28/04/1945: Benito Mussolini bị xử tử

Nguồn: Benito Mussolini executed, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1945, “Il Duce” (Lãnh tụ) Benito Mussolini và người tình Clara Petacci đã bị lính cộng sản Ý bắn chết. Cả hai bị bắt gặp khi đang cố trốn sang Thụy Sĩ.

Vị cựu lãnh đạo độc tài 61 tuổi của Ý được các đồng minh người Đức đưa lên làm người đứng đầu một chính phủ bù nhìn ở miền bắc Ý trong thời kỳ mà Đức chiếm đóng nước này ở giai đoạn cuối của Thế chiến II. Khi quân Đồng minh tiến vào bán đảo Ý và đánh bại phe Trục, Mussolini đã xem xét các lựa chọn của mình. Continue reading “28/04/1945: Benito Mussolini bị xử tử”

27/04/1978: Tổng thống Afghanistan bị lật đổ và giết hại

Nguồn: Afghan president is overthrown and murdered, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1978, Tổng thống Afghanistan, Sardar Mohammed Daoud, đã bị lật đổ và bị giết  hại trong một cuộc đảo chính do phiến quân thân cộng sản dẫn đầu. Hành động tàn bạo này đã đánh dấu sự khởi đầu một giai đoạn biến động chính trị ở Afghanistan, dẫn đến sự can thiệp của quân đội Liên Xô chưa đầy hai năm sau đó.

Daoud lên nắm quyền tại Afghanistan sau một cuộc đảo chính vào năm 1973. Mối quan hệ của ông với nước láng giềng Liên Xô đã dần trở nên tồi tệ kể từ khi ông theo đuổi một chiến dịch chống lại những người cộng sản ở Afghanistan. Vụ ám sát một lãnh đạo cấp cao của Đảng Cộng sản Afghanistan vào đầu tháng 04/1978 có thể đã kích động phe cộng sản khởi động chiến dịch chống lại chế độ Daoud vào cuối tháng này. Continue reading “27/04/1978: Tổng thống Afghanistan bị lật đổ và giết hại”

26/04/1984: Reagan thăm Trung Quốc

Nguồn: Reagan visits China, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1984, Tổng thống Ronald Reagan đã đến Trung Quốc để gặp mặt ngoại giao với Chủ tịch Lý Tiên Niệm. Chuyến đi đánh dấu lần thứ hai một vị Tổng thống Mỹ tới Trung Quốc kể từ chuyến đi lịch sử của Richard Nixon vào năm 1972.

Đệ nhất phu nhân Nancy Reagan đã cùng chồng tới Trung Quốc, cùng với khoảng 600 nhà báo và hàng loạt mật vụ. Ngoài ra, theo BBC, còn có cả những người bảo vệ mật mã phóng tên lửa hạt nhân. Ông bà Reagan đã tới thăm các di tích lịch sử và văn hóa ở Bắc Kinh và tham dự một bữa tối được tổ chức bởi Lý Tiên Niệm. Continue reading “26/04/1984: Reagan thăm Trung Quốc”

25/04/1983: Andropov viết thư cho một học sinh người Mỹ

Nguồn: Andropov writes to U.S. student, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1983, Liên Xô đã công bố lá thư mà lãnh đạo Yuri Andropov đã viết cho Samantha Smith, một học sinh lớp năm ở Manchester, Maine, trong đó ông mời cô bé đến thăm đất nước của mình. Lá thư của Andropov là lời đáp lại tin nhắn Smith gửi cho ông vào tháng 12/1982, hỏi rằng liệu Liên Xô có đang lên kế hoạch bắt đầu chiến tranh hạt nhân hay không. Vào thời điểm đó, Mỹ và Liên Xô là những kẻ thù Chiến tranh Lạnh.

