Category: Sự kiện

28/08/1879: Vua Zulu bị bắt giữ

Nguồn: Zulu king captured, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1879, Vua Cetshwayo, người cai trị cuối cùng của Zululand, đã bị người Anh bắt giữ sau thất bại trong Chiến tranh Anh-Zulu. Sau đó, ông đã bị đưa đi lưu đày. Hành động chống lại sự cai trị của người Anh ở miền nam châu Phi của Cetshwayo đã dẫn đến cuộc xâm lược của Anh vào Zululand vào năm 1879.

Năm 1843, người Anh thừa hưởng từ người Boer địa vị cai trị Natal, vốn kiểm soát Zululand, vương quốc của người Zulu. Boer, còn được gọi là người Afrikaner, là hậu duệ của những người định cư gốc Hà Lan đến Nam Phi vào thế kỷ 17. Zulu, một dân tộc di cư từ phía bắc, cũng đến miền nam châu Phi trong thế kỷ 17, định cư quanh vùng sông Tugela. Continue reading “28/08/1879: Vua Zulu bị bắt giữ”

27/08/1875: Nhà tài phiệt William Ralston bị chết đuối

Nguồn: Tycoon William Ralston drowns, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1875, vài giờ sau khi bị yêu cầu từ chức chủ tịch Ngân hàng California, nhà tư bản miền Tây đầy quyền lực William Ralston đã được tìm thấy bị chết đuối ở Vịnh San Francisco.

Là một trong những người đầu tiên xây dựng một đế chế tài chính lớn ở Viễn Tây, Ralston sinh ra ở Ohio vào năm 1826. Năm 1854, ông chuyển đến sống tại thị trấn San Francisco đang phát triển mạnh mẽ, nơi từng một thời là ngôi làng truyền giáo Tây Ban Nha, rồi trở thành trung tâm của Cơn sốt Vàng California trước đó 5 năm. Tại đây, ông trở thành đối tác của một công ty tàu hơi nước, và 10 năm sau, ông sử dụng lợi nhuận của mình để thành lập Ngân hàng California. Continue reading “27/08/1875: Nhà tài phiệt William Ralston bị chết đuối”

25/08/1875: Matthew Webb bơi xuyên Eo biển Manche

Nguồn: Englishman swims the Channel, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1875, Matthew Webb, một đại úy hải quân 27 tuổi, trở thành người đầu tiên bơi thành công xuyên qua Eo biển Manche. Webb đã hoàn thành chuyến vượt biển dài 21 dặm  – thực tế là phải bơi 39 dặm vì thủy triều – trong 21 giờ và 45 phút. Ông lên đường trong sự cổ vũ nhiệt liệt của mọi người một ngày trước đó, 24/08. Trong chuyến vượt biển xuyên đêm từ Dover, Anh, đến Calais, Pháp, ông đã uống rượu mạnh, cà phê, và nước thịt bò (beef tea) để giữ sức và giữ ấm. Ông được ca ngợi như một anh hùng dân tộc khi trở về Anh, và một cổng chào đã được dựng lên để vinh danh ông tại quê nhà ở Shropshire. Tờ Daily Telegraph khẳng định, “Lúc này đây, Đại úy có lẽ là người đàn ông nổi tiếng và được yêu thích nhất trên thế giới.” Continue reading “25/08/1875: Matthew Webb bơi xuyên Eo biển Manche”

23/08/1914: Trận Mons trong Thế chiến I

Nguồn: Battle of Mons, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1914, trong lần đối đầu đầu tiên trên đất châu Âu kể từ trận Waterloo năm 1815, bốn sư đoàn của Lực lượng Viễn chinh Anh (BEF), do Sir John French chỉ huy, đã chiến đấu với Tập đoàn quân số 1 của Đức ở Kênh Mons rộng 18m ở Bỉ, nằm gần biên giới Pháp.

