31/01/1865: Thông qua Tu chính án 13 về bãi bỏ chế độ nô lệ

Nguồn: House passes the 13th Amendment, History.com

Biên dịch: Trần Mẫn Linh

Vào ngày này năm 1865, Hạ viện Hoa Kỳ đã thông qua Tu chính án thứ 13 của Hiến pháp, bãi bỏ chế độ nô lệ. Tu chính án viết: “Chế độ nô lệ và hình thức lao động ép buộc sẽ không còn tồn tại ở Mỹ hay bất cứ nơi nào thuộc phạm vi thẩm quyền của Mỹ.”

Khi Nội chiến Hoa Kỳ bắt đầu, mục tiêu công khai của Tổng thống Abraham Lincoln là duy trì sự thống nhất của liên bang. Tuy nhiên, ngay giai đoạn đầu cuộc chiến, chính quyền liên bang (miền Bắc) đã giữ lại những nô lệ bỏ trốn thay vì trả họ trở về với chủ nhân (ở miền Nam). Do đó, chế độ nô lệ về cơ bản sẽ chấm dứt tại những nơi quân đội Liên bang giành chiến thắng. Continue reading “31/01/1865: Thông qua Tu chính án 13 về bãi bỏ chế độ nô lệ”

30/01/1994: Dan Jansen lập kỷ lục thế giới về trượt băng tốc độ

Nguồn: Dan Jansen skates world-record 500 meters, History.com

Biên dịch: Trần Mẫn Linh

Vào ngày này năm 1994, vận động viên trượt băng tốc độ người Mỹ Dan Jansen đã lập kỷ lục thế giới mới với thời gian 35,76 giây tại Giải vô địch Thế giới về trượt băng tốc độ ở Calgary, Alberta, Canada.

Sinh năm 1965 tại Wisconsin, Jansen là vận động viên trượt băng trẻ nhất thi đấu tại Thế vận hội Mùa đông năm 1984 ở Sarajevo, nơi anh đứng thứ tư ở nội dung 500m. Jansen được tin tưởng sẽ giành chiến thắng ở Calgary vào năm 1988, song cái chết của người chị gái là Jane bởi bệnh bạch cầu đã khiến anh suy sụp vào hôm trước ngày diễn ra trận chung kết 500m. Continue reading “30/01/1994: Dan Jansen lập kỷ lục thế giới về trượt băng tốc độ”

29/01/1979: Cô gái tuổi teen xả súng vào trường học ở San Diego

Nguồn: School shooting in San Diego, History.com

Biên dịch: Trần Mẫn Linh

Vào ngày này năm 1979, Brenda Spencer đã giết hai người và làm bị thương chín trẻ em khi những người này đi vào Trường Tiểu học Grover Cleveland ở San Diego. Spencer đã đứng từ nhà của mình – vốn nằm đối diện ngôi trường – và bắn sang bằng súng trường. Sau 20 phút xả súng, cảnh sát đã bao vây nhà của Spencer trong sáu tiếng cho tới khi cô ta đầu hàng. Khi được hỏi về động cơ tiến hành vụ tấn công, Spencer được cho là đã nói: “Chỉ là tôi không thích thứ Hai thôi. Tôi làm vậy để khiến mọi thứ trở nên vui vẻ hơn. Chẳng ai thích thứ Hai cả.” Continue reading “29/01/1979: Cô gái tuổi teen xả súng vào trường học ở San Diego”

28/01/1777: Anh lên kế hoạch cô lập New England

Nguồn: British plan to isolate New England, History.com

Biên dịch: Trần Mẫn Linh

Vào ngày này năm 1777, tướng John Burgoyne, đồng thời là nhà thơ và nhà soạn kịch người Anh, đã đệ trình một kế hoạch đầy rủi ro lên chính phủ Anh để cô lập New England khỏi các thuộc địa khác.

