chiếc ly chúa Jesus đã dùng để uống trong Bữa Tối Cuối Cùng, và cũng là chiếc ly mà Joseph xứ Arimathea đã dùng để hứng máu của Jesus khi Ngài bị đóng đinh trên thập tự giá. Do tầm quan trọng của việc chúa Jesus bị đóng đinh và bí tích thánh thể trong Thiên Chúa Giáo, săn tìm Chén Thánh đã trở thành nhiệm vụ tìm kiếm linh thiêng nhất vì nó được coi là biểu hiện của sự gắn bó với Thiên Chúa. Continue reading “Chén Thánh là gì?”

Các Hiệp Sĩ dòng Đền là ai?

2015-10-04-1

Nguồn: “Who were the Knight Templars?”, History.com (truy cập ngày 4/10/2015).

Biên dịch & Hiệu đính: Lê Hoàng Giang

Sau khi các chiến binh Công Giáo chiếm được thành Jerusalem trong cuộc Thập Tự Chinh thứ Nhất (1095 – 1099), nhiều nhóm người hành hương từ khắp Tây Âu đã bắt đầu tới thăm vùng Đất Thánh. Khoảng năm 1118, một hiệp sĩ người Pháp có tên là Hugues de Payens đã thành lập một đạo quân với mục đích bảo vệ những người hành hương đó với tên gọi Đoàn Hiệp sĩ nghèo của Vua Solomon (sau đó đổi tên thành đoàn Hiệp sĩ dòng Đền). Năm 1129, đoàn hiệp sĩ được Giáo Hội Công Giáo chính thức công nhận, và đã chiêu mộ được quân lính mới và nhận được những khoản quyên tặng hào phóng từ khắp châu Âu. Nổi tiếng vì quy cách hành xử khắc khổ và trang phục nổi bật (áo trắng thêu hình thập tự đỏ), đoàn Hiệp sĩ dòng Đền đã lập ra nhiều chi hội trên khắp Tây Âu. Continue reading “Các Hiệp Sĩ dòng Đền là ai?”

Bức điện Zimmermann là gì?

2015-10-03

Nguồn: “What was the Zimmermann Telegram?”, History.com (truy cập ngày 3/10/2015).

Biên dịch & Hiệu đính: Lê Hoàng Giang

Phần lớn các nhà sử học đều cho rằng tính đến đầu năm 1917 việc Mỹ tham gia vào Thế Chiến I là không thể tránh khỏi, nhưng việc đi đến quyết định tham chiến rõ ràng đã bị đẩy nhanh bởi một bức thư nổi tiếng của ngoại trưởng Đức Arthur Zimmermann. Vào ngày 16 tháng 1 năm 1917, các chuyên gia giải mật mã của Anh đã chặn được một bức điện mật của Zimmermann gửi cho Heinrich von Eckardt, đại sứ Đức ở Mexico. Bức thư truyền cho đại sứ Eckardt một số chỉ thị mà ngày nay đã trở nên nổi tiếng: nếu nước Mỹ trung lập tham gia vào cuộc chiến cùng với phe Đồng Minh, von Eckardt sẽ phải tìm đến tổng thống Mexico và bí mật đề nghị thành lập một liên minh chiến tranh. Đức sẽ hỗ trợ về quân sự và tài chính để Mexico tấn công Mỹ, và đổi lại Mexico sẽ được tái sáp nhập “những vùng lãnh thổ đã mất ở Texas, New Mexico và Arizona”. Ngoài ra, von Eckardt còn được dặn phải dùng Mexico làm trung gian để lôi kéo Đế quốc Nhật Bản tham gia vào cuộc chiến của Đức. Continue reading “Bức điện Zimmermann là gì?”

Vì sao người Mỹ bầu cử vào một ngày thứ Ba của tháng 11?

2015-10-01

Nguồn: “Why do we vote on a Tuesday in November?”, History.com (truy cập ngày 1/10/2015).

Biên dịch & Hiệu đính: Lê Hoàng Giang

Có bao giờ bạn thắc mắc vì sao các cuộc bầu cử ở Mỹ lại được tổ chức vào ngày thứ Ba? Câu trả lời nằm ở những người nông dân Mỹ thế kỷ 19. Người Mỹ bắt đầu có thông lệ đi bầu cử vào một ngày làm việc trong tuần (chứ không phải ngày cuối tuần) từ năm 1845, khi Quốc hội Hoa Kỳ thông qua một đạo luật liên bang chỉ định ngày thứ Ba đầu tiên sau ngày thứ Hai đầu tiên của tháng 11 là Ngày Bầu cử. Trước đó, các tiểu bang được phép tổ chức bầu cử vào bất kỳ lúc nào họ muốn trong vòng 34 ngày kể từ ngày thứ Tư đầu tiên của tháng 12, nhưng cách làm này có một số khiếm khuyết nghiêm trọng. Continue reading “Vì sao người Mỹ bầu cử vào một ngày thứ Ba của tháng 11?”