Tổng thống Ronald Reagan, một người chống cộng nhiệt thành, đã gọi Liên Xô là “Đế chế Ác quỷ” và kêu gọi gia tăng đáng kể chi tiêu quốc phòng của Mỹ trước mối đe dọa từ Liên Xô. Tuy nhiên, trong cuộc đối đầu công khai với “Người Giao tiếp Vĩ đại” (Great Communicator, Biệt danh của Reagan,) Andropov, người kế nhiệm vai trò lãnh đạo Liên Xô từ Leonid Brezhnev vào năm 1982, lại thể hiện cách tiếp cận gần gũi, thậm chí giống như một người ông – khác biệt hoàn toàn với hình ảnh tiêu cực mà đa số người Mỹ nghĩ về Liên Xô. Continue reading “25/04/1983: Andropov viết thư cho một học sinh người Mỹ”

24/04/1945: Truman được trình bày về Dự án Manhattan

mthp

Nguồn:Truman is briefed on Manhattan Project”, History.com (truy cập ngày 24/4/2016).

Biên dịch: Nguyễn Ngọc Tường Ngân

Vào ngày này năm 1945, Tổng thống Harry Truman đã được nghe báo cáo đầy đủ chi tiết về Dự án Manhattan, dự án mà trong đó các nhà khoa học đang cố gắng tạo ra những quả bom nguyên tử đầu tiên. Các thông tin đã buộc Truman phải cân nhắc một quyết định quan trọng: có nên sử dụng vũ khí hủy diệt hàng loạt đầu tiên trên thế giới hay không?

Việc bí mật phát triển bom nguyên tử của Mỹ đã bắt đầu vào năm 1939 với sự ủng hộ của Tổng thống lúc đó là Franklin Roosevelt. Dự án này bí mật đến nỗi Tổng thống Roosevelt thậm chí đã không thông báo cho vị phó tổng thống trong nhiệm kỳ thứ tư của mình là Truman về sự tồn tại của nó. Continue reading “24/04/1945: Truman được trình bày về Dự án Manhattan”

23/04/1942: Đức bắt đầu ‘Không kích Baedeker’ tại Anh

Nguồn: Germans begin “Baedeker Raids” on England, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1942, nhằm trả đũa cuộc tấn công của Anh vào Lubeka, các máy bay ném bom của Đức đã tấn công Exeter, sau đó là Bath, Norwick, York và các “thành phố trung cổ” khác. Gần 1.000 thường dân Anh đã bị giết trong vụ việc có tên gọi “Không kích Baedeker” (Baedeker Raids.) Continue reading “23/04/1942: Đức bắt đầu ‘Không kích Baedeker’ tại Anh”

22/04/1994: Richard Nixon qua đời

Nguồn: Former President Richard Nixon dies, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1994, cựu Tổng thống Richard M. Nixon đã qua đời sau khi lên cơn đột quỵ bốn ngày trước đó. Trong một bài phát biểu năm 1978 tại Đại học Oxford, Nixon thừa nhận đã mắc sai lầm trong nhiệm kỳ Tổng thống, nhưng ông tiên đoán rằng các thành tựu của mình rồi sẽ được đánh giá cao hơn. Ông nói với các cử tọa trẻ rằng: “Các bạn sẽ lại có mặt ở đây vào năm 2000, hãy xem tôi được đánh giá như thế nào vào lúc đó.”

Nixon được nhớ đến nhiều nhất vì liên quan đến vụ bê bối Watergate với tư cách là Tổng thống, và vì đã cho bức hại những người bị nghi là cộng sản trong thời kỳ Chiến tranh Lạnh khi ông còn là Thượng nghị sĩ. Tuy nhiên, di sản mà Nixon để lại cũng phức tạp như cá tính của chính ông. Continue reading “22/04/1994: Richard Nixon qua đời”

21/04/1918: ‘Nam tước Đỏ’ chết khi đang làm nhiệm vụ

Nguồn: Red Baron killed in action, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1918, trên bầu trời Vauz sur Somme, nước Pháp, Manfred von Richthofen, phi công át chủ bài của Không quân Đức, người được mệnh danh là “Nam tước Đỏ” (The Red Baron/Der Rote Baron,) đã bị giết bởi phe Đồng minh.