Trọng tâm kế hoạch của Burgoyne là cuộc xâm lược của 8.000 lính Anh từ Canada, đội quân sẽ di chuyển về phía nam để đến New York qua ngả Hồ Champlain và Sông Mohawk, từ đó tấn công bất ngờ các lính Mỹ. Tướng Burgoyne tin rằng ông và quân đội của mình có thể kiểm soát Sông Hudson và cô lập New England khỏi các thuộc địa khác, giải phóng Tướng William Howe của Anh để tấn công Philadelphia. Continue reading “28/01/1777: Anh lên kế hoạch cô lập New England”

26/01/1500: Nhà thám hiểm châu Âu đầu tiên tới Brazil

Nguồn: First European explorer reaches Brazil, History.com

Biên dịch: Trần Mẫn Linh

Vào ngày này năm 1500, nhà thám hiểm người Tây Ban Nha Vicente Yanez Pinzon – người từng chỉ huy tàu Nina trong chuyến thám hiểm đầu tiên tới Tân Thế giới của Christopher Columbus – đã đến bờ biển phía đông bắc của Brazil trong một hải trình cũng do ông chỉ huy. Chuyến đi của Pinzon đã tạo ra những tư liệu được ghi lại lần đầu tiên của một nhà thám hiểm châu Âu về việc nhìn thấy bờ biển Brazil, dù việc các nhà hàng hải người Bồ Đào Nha trước đó đã biết đến Brazil hay chưa vẫn còn gây tranh cãi. Continue reading “26/01/1500: Nhà thám hiểm châu Âu đầu tiên tới Brazil”

25/01/1968: Tàu ngầm Israel mất tích bí ẩn

Nguồn: Israeli sub vanishes, History.com

Biên dịch: Trần Mẫn Linh

Vào ngày này năm 1968, tàu ngầm Dakar chở 69 thủy thủ của Israel đã biến mất vĩnh viễn. Số phận chính xác của con tàu đến nay vẫn là một bí ẩn.

Dakar được đóng vào giai đoạn đỉnh điểm của Thế chiến II bởi Xưởng đóng tàu H.M Dockyard và được hải quân Anh đưa vào biên chế với tên gọi HMS Totem vào năm 1943. Sau chiến tranh, chiếc tàu đã được sửa chữa, thêm 3,6m chiều dài và loại bỏ một số ụ súng. Israel đã mua lại con tàu cùng hai chiếc khác tương tự từ Anh năm 1965. Ngày 10/11/1967, hải quân Israel chính thức đưa con tàu vào vận hành với tên gọi Dakar. Sau các buổi thử nghiệm gần Scotland, Dakar đã được sắp xếp để khởi hành đến Haifa ở Israel cho một buổi lễ chính thức vào đầu tháng Hai. Continue reading “25/01/1968: Tàu ngầm Israel mất tích bí ẩn”

24/01/1781: Lực lượng Ái quốc đột kích Georgetown, South Carolina

Nguồn: Light Horse and Swamp Fox raid Georgetown, South Carolina, History.com

Biên dịch: Trần Mẫn Linh

Vào ngày này năm 1781, hai chỉ huy của phe Ái quốc là Trung tá “Light Horse” Henry Lee và Thiếu tướng Francis “Swamp Fox” Marion của lực lượng dân quân Nam Carolina đã tập hợp lực lượng và tiến hành một cuộc đột kích vào Georgetown, Nam Carolina, nơi được bảo vệ bởi 200 binh sĩ Anh.

Marion đã trở nên nổi tiếng với biệt danh Swamp Fox (Cáo đầm lầy) vì khả năng tấn công và rút lui nhanh chóng vào các vùng đầm lầy Nam Carolina mà không để lại dấu vết. Chiến lược quân sự của ông được xem như một ví dụ của chiến tranh du kích thế kỷ 18 và đã trở thành một phần cảm hứng cho bộ phim The Patriot, với sự tham gia của Mel Gibson. Continue reading “24/01/1781: Lực lượng Ái quốc đột kích Georgetown, South Carolina”

23/01/1991: Camera trở thành công cụ thực thi pháp luật

Nguồn: Videotaped murder leads to convictions in Texas, History.com

Biên dịch: Trần Mẫn Linh

Vào ngày này năm 1991, Darrell Lunsford, một cảnh sát của quận Garrison, Texas, đã bị giết sau khi đề nghị một người vi phạm luật giao thông dừng xe. Vụ án gây chú ý đặc biệt do đã được camera gắn trên xe tuần tra của Lunsford quay lại. Đoạn video đã dẫn đến việc kết án ba người đàn ông đánh đập và đâm viên cảnh sát tới chết ở dọc đường cao tốc Đông Texas. Continue reading “23/01/1991: Camera trở thành công cụ thực thi pháp luật”

22/01/1779: Tướng cướp Claudius Smith bị treo cổ

Nguồn: Claudius Smith, “Cowboy of the Ramapos,” hangs, History.com

Biên dịch: Trần Mẫn Linh

Vào ngày này năm 1779, Claudius Smith, tên cướp nổi tiếng theo tư tưởng Trung quân (loyalist, ủng hộ nước Anh) đã bị treo cổ tại Goshen, New York. Sau cái chết của anh ta, người dân phe Ái quốc (ủng hộ độc lập cho các thuộc địa Mỹ) hy vọng sẽ được giải thoát khỏi chiến tranh du kích ở vùng ngoại ô New York.