Trận Mons là trận cuối cùng trong số bốn “Trận chiến Biên giới” diễn ra nhiều ngày ở Mặt trận phía Tây, giữa lực lượng Đồng minh và Đức, trong tháng đầu tiên của Thế chiến I. Ba trận đánh đầu tiên – tại Lorraine, Ardennes và Charleroi – có sự tham gia của quân Pháp dưới quyền chỉ huy của Tướng Joseph Joffre. Ban đầu, lực lượng BEF tại Pháp dự kiến sẽ hỗ trợ Tập đoàn quân số 5 của Pháp, do tướng Charles Lanrezac chỉ huy, trong nỗ lực phá vỡ phòng tuyến của quân Đức. Tuy nhiên, khởi đầu chậm trễ và quan hệ kém thân thiện giữa BEF và Lanrezac có nghĩa là Tập đoàn quân số 5 và BEF sẽ tham gia các trận đánh riêng biệt chống lại quân Đức đang tiến lên tại Charleroi và Mons. Continue reading “23/08/1914: Trận Mons trong Thế chiến I”

21/08/1980: PETA được thành lập

Nguồn: People for the Ethical Treatment of Animals (PETA) is founded, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1980, những người ủng hộ quyền động vật Ingrid Newkirk và Alex Pacheco đã thành lập tổ chức People for the Ethical Treatment of Animals (tạm dịch: Chống đối xử vô đạo đức với động vật), viết tắt là PETA. Vươn lên từ những khởi đầu khiêm tốn, PETA sẽ sớm trở thành tổ chức vì quyền động vật hoạt động mạnh mẽ nhất và cũng gây tranh cãi nhất trên thế giới.

Sở thích bảo vệ động vật của Newkirk bắt đầu từ 11 năm trước đó, khi cô tìm thấy một số chú mèo con bị bỏ rơi và kinh hoàng trước những gì chờ đợi chúng tại một trại động vật ở Thành phố New York. Cô gác lại kế hoạch trở thành một nhà môi giới chứng khoán, và thay vào đó tập trung vào động vật, cuối cùng trở thành nữ nhân viên chăm sóc động vật hoang đầu tiên trong lịch sử của Quận Columbia. Năm 1980, cô bắt đầu hẹn hò với Pacheco, một nghiên cứu sinh sau đại học và là nhà hoạt động từng tham gia chuyến tàu bảo vệ cá voi. Hai người đồng sáng lập PETA một thời gian ngắn sau đó. Continue reading “21/08/1980: PETA được thành lập”

20/08/1911: Bức điện tín vòng quanh thế giới đầu tiên được gửi đi

Nguồn: First around-the-world telegram sent, 66 years before Voyager II launch, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1911, một nhân viên điều phối tại văn phòng New York Times đã gửi đi bức điện tín vòng quanh thế giới đầu tiên, sử dụng dịch vụ thương mại. Đúng 66 năm sau, Cơ quan Hàng không và Vũ trụ Quốc gia Mỹ (NASA) gửi đi một loại thông điệp khác – một đĩa than chứa thông tin về Trái Đất, gửi đến các sinh vật ngoài hành tinh – khi tàu vũ trụ không người lái Voyager II được phóng vào không gian.

Tờ Times quyết định gửi bức điện năm 1911 nhằm xác định tốc độ mà một thông điệp thương mại có thể được gửi đi vòng quanh thế giới bằng cáp điện báo. Thông điệp – chỉ đơn giản có nội dung là “This message sent around the world” (Thông điệp này được gửi đi vòng quanh thế giới), rời khỏi phòng điều phối trên tầng 17 của tòa soạn Times ở New York vào lúc 7 giờ tối ngày 20/08. Continue reading “20/08/1911: Bức điện tín vòng quanh thế giới đầu tiên được gửi đi”