Richthofen là con trai của một quý tộc Phổ. Năm 1915, ông chuyển từ Bộ binh sang Không quân Hoàng gia Đức (Imperial Air Service/Die Fliegertruppe.) Tính đến cuối năm 1916, với chiếc máy bay hai cánh Albatross của mình, Richthofen đã “khủng bố” bầu trời mặt trận phía tây bằng cách bắn hạ 15 máy bay địch, trong đó gồm cả máy bay của một phi công át chủ bài khác – Lanoe Hawker người Anh. Continue reading “21/04/1918: ‘Nam tước Đỏ’ chết khi đang làm nhiệm vụ”

20/04/1971: Số vụ giết chỉ huy gia tăng trong quân đội Mỹ

Nguồn: “Fragging” on the rise in U.S. units, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1971, Lầu Năm Góc công bố số liệu thừa nhận rằng fragging đang có xu hướng gia tăng trong quân đội. Năm 1970, 209 vụ fragging đã khiến 34 người chết, trong khi đó, vào năm 1969, 96 vụ việc kiểu này khiến 34 người thiệt mạng. Fragging là một từ lóng được dùng để mô tả việc lính Mỹ ném lựu đạn quả dứa (fragmentation hand grenades – từ đây mới sinh ra từ fragging) vào khu vực giường ngủ để giết đồng đội của mình. Họ thường nhắm vào các chỉ huy đơn vị, cán bộ, và hạ sĩ quan. Continue reading “20/04/1971: Số vụ giết chỉ huy gia tăng trong quân đội Mỹ”

19/04/1775: Cách mạng Mỹ bắt đầu

Nguồn: The American Revolution begins, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1775, khoảng 5 giờ sáng, 700 lính Anh được giao nhiệm vụ bắt giữ các lãnh đạo và chiếm kho vũ khí của nhóm Ái quốc (Patriot) đã tiến vào Lexington, nhưng họ đã bị phục kích bởi Đại úy John Parker và 77 dân quân Mỹ, những người đang đợi họ trên bãi cỏ của thị trấn. Thiếu tá John Pitcairn của Anh đã ra lệnh cho nhóm Ái quốc, vốn đông hơn nhiều, phải giải tán. Sau một thời gian do dự, người Mỹ bắt đầu rút lui. Nhưng đột nhiên có một tiếng nổ cực lớn xuất phát từ vị trí không xác định, và một màn khói khổng lồ bao phủ khắp bãi cỏ. Khi Trận Lexington kết thúc, 8 người Mỹ đã chết hoặc sắp chết, còn 10 người khác thì bị thương. Chỉ có một lính Anh bị thương nhưng Cách mạng Mỹ thì đã chính thức bắt đầu. Continue reading “19/04/1775: Cách mạng Mỹ bắt đầu”

18/04/1989: Sinh viên Trung Quốc biểu tình chống chính phủ

Nguồn: Chinese students protest against government, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1989, hàng ngàn sinh viên đã biểu tình trên khắp các đường phố Bắc Kinh để phản đối các chính sách của chính phủ và kêu gọi dân chủ ở Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa (PRC). Đoàn người biểu tình tiếp tục gia tăng, mãi cho đến khi chính phủ Trung Quốc tàn nhẫn đàn áp họ trong một sự kiện vào tháng 06, được biết đến với tên gọi là Thảm sát Thiên An Môn.

Giữa thập niên 1980, chính phủ cộng sản của Trung Quốc dần dần tự do hóa nền kinh tế vốn do nhà nước kiểm soát chặt chẽ, với mục đích thu hút đầu tư và tăng cường thương mại với nước ngoài. Hành động này đã làm khiến nhiều công dân Trung Quốc, bao gồm nhiều sinh viên, lên tiếng kêu gọi cải cách hệ thống chính trị do cộng sản thống trị. Continue reading “18/04/1989: Sinh viên Trung Quốc biểu tình chống chính phủ”

17/04/1790: Benjamin Franklin qua đời

Nguồn: Benjamin Franklin dies, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1790, chính khách, thợ in, nhà khoa học và tác giả người Mỹ, Benjamin Franklin, đã qua đời tại Philadelphia, thọ 84 tuổi.