Claudius Smith sinh ra ở Brookhaven, New York năm 1746, sau đó cùng gia đình chuyển đến Hạt Orange, New York vào năm 1741. Anh ta được cho là đã đối đầu với thủ lĩnh người bản địa Mohawk là Joseph Brandt với tư cách là người bảo vệ cho Hoàng gia Anh trong chiến dịch New York năm 1777, và Smith đã được gọi với biệt danh “Cao bồi vùng Ramapo” vì chiến thuật du kích anh ta dùng để chống lại người dân phe Ái quốc. Continue reading “22/01/1779: Tướng cướp Claudius Smith bị treo cổ”

21/01/1738: Ngày sinh Ethan Allen, người sáng lập Cộng hòa Vermont

Nguồn: Ethan Allen is born, History.com

Biên dịch: Trần Mẫn Linh

Vào ngày này năm 1738, Ethan Allen, người anh hùng tương lai của Cách mạng Mỹ và là người sáng lập chủ chốt của nước Cộng hòa Vermont, đã ra đời tại Litchfield, Connecticut.

Cha của Ethan là Joseph từng dự định cho ông theo học Đại học Yale, song cái chết của cha ông vào năm 1755 đã khép lại mong muốn ấy. Thay vào đó, Ethan tiếp quản đất đai của gia đình với tư cách là anh cả trong bảy anh chị em. Hai năm sau, ông thực hiện chuyến thăm đầu tiên tới nhượng địa New Hampshire (ngày nay thuộc bang Vermont), trong thành phần lực lượng dân quân Hạt Litchfield trong Chiến tranh Bảy năm. Continue reading “21/01/1738: Ngày sinh Ethan Allen, người sáng lập Cộng hòa Vermont”

20/01/1945: FDR bắt đầu nhiệm kỳ tổng thống thứ tư

Nguồn: FDR inaugurated to fourth term, History.com

Biên dịch: Trần Mẫn Linh

Vào ngày này năm 1945, Franklin Delano Roosevelt (FDR), tổng thống duy nhất từng đắc cử ba nhiệm kỳ vào thời điểm đó, đã bắt đầu nhiệm kỳ thứ tư và cũng là cuối cùng của ông.

Vào giai đoạn đỉnh điểm của cuộc Đại Suy thoái, Roosevelt, khi ấy là thống đốc New York, đã được bầu làm tổng thống thứ 32 của Hoa Kỳ. Trong bài phát biểu nhậm chức năm 1933, Tổng thống Roosevelt đã nói với người Mỹ rằng “điều duy nhất chúng ta phải sợ chính là nỗi sợ” và đã điểm qua Chính sách Kinh tế mới – một chính sách mở rộng chính quyền liên bang nhằm tăng cơ hội việc làm và phúc lợi. Dù bị chỉ trích bởi cộng đồng doanh nghiệp, song nỗ lực này của Roosevelt đã giúp cải thiện môi trường kinh tế của Mỹ, và ông tái đắc cử vào năm 1936. Continue reading “20/01/1945: FDR bắt đầu nhiệm kỳ tổng thống thứ tư”

19/01/1840: Charles Wilkes tuyên bố một phần châu Nam Cực thuộc Mỹ

Nguồn: Charles Wilkes claims portion of Antarctica for U.S., History.com

Biên dịch: Trần Mẫn Linh

Vào ngày này năm 1840, trong một chuyến thám hiểm, Thuyền trưởng Charles Wilkes đã nhìn thấy bờ biển phía đông châu Nam Cực và tuyên bố nó thuộc về Hoa Kỳ. Đội thám hiểm của Wilkes đã lên đường vào năm 1838, đi quanh Nam Mỹ đến Nam Thái Bình Dương và sau đó tới châu Nam Cực, nơi họ thám hiểm dải bờ biển phía đông châu Nam Cực kéo dài 2.414km mà sau này được gọi là Wilkes Land. Năm 1842, đoàn thám hiểm trở về New York sau khi hoàn thành chuyến đi vòng quanh thế giới. Continue reading “19/01/1840: Charles Wilkes tuyên bố một phần châu Nam Cực thuộc Mỹ”