18/08/1590: Cư dân Thuộc địa Đảo Roanoke biến mất bí ẩn

Nguồn: Roanoke Colony deserted, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1590, trở về sau chuyến đi đến Anh để nhận đồ tiếp tế, John White, Thống đốc của Thuộc địa Đảo Roanoke, ngày nay thuộc Bắc Carolina, đã chứng kiến cảnh khu định cư của mình bị bỏ hoang. White và cấp dưới đã không tìm thấy dấu vết của khoảng 100 cư dân đang sống tại thuộc địa, cũng chẳng hề có dấu hiệu của bạo lực. Trong số những người mất tích có Ellinor Dare, con gái của White, và Virginia Dare, cháu gái của White đồng thời là đứa trẻ người Anh đầu tiên sinh ra ở đất Mỹ. Ngày 18/08 thực ra là sinh nhật thứ ba của Virginia. Manh mối duy nhất cho sự biến mất bí ẩn của đoàn người này là từ “CROATOAN” được khắc trên hàng rào quanh khu định cư. White cho rằng thông điệp này có nghĩa là cư dân thuộc địa đã chuyển đến Đảo Croatoan, cách đó khoảng 50 dặm, nhưng cuộc tìm kiếm trên đảo sau đó đã không mang lại kết quả nào. Continue reading “18/08/1590: Cư dân Thuộc địa Đảo Roanoke biến mất bí ẩn”

16/08/2009: Usain Bolt lập kỷ lục thế giới chạy nước rút cự ly 100 mét

Nguồn: Usain Bolt sets 100-meter dash world record, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 2009, dưới ánh đèn của Sân vận động Olympic Berlin, trong Giải Vô địch Điền kinh Thế giới, Usain Bolt, 22 tuổi, đã tạo dáng hình tia chớp và cười rất tươi vì vừa mới lập kỷ lục. Khi đó, vận động viên người Jamaica, cũng là người đàn ông nhanh nhất thế giới, đã phá kỷ lục thế giới của chính mình trên đường chạy 100 mét, hoàn tất chặng đua chỉ trong 9,58 giây. Anh đã trở thành người đầu tiên chạy hết cự ly này trong vòng chưa đầy 9,6 giây.

Thành tích 9,69 giây của Bolt tại Thế vận hội Bắc Kinh 2008 không chỉ là một kỷ lục thế giới, mà còn là lần đầu tiên cự ly 100 mét được hoàn tất dưới 9,7 giây. Tốc độ khủng khiếp và tính cách thoải mái, vui tươi đã giúp Bolt nổi tiếng toàn thế giới sau khi giành huy chương vàng Olympic, nhưng các nhà quan sát chỉ ra rằng anh đã không sử dụng tốc độ tối đa của mình trong cuộc đua ở Bắc Kinh. Ngay sau đó, nhiều người đồn đoán, Bolt có thể xô đổ kỷ lục thế giới của chính mình. Continue reading “16/08/2009: Usain Bolt lập kỷ lục thế giới chạy nước rút cự ly 100 mét”

14/08/1751: Mary Blandy đầu độc cha ruột

Nguồn: A daughter poisons her father, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1751, Francis Blandy đã rơi vào hôn mê và qua đời tại nhà của mình ở ngoại ô London, Anh. Tối hôm đó, Mary, con gái của ông đã đề nghị cho một trong những người hầu của gia đình một số tiền lớn để anh đưa cô đến Pháp ngay lập tức. Mary buộc phải bỏ trốn một mình khi người hầu này từ chối, nhưng cô đã sớm bị truy đuổi và bắt giữ bởi những người hàng xóm nghe tin Blandy bị đầu độc.

Những người hầu của gia đình Blandy đã nghi ngờ Mary, vì cô gái 26 tuổi chưa kết hôn này đã qua lại với William Cranstoun, gã đàn ông không một xu dính túi đang có một người vợ ở Scotland, đi ngược lại mong muốn của cha cô. Cranstoun quyết tâm chiếm đoạt tài sản của Blandy. Continue reading “14/08/1751: Mary Blandy đầu độc cha ruột”

13/08/1878: Nạn nhân đầu tiên của dịch sốt vàng da tại Memphis qua đời

Nguồn: First victim of Memphis yellow fever epidemic dies, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1878, Kate Bionda, một chủ nhà hàng, đã qua đời vì bệnh sốt vàng da ở Memphis, Tennessee, sau khi một người đàn ông trốn khỏi một chiếc tàu hơi nước bị cách ly đến nhà hàng của cô. Dịch bệnh nhanh chóng lây lan và khiến thành phố trở nên tan hoang.