Sinh ra tại Boston vào năm 1706. Lên 12 tuổi, Franklin theo học việc với người anh cùng cha khác mẹ – James, một thợ in và nhà xuất bản. Ông đã học nghề in, và sau đó vào năm 1723 thì chuyển đến Philadelphia làm việc sau khi xảy ra tranh chấp với anh trai. Sau một thời gian lưu trú tại London, ông bắt đầu in ấn và xuất bản báo chí cùng với một người bạn vào năm 1728. Năm 1729, công ty của Franklin giành được hợp đồng xuất bản tiền giấy của Pennsylvania và cũng bắt đầu xuất bản tờ Công báo Pennsylvania (Pennsylvania Gazette) – một trong những tờ báo nổi tiếng tại thuộc địa. Continue reading “17/04/1790: Benjamin Franklin qua đời”

16/04/1972: Mỹ tiếp tục đánh bom Hà Nội và Hải Phòng

Nguồn: United States resumes bombing of Hanoi and Haiphong, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1972, trong một nỗ lực nhằm ngăn chặn Chiến dịch Nguyễn Huệ của Bắc Việt, Mỹ đã mở lại đợt đánh bom Hà Nội và Hải Phòng sau bốn năm yên lặng.

Trong lần đầu tiên sử dụng B-52 không kích Hà Nội và Hải Phòng, và trong đợt tấn công đầu tiên chống lại cả hai thành phố kể từ tháng 11/1968, 18 máy bay B-52 và khoảng 100 máy bay ném bom của Hải quân và Không quân Mỹ đã tấn công bãi chứa gần bến cảng Hải Phòng. 60 máy bay khác thì đánh bom các kho xăng ở gần Hà Nội, theo sau là một đợt tấn công khác vào cuối buổi chiều. Phát ngôn viên Nhà Trắng tuyên bố rằng Mỹ sẽ ném bom các mục tiêu quân sự ở bất cứ nơi nào trên đất Việt Nam, nhằm giúp lực lượng miền Nam chống lại sự tấn công của lực lượng cộng sản. Continue reading “16/04/1972: Mỹ tiếp tục đánh bom Hà Nội và Hải Phòng”

15/04/1998: Pol Pot qua đời

Nguồn: Pol Pot dies, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1998, Pol Pot, “kiến trúc sư” đứng sau những cánh đồng chết của Campuchia, đã qua đời vì nguyên nhân tự nhiên trong khi đang thụ án tù chung thân do chính chế độ Khmer Đỏ của ông ta tuyên phạt.

Khmer Đỏ, tổ chức do Pol Pot xây dựng trong các khu rừng của Campuchia vào những năm 1960, đã ủng hộ một cuộc cách mạng cộng sản cực đoan, nhằm xóa sạch ảnh hưởng của phương Tây ở Campuchia và thành lập một xã hội thuần nông. Năm 1970, với sự trợ giúp từ quân đội Bắc Việt Nam và lực lượng Việt Cộng, du kích Khmer Đỏ đã bắt đầu một cuộc nổi dậy quy mô lớn chống lại lực lượng của chính phủ Campuchia, và sớm giành quyền kiểm soát gần 1/3 đất nước. Continue reading “15/04/1998: Pol Pot qua đời”

14/04/1865: Abraham Lincoln bị ám sát

Nguồn: President Lincoln is shot, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1865, tại Nhà hát Ford ở Washington, D.C., John Wilkes Booth, một diễn viên và người ủng hộ Hợp bang miền Nam (Confederate) đã khiến Tổng thống Abraham Lincoln bị thương nghiêm trọng. Vụ tấn công diễn ra chỉ năm ngày sau khi vị Tướng miền Nam, Robert E. Lee, và quân đội của ông đầu hàng tại Appomattox, chính thức chấm dứt Nội chiến Mỹ.

Booth vẫn sống ở miền Bắc trong suốt thời chiến, dù bản thân luôn ủng hộ phe miền Nam. Ban đầu, ông ta đã lên kế hoạch bắt Tổng thống Lincoln và đưa ông đến Richmond, thủ đô của Hợp bang. Tuy nhiên, vào ngày 20/03/1865, ngày dự định thực hiện vụ bắt cóc, Tổng thống lại không xuất hiện tại nơi mà Booth và sáu đồng phạm khác chờ đợi. Hai tuần sau, Richmond rơi vào tay Liên minh miền Bắc (Union). Sang tháng 04, quân đội Hợp bang đã gần như sụp đổ trên toàn miền Nam, Booth liền thực hiện một kế hoạch tuyệt vọng nhằm cứu vãn. Continue reading “14/04/1865: Abraham Lincoln bị ám sát”