18/01/1912: Robert Falcon Scott chinh phục Nam Cực

Nguồn: Robert Falcon Scott reaches the South Pole, History.com

Biên dịch: Trần Mẫn Linh

Vào ngày này năm 1912, sau hai tháng đầy thử thách, đoàn thám hiểm người Anh của Robert Falcon Scott đã đến Nam Cực và phát hiện ra Roald Amundsen – một nhà thám hiểm người Na Uy – đã đến trước họ một tháng. Hết sức thất vọng, nhóm thám hiểm, vốn đã kiệt sức, lại chuẩn bị cho một hành trình dài và khó khăn để trở về trại căn cứ của họ.

Scott, một sĩ quan hải quân Anh, đã bắt đầu chuyến thám hiểm Nam Cực đầu tiên của ông vào năm 1901 trên tàu Discovery. Trong ba năm thám hiểm, ông đã phát hiện ra Bán đảo Edward VII và khảo sát bờ biển Victoria Land, nơi cũng là một khu vực thuộc châu Nam Cực trên Biển Ross, đồng thời dẫn đầu các đoàn thám hiểm vào sâu trong châu Nam Cực. Năm 1911, Scott và Amundsen bắt đầu một cuộc đua không công bố chính thức để trở thành người đầu tiên đến Nam Cực. Continue reading “18/01/1912: Robert Falcon Scott chinh phục Nam Cực”

17/01/1950: Vụ cướp lớn nhất trong lịch sử Hoa Kỳ

Nguồn: Boston thieves pull off historic Brink’s robbery, History.com

Biên dịch: Trần Mẫn Linh

Vào ngày này năm 1950, 11 người đàn ông đã đánh cắp hơn 2 triệu đô la (tương đương 29 triệu đô la ngày nay) từ kho chứa Xe Bọc thép của công ty bảo vệ Brink’s ở Boston, Massachusetts. Đó là một vụ cướp gần như hoàn hảo khi thủ phạm không bị bắt cho đến tháng 01/1956, chỉ vài ngày trước khi hết thời hạn điều tra vụ án.

Kẻ chủ mưu vụ cướp là Anthony “Fats” Pino, một tên tội phạm chuyên nghiệp, người đã tuyển một nhóm gồm 10 người đàn ông khác để giám sát kho chứa trong 18 tháng nhằm tìm ra thời điểm kho giữ nhiều tiền nhất. Đội của Pino sau đó đã lấy cắp thành công sơ đồ hệ thống báo động kho chứa, rồi trả chúng lại chỗ cũ mà không bị ai phát hiện. Continue reading “17/01/1950: Vụ cướp lớn nhất trong lịch sử Hoa Kỳ”

16/01/1919: Lệnh cấm rượu được các bang của Mỹ phê chuẩn

Nguồn: Prohibition is ratified by the states, History.com

Biên dịch: Trần Mẫn Linh

Vào ngày này năm 1919, bản Tu chính án thứ 18 của Hiến pháp Hoa Kỳ, nghiêm cấm “sản xuất, bán hoặc vận chuyển các loại đồ uống có cồn cho mục đích giải khát,” đã được phê chuẩn bởi đủ số bang theo luật định.

Phong trào cấm đồ uống có cồn bắt đầu vào đầu thế kỷ 19, khi những người Mỹ lo ngại về các tác động bất lợi của việc uống rượu đã bắt đầu hình thành các cộng đồng không uống rượu. Đến cuối thế kỷ 19, các nhóm này đã trở thành một lực lượng chính trị có ảnh hưởng, tiến hành vận động ở cấp tiểu bang và kêu gọi hạn chế uống rượu trên phạm vi toàn quốc. Tháng 12/1917, Tu chính án thứ 18, còn gọi là Tu chính án Cấm rượu, đã được Quốc hội thông qua và gửi đến các tiểu bang để phê chuẩn. Continue reading “16/01/1919: Lệnh cấm rượu được các bang của Mỹ phê chuẩn”