Bệnh sốt vàng da (yellow fever) là bệnh lây truyền do muỗi, có nguồn gốc từ Tây Phi và đã đến Mỹ trên những con tàu chở công nhân nô lệ. Mầm bệnh xuất hiện trong thời tiết ấm áp và sẽ phát triển mạnh trong mùa hè ẩm ướt và nóng nực, khi muỗi có thể sinh sôi nảy nở. Sau thời gian ủ bệnh từ ba đến sáu ngày, người mắc bệnh sẽ cảm nhận các triệu chứng giống cúm, như sốt và đau nhức. Sau giai đoạn thuyên giảm ngắn ngủi là giai đoạn phát bệnh dữ dội, trong đó bệnh nhân nôn ra máu, đồng thời bị suy gan và suy thận. Vàng da cũng là một triệu chứng điển hình, dẫn đến tên gọi sốt vàng da. Nếu nạn nhân chết, thường là trong vòng hai tuần sau khi mắc bệnh. Những người sống sót sẽ bị ảnh hưởng trong nhiều tháng. Continue reading “13/08/1878: Nạn nhân đầu tiên của dịch sốt vàng da tại Memphis qua đời”

11/08/1965: Bạo loạn Watts bắt đầu

Nguồn: Watts Rebellion begins, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1965, tại Watts, Los Angeles – một khu dân cư chủ yếu là người da đen, căng thẳng chủng tộc đã lên đến đỉnh điểm sau khi hai cảnh sát da trắng ẩu đả với một tài xế da đen bị nghi là lái xe trong tình trạng say rượu. Một đám đông người xem đã tập trung gần điểm giao của Đại lộ Avalon và Phố 116 để theo dõi vụ bắt giữ, và ngay sau đó đã tức giận bởi những gì họ tin lại là một vụ cảnh sát lạm quyền vì động cơ chủng tộc. Continue reading “11/08/1965: Bạo loạn Watts bắt đầu”

09/08/2014: Sĩ quan cảnh sát Darren Wilson sát hại Michael Brown

Nguồn: Michael Brown is killed by a police officer in Ferguson, Missouri, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 2014, sĩ quan cảnh sát Darren Wilson đã nổ súng bắt chết Michael Brown, một thiếu niên da đen không có vũ trang, ở Ferguson, ngoại ô St. Louis, Missouri. Biểu tình và bạo loạn đã bùng phát ở Ferguson và nhanh chóng lan ra khắp đất nước.

Có nhiều lời kể khác nhau xoay quanh vụ việc, bao gồm lời khai của chính Wilson và bạn của Brown, Dorian Johnson, người đã ở cùng Brown vào thời điểm đó. Nhiều chi tiết khác nhau hoàn toàn, nhưng mọi nhân chứng đều đồng ý rằng Wilson đã nhìn thấy Brown và Johnson đang đi bộ trên đường, yêu cầu họ đứng lại trên vỉa hè, sau đó chặn chiếc xe SUV của cảnh sát trước mặt để tra hỏi hai người này. Wilson và Brown đã tranh cãi qua cửa sổ mở của chiếc xe, và Wilson đã nổ súng hai lần. Brown và Johnson cố gắng bỏ đi, nhưng Wilson lao ra khỏi xe để đuổi theo họ, và khi Brown quay lại đối mặt với Wilson, sĩ quan này đã bắn 12 phát súng, sáu trong số đó trúng Brown. Continue reading “09/08/2014: Sĩ quan cảnh sát Darren Wilson sát hại Michael Brown”