Magellan có phải là người đầu tiên đi vòng quanh thế giới?

2015-09-30-1

Nguồn: “Was Magellan the first person to circumnavigate the globe?”, History.com (truy cập ngày 30/9/2015).

Biên dịch & Hiệu đính: Lê Hoàng Giang

Nhà thám hiểm người Bồ Đào Nha Ferdinand Magellan (Ma-gien-lăng) thường được cho là người đầu tiên đi vòng quanh thế giới qua đường biển, nhưng trên thực tế thì hành trình của ông hơi phức tạp một chút. Magellan khởi hành vào tháng 9 năm 1519 với nỗ lực lớn nhằm tìm ra một tuyến đường biển đi từ phương Tây tới vùng Đông Ấn giàu hương liệu, mà ngày nay là vùng Indonesia. Mặc dù đã đưa thành công thủy thủ đoàn của mình vượt qua Đại Tây Dương, đi qua eo biển phía nam Nam Mỹ và vượt qua vùng biển Thái Bình Dương rộng lớn, song ông đã chết khi mới đi được nửa hành trình trong một trận giao chiến với thổ dân trên đảo Mactan thuộc Philippines. Cái chết của Magellan nghĩa là cá nhân ông đã không đi được trọn vòng quanh thế giới, nhưng thủy thủ đoàn của ông đã tiếp tục hành trình mà không có ông. Vào tháng 9 năm 1522, một con tàu trong đoàn đã trở về Tây Ban Nha an toàn sau khi đi trọn vẹn một vòng quanh thế giới. Trong số 260 thủy thủ ban đầu của đoàn thám hiểm, chỉ có 18 người còn sống sót sau chuyến hành trình gian khổ kéo dài ba năm.

Nếu người đầu tiên đi vòng quanh thế giới không phải là Magellan, thì đó là ai? Continue reading “Magellan có phải là người đầu tiên đi vòng quanh thế giới?”

Đâu là nền dân chủ cổ đại nhất thế giới?

2015-09-27-022

Nguồn: “What is the world’s oldest democracy?”, History.com (try cập ngày 28/09/2015).

Biên dịch & Hiệu đính: Lê Hoàng Giang

Thuật ngữ dân chủ, nghĩa là “cai trị bởi nhân dân”, được tạo nên bởi những người Hy Lạp thành Athens cổ đại để mô tả hệ thống tự trị thành bang của họ, hệ thống vốn đã đạt đến đỉnh cao vào khoảng năm 430 TCN dưới sự dẫn dắt của nhà hùng biện và chính trị gia lỗi lạc Pericles. Song có lẽ người Athens không phải là những người đầu tiên đi theo mô hình này (một số nơi ở Ấn Độ có truyền thống dân chủ địa phương được cho là xuất hiện từ sớm hơn thế) nhưng vì người Hy Lạp đặt ra tên gọi này, họ có thể dễ dàng tuyên bố rằng mình là nền dân chủ “đầu tiên”, mặc dù một phần lớn người dân ở Athens – đặc biệt là phụ nữ và nô lệ – không có quyền gì trong hệ thống đó. Continue reading “Đâu là nền dân chủ cổ đại nhất thế giới?”

Biểu tượng của Đảng Cộng hòa và Dân chủ có từ đâu?

2015-09-27-02

Nguồn: “How did the Republican and Democratic parties get their animal symbols?”, History.com (truy cập ngày 27/09/2015).

Biên dịch & Hiệu đính: Lê Hoàng Giang

Bài liên quan: 07/09/1813: Mỹ được đặt biệt danh là Chú Sam

Hai biểu tượng con lừa của Đảng Dân chủ và con voi của Đảng Cộng hòa đã hiện diện trên chính trường Mỹ từ thế kỷ 19. Biểu tượng con lừa của Đảng Dân chủ có nguồn gốc từ
chiến dịch tranh cử Tổng thống năm 1828 của Andrew Jackson. Trong cuộc chạy đua đó, những đối thủ của Jackson gọi ông là “đồ con lừa”[1]. Tuy nhiên, thay vì chối bỏ tên gọi này, Jackson – vốn là một người hùng trong cuộc Chiến tranh năm 1812 và sau này là Nghị sỹ trong cả Hạ viện và Thượng viện Hoa Kỳ – lại thấy thích thú với tên gọi đó và đã cho thêm hình ảnh con lừa vào những tấm áp phích tranh cử của mình. Jackson đã chiến thắng trước Tổng thống đương nhiệm John Quincy Adams và trở thành Tổng thống thuộc Đảng Dân chủ đầu tiên của nước Mỹ. Trong những năm 1870, Thomas Nast, một họa sĩ chuyên vẽ tranh biếm họa chính trị có ảnh hưởng lớn, đã giúp hình ảnh con lừa trở nên nổi tiếng như là biểu tượng của toàn Đảng Dân chủ. Continue reading “Biểu tượng của Đảng Cộng hòa và Dân chủ có từ đâu?”