Nghiên cứu quốc tế

Chính sách kinh tế của Trung Quốc đang bế tắc như thế nào?

Nguồn: Katsuji Nakazawa, “Xi-Biden summit leaves China’s economic policies up in air,” Nikkei Asia, 07/12/2023

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Hội nghị trung ương ba nhiều khả năng sẽ bị hoãn đến năm 2024, và vấn đề Evergrande cũng chưa được giải quyết.

Chưa đầy hai tuần sau khi trở về từ Mỹ, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đã đến Thượng Hải vào cuối tháng 11, lần đầu tiên sau một thời gian dài.

Trong một động thái hiếm hoi, lịch trình chuyến thị sát từ ngày 28/11 của Tập đã được cơ quan chức năng tiết lộ trước và được lan truyền rộng rãi trên cả nước. Continue reading “Chính sách kinh tế của Trung Quốc đang bế tắc như thế nào?”

10/12/1974: Bê bối tình dục của Wilbur D. Mills

Nguồn: Sex scandal leads to political fallout for Arkansas congressman, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1974, Hạ nghị sĩ Wilbur D. Mills, một đảng viên Đảng Dân chủ từ Arkansas, đã từ chức chủ tịch Ủy ban Trù khoản (Committee on Ways and Means) của Hạ viện sau vụ bê bối tình dục bị công khai đầu tiên trên chính trường Mỹ.

Ngày 7/10/1974, lúc 2 giờ sáng, Mills đã bị cảnh sát công viên chặn lại khi đang lái xe vào ban đêm nhưng lại tắt đèn. Hạ nghị sĩ 65 tuổi, một chính trị gia có ảnh hưởng và một người đàn ông đã có gia đình, được nhìn thấy rõ ràng trong tình trạng say xỉn với khuôn mặt trầy xước, còn người đi cùng ông, Annabell Battistella, 38 tuổi, thì bị bầm tím ở mắt. Battistella sau đó còn nhảy xuống Hồ chứa nước Tidal gần Đài tưởng niệm Jefferson và đã bị cảnh sát kéo ra ngoài. Sau đó, cô được xác định là một vũ nữ thoát y nổi tiếng với biệt danh “Fanne Foxe” và “Argentine Firecracker.” Continue reading “10/12/1974: Bê bối tình dục của Wilbur D. Mills”

09/12/1987: Phong trào Intifada bắt đầu ở Dải Gaza

Nguồn: Intifada begins on Gaza Strip, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1987, tại Dải Gaza do Israel chiếm đóng, người Palestine đã phát động đợt bạo loạn đầu tiên trong phong trào intifada, hay “nổi dậy” trong tiếng Ả Rập, một ngày sau khi một chiếc xe tải Israel đâm vào một toa xe chở công nhân Palestine ở quận tị nạn Jabalya của Gaza, khiến 4 người thiệt mạng và 10 người khác bị thương. Người Palestine ở Gaza coi vụ việc là một hành động trả đũa có chủ ý sau khi một người Do Thái bị sát hại ở Gaza vài ngày trước đó. Người Palestine đã xuống đường biểu tình, đốt nhiều lốp xe, và ném đá cùng bom xăng vào cảnh sát và quân đội Israel. Tại Jabalya, một chiếc xe tuần tra của quân đội Israel đã bắn vào những kẻ tấn công người Palestine, khiến một thiếu niên 17 tuổi thiệt mạng và 16 người khác bị thương. Ngày hôm sau, lính dù Israel được cử đến Gaza để dập tắt bạo lực, nhưng bạo loạn đã lan sang Bờ Tây do Israel chiếm đóng. Continue reading “09/12/1987: Phong trào Intifada bắt đầu ở Dải Gaza”

Cuộc chiến của Israel tại các trường đại học Mỹ

Tác giả: Phạm Vũ Thiều Quang

Trong nhiều năm qua, khả năng theo đuổi kiến thức mở và quyền tự do bày tỏ các quan điểm đa dạng của sinh viên đã trở thành một đặc điểm nổi bật của các trường đại học tại Mỹ. Tuy nhiên, một xu hướng đáng lo ngại đang xuất hiện tại các trường đại học danh giá nhất ở đây, có nguy cơ đe doạ các giá trị cốt lõi của quyền tự do học thuật và tự do ngôn luận tại các trường như Harvard, Columbia, hay MIT. Khi xung đột Israel-Hamas đang tiếp diễn, sinh viên khắp nước Mỹ đã có rất nhiều hoạt động ủng hộ Palestine và phản đối chiến dịch quân sự của Israel. Nhưng những sinh viên tham gia vào các tổ chức và các cuộc biểu tình ủng hộ Palestine liên tục bị đe doạ bởi các nhóm Do Thái và chính trường đại học của họ qua nhiều cách khác nhau, nhằm dập tắt sự ủng hộ Palestine trong khuôn viên các trường Đại học. Continue reading “Cuộc chiến của Israel tại các trường đại học Mỹ”