07/08/2005: Giải cứu tàu ngầm Nga bị mắc kẹt

Nguồn: Trapped Russian sub rescued, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 2005, một tàu ngầm mini Priz AS-28 của Nga, cùng 7 thành viên thủy thủ đoàn, đã được giải cứu từ sâu dưới đáy biển Thái Bình Dương. Ngày 04/08, trong lúc tham dự chương trình huấn luyện ở Vịnh Beryozovaya, ngoài khơi bán đảo Kamchatka, miền viễn đông của Nga, thì các chân vịt của con tàu đã vướng vào dây cáp thuộc hệ thống giám sát bờ biển của Nga. Không thể nổi lên, thủy thủ đoàn bị mắc kẹt trong chiếc tàu ngầm tối tăm, lạnh giá suốt hơn ba ngày. Continue reading “07/08/2005: Giải cứu tàu ngầm Nga bị mắc kẹt”

06/08/1969: Lính Mũ nồi Xanh của Mỹ bị buộc tội giết người

Nguồn: Green Berets are charged with murder, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1969, Quân đội Mỹ thông báo rằng Đại tá Robert B. Rheault, Chỉ huy Đội Đặc nhiệm số 5 tại Việt Nam, và bảy lính Mũ nồi Xanh (Green Berets) khác đã bị buộc tội giết người có chủ ý và âm mưu giết người trong vụ hành quyết (summary execution) một người Việt Nam, Thái Khắc Chuyên, người đã từng là thông dịch viên cho Biệt đội B-57. Continue reading “06/08/1969: Lính Mũ nồi Xanh của Mỹ bị buộc tội giết người”

04/08/1942: Ký Thỏa thuận Lao động Nông trại Mexico

Nguồn: U.S. and Mexico sign the Mexican Farm Labor Agreement, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1942, Mỹ và Mexico ký Thỏa thuận Lao động Nông trại Mexico (Mexican Farm Labor Agreement), tạo ra cái được gọi là “Chương trình Bracero” (Bracero Program). Chương trình này kéo dài cho đến năm 1964 và là chương trình lao động thuê ngoài lớn nhất trong lịch sử nước Mỹ. Trong suốt thời gian tồn tại, Chương trình Bracero đã mang lại lợi ích cho cả nông dân và người lao động nhưng cũng làm phát sinh nhiều tranh chấp lao động, lạm dụng công nhân và các vấn đề khác vốn đã là đặc trưng từ lâu trong lịch sử của lao động nông nghiệp ở Tây Nam nước Mỹ. Continue reading “04/08/1942: Ký Thỏa thuận Lao động Nông trại Mexico”

02/08/1942: Án mạng làm bùng nổ kỳ thị người gốc Mexico ở Los Angeles

Nguồn: Man murdered near L.A. reservoir, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1942, Jose Diaz đã bị sát hại và thi thể của ông được tìm thấy tại hồ chứa Sleepy Lagoon, gần Los Angeles, California. Hai ngày sau, cảnh sát ra lệnh vây bắt 22 người đàn ông gốc Mexico sinh sống tại L.A. vì tình nghi đã giết Diaz. Bất chấp việc thiếu bằng chứng, 22 người đàn ông này cuối cùng vẫn bị truy tố với cáo buộc đánh Diaz đến chết. Phiên tòa xét xử và tuyên án vụ Diaz đã trở thành biểu trưng cho một giai đoạn đầy định kiến và bất công về chủng tộc ở Los Angeles trong Thế chiến II. Continue reading “02/08/1942: Án mạng làm bùng nổ kỳ thị người gốc Mexico ở Los Angeles”

31/07/1715: Bão nhấn chìm tàu chở kho báu của Tây Ban Nha

Nguồn: Hurricane sinks Spanish treasure ships, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1715, một cơn bão đã đánh vào bờ biển phía đông của Florida, nhấn chìm 10 tàu chở kho báu của Tây Ban Nha và giết chết gần 1.000 người. Toàn bộ vàng và bạc trên tàu vào thời điểm đó đã không được tìm thấy mãi cho đến 250 năm sau.

Từ năm 1701, Tây Ban Nha đã gửi các đội tàu đến tây bán cầu để mang về các nguồn tài nguyên thiên nhiên, bao gồm cả vàng và bạc. Những nhóm tàu này được trang bị đầy đủ để chống lại cướp biển, nhưng gần như chẳng có gì để bảo vệ chúng khỏi thời tiết xấu. Continue reading “31/07/1715: Bão nhấn chìm tàu chở kho báu của Tây Ban Nha”

30/07/1965: Tổng thống Johnson ký phê duyệt Medicare thành luật

Nguồn: President Johnson signs Medicare into law, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1965, Tổng thống Lyndon B. Johnson đã ký phê duyệt thành luật Medicare, một chương trình bảo hiểm y tế cho người Mỹ cao tuổi. Tại buổi lễ phê duyệt tổ chức tại Thư viện Truman ở thành phố Independence, Missouri, cựu Tổng thống Harry Truman đã được ghi danh là người thụ hưởng đầu tiên của Medicare, và nhận chiếc thẻ Medicare đầu tiên.

Johnson muốn công nhận Truman, người mà vào năm 1945 đã trở thành tổng thống đầu tiên đề xuất chương trình bảo hiểm y tế quốc gia, một sáng kiến bị Quốc hội phản đối vào thời điểm đó. Continue reading “30/07/1965: Tổng thống Johnson ký phê duyệt Medicare thành luật”

28/07/1976: Động đất phá hủy thành phố Đường Sơn, Trung Quốc

Nguồn: One of the worst earthquakes in modern history destroys Chinese city, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1976, lúc 3:42 sáng, một trận động đất có cường độ khoảng 7,8 đến 8,2 độ Richter đã san phẳng Đường Sơn, một thành phố công nghiệp ở tỉnh Hà Bắc của Trung Quốc với dân số khoảng một triệu người. Vì lúc đó hầu hết mọi người đều đang ngủ say trên giường, thay vì ở ngoài đường, nơi tương đối an toàn hơn, nên trận động đất đã gây thiệt hại nhân mạng đặc biệt lớn. Ước tính có khoảng 242.000 người ở Đường Sơn và các khu vực lân cận đã thiệt mạng, khiến sự kiện trở thành một trong những trận động đất chết chóc nhất trong lịch sử, chỉ đứng sau con số 300.000 người chết trong trận động đất ở Calcutta năm 1737, và 830.000 người thiệt mạng trong động đất ở tỉnh Thiểm Tây, Trung Quốc năm 1556. Continue reading “28/07/1976: Động đất phá hủy thành phố Đường Sơn, Trung Quốc”

26/07/1908: FBI được thành lập

Nguồn: FBI founded, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1908, Cục Điều tra Liên bang Mỹ (Federal Bureau of Investigation, FBI) đã ra đời khi Tổng Chưởng lý Charles Bonaparte ra lệnh cho một nhóm các nhà điều tra liên bang mới báo cáo cho Trưởng Giám định Stanley W. Finch. Một năm sau, Văn phòng Trưởng Giám định được đổi tên thành Cục Điều tra, và vào năm 1935, nó trở thành Cục Điều tra Liên bang.

Khi Bộ Tư pháp được thành lập vào năm 1870 để thực thi luật liên bang và điều phối chính sách tư pháp, cơ quan này không có điều tra viên thường trực trong biên chế. Lúc đầu, người ta thuê thám tử tư mỗi khi cần điều tra tội phạm liên bang, sau này chuyển sang thuê các điều tra viên từ các cơ quan liên bang khác. Chẳng hạn, nếu điều tra các vụ làm giả tiền, sẽ dùng người từ Cơ quan Mật vụ, được thành lập bởi Bộ Tài chính vào năm 1865. Đến đầu thế kỷ 20, Tổng Chưởng lý được phép tuyển dụng một số điều tra viên thường trực và Văn phòng Trưởng Giám định, với đội ngũ nhân viên chủ yếu là kế toán, được thành lập để xem xét các giao dịch tài chính của các tòa án liên bang. Continue reading “26/07/1908: FBI được thành lập”