Thế giới hôm nay: 08/12/2023

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Israel và Hamas đã giao tranh ác liệt tại Jabalia, một trại tị nạn ở phía bắc Gaza. Chính quyền địa phương do Hamas điều hành cho biết có khoảng 100.000 người trong trại này. Hôm thứ Tư, tổng thư ký Liên Hợp Quốc António Guterres đã viện dẫn một điều khoản trong Hiến chương Liên hợp quốc – không được sử dụng từ năm 1989 – để cảnh báo Hội đồng Bảo an về “nguy cơ sụp đổ nghiêm trọng hệ thống nhân đạo” ở Gaza. Ông cũng nhắc lại lời kêu gọi ngừng bắn nhân đạo. UAE, một thành viên của Hội đồng, cho biết đã đệ trình dự thảo nghị quyết để bỏ phiếu về lệnh ngừng bắn. Trước đây Mỹ đã bác bỏ những động thái tương tự.

Mỹ tuyên bố sẽ thực hiện các chuyến bay quân sự chung với Guyana trong bối cảnh căng thẳng giữa quốc gia Nam Mỹ này và nước láng giềng Venezuela leo thang. Hôm thứ Ba, tổng thống Venezuela Nicolás Maduro đã yêu cầu các công ty nhà nước của nước này bắt đầu khai thác dầu, khí đốt và các mỏ ở Essequibo. Trước đó vào Chủ nhật, Venezuela đã tổ chức một cuộc trưng cầu dân ý mà ông Maduro cho rằng ủng hộ nỗ lực thúc đẩy tuyên bố chủ quyền của ông ở Guyana. Continue reading “Thế giới hôm nay: 08/12/2023”

07/12/1862: Trận Prairie Grove, Arkansas

Nguồn: Battle of Prairie Grove, Arkansas, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1862, quân Liên minh miền Bắc đã bảo toàn vùng tây bắc Arkansas và tây nam Missouri khi một lực lượng do Tướng James G. Blunt chỉ huy đã cầm chân lực lượng Hợp bang miền Nam dưới sự chỉ huy của Tướng Thomas Hindman trong Trận Prairie Grove, Arkansas. Continue reading “07/12/1862: Trận Prairie Grove, Arkansas”

Thế giới hôm nay: 07/12/2023

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Trước cuộc bỏ phiếu tại Thượng viện Mỹ hôm thứ Tư, tổng thống Joe Biden đã kêu gọi các đảng viên Cộng hòa tại Quốc hội thông qua gói ngân sách viện trợ quân sự cho Ukraine, cáo buộc họ đang mặc cả trên an ninh quốc gia.” Ông nói sẵn sàng thỏa hiệp đáng kể về chính sách biên giới; trong khi đảng Cộng hòa nói sẽ hạn chế tài trợ trừ khi phe Dân chủ đồng ý bổ sung các biện pháp trấn áp tình trạng di cư ở biên giới Mỹ-Mexico. Trước đó, chánh văn phòng của tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky tuyên bố nếu Mỹ hoãn viện trợ, Ukraine có “nguy cơ lớn” sẽ thua trong cuộc chiến với Nga.

Liên Hợp Quốc cho biết hơn 600.000 người đang được kêu gọi sơ tán ở miền nam Gaza – nơi đã trở thành trọng tâm trong chiến dịch quân sự của Israel. Song không có nơi nào an toàn để chứa họ vì các nơi trú ẩn đều đã đầy. Lực lượng Phòng vệ Israel gọi hôm thứ Ba là “ngày căng thẳng nhất” khi họ đụng độ với Hamas ở một số khu vực, bao gồm thành phố Khan Younis ở phía nam. Continue reading “Thế giới hôm nay: 07/12/2023”

Bản chất thực sự của cuộc chiến giữa Hamas và Israel

Nguồn: Thomas L. Friedman, “Understanding the True Nature of the Hamas-Israel War”, New York Times, 28/11/2023

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Lý do khiến người ngoài khó có thể hiểu được cuộc chiến Hamas-Israel là bởi vì có đến ba cuộc chiến đang diễn ra cùng lúc: một cuộc chiến giữa người Do Thái ở Israel và người Palestine, vốn đã bị một nhóm khủng bố làm trầm trọng thêm; một cuộc chiến trong các xã hội Israel và Palestine về tương lai của họ; và một cuộc chiến giữa Iran và các lực lượng uỷ nhiệm với Mỹ và các đồng minh. Continue reading “Bản chất thực sự của cuộc chiến giữa Hamas và Israel”

Thế giới hôm nay: 06/12/2023

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Lực lượng Phòng vệ Israel cho biết họ đang hoạt động “ở trung tâm” ba khu vực của Dải Gaza, bao gồm Khan Younis ở phía nam, vào ngày mà họ gọi là “ngày căng thẳng nhất” trong chiến dịch trên bộ. Lynn Hastings, một quan chức cấp cao của Liên Hợp Quốc, nói không còn nơi nào là an toàn cho người Palestine ở Gaza và “một kịch bản thậm chí còn khủng khiếp hơn sắp diễn ra.” Bộ Y tế của Hamas cho biết gần 16.000 người đã thiệt mạng ở Gaza kể từ ngày 7 tháng 10.

Tổng thống Nga Vladimir Putin sẽ thực hiện chuyến công du quốc tế hiếm hoi vào thứ Tư tới Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất và Ả Rập Saudi để đàm phán về quan hệ song phương và các vấn đề quốc tế. Việc đi lại của ông Putin bị hạn chế bởi lệnh bắt giữ do Tòa án Hình sự Quốc tế ban hành liên quan đến cuộc xâm lược Ukraine. Tổng thống Iran Ebrahim Raisi sẽ tới Moscow vào thứ Năm để hội đàm với ông Putin. Continue reading “Thế giới hôm nay: 06/12/2023”

Henry Kissinger: Hiện thân tiêu biểu của chủ nghĩa Machiavelli

Tác giả: Phạm Vũ Thiều Quang

Kể từ khi Henry Kissinger mất vào tuần trước, đã có rất nhiều bài bình luận về di sản của ông như một trong những nhà ngoại giao, chính khách có ảnh hưởng và gây tranh cãi nhất trong thế kỷ 20. Có người cho rằng Kissinger là một chính khách thành công, đóng vai trò lớn trong việc thúc đẩy lợi ích của Mỹ trong thời kỳ đỉnh cao của Chiến tranh Lạnh. Một số người khác gọi ông là tội phạm chiến tranh, người đã để lại một di sản đẫm máu với các chính sách dẫn đến chết chóc, đau khổ cho vô số thường dân vô tội, và bất ổn trên khắp thế giới. Và sẽ có những người đứng ở giữa, không hoàn toàn đồng ý với bên nào. Bất chấp quan điểm thế nào, ít ai có thể phủ nhận rằng Kissinger là một trong những nhân vật có ảnh hưởng đặc biệt lớn trong nền chính trị hiện đại, góp phần lớn trong việc định hình chính sách đối ngoại Mỹ trong thời đại cạnh tranh nước lớn. Continue reading “Henry Kissinger: Hiện thân tiêu biểu của chủ nghĩa Machiavelli”

05/12/1776: Hội huynh đệ Phi Beta Kappa được thành lập

Nguồn: Phi Beta Kappa fraternity is founded, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1776, tại Williamsburg, Virginia, năm sinh viên của Đại học William và Mary đã tập trung tại Quán rượu Raleigh để thành lập một hội huynh đệ mới, Phi Beta Kappa. Với mục tiêu tuân thủ nghiêm ngặt các nguyên tắc của Mỹ, thay vì các nguyên tắc của Anh hay Đức, hội huynh đệ mới đã tham gia vào cuộc tranh luận chính trị sôi nổi vốn là điển hình trong đời sống sinh viên tại trường đại học ở thủ phủ Virginia. Continue reading “05/12/1776: Hội huynh đệ Phi Beta Kappa được thành lập”

Thế giới hôm nay: 05/12/2023

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Phiên tòa xét xử cáo buộc tham nhũng đối với Binyamin Netanyahu sẽ được nối lại vào thứ Hai, sau khi giai đoạn đình chỉ tạm thời của các tòa án Israel sau vụ khủng bố 7 tháng 10 của Hamas hết hạn. Thủ tướng Israel đang đứng trước cáo buộc hối lộ và lừa đảo, cùng các tội danh khác; ông phủ nhận tất cả. Trong một diễn biến khác, Israel yêu cầu người dân ở các vùng của Khan Younis, một thành phố miền nam Gaza, sơ tán. Thành phố này đã trở thành tâm điểm trong các hoạt động trên bộ của Israel, vốn được thông báo hôm Chủ Nhật là đang mở rộng ra tất cả các khu vực ở Gaza. Bộ y tế của Hamas ở Gaza cho biết hơn 15.500 người đã thiệt mạng ở Gaza kể từ ngày 7/10.

Chính phủ Venezuela tuyên bố người dân nước họ đã bỏ phiếu ủng hộ việc đòi chủ quyền đối với Essequibo, một khu vực giàu dầu mỏ, vốn chiếm 2/3 lãnh thổ của nước láng giềng Guyana. Chính phủ tuyên bố có 10,5 triệu cử tri, trên hơn 20 triệu cử tri đủ điều kiện, đã bỏ phiếu trong cuộc trưng cầu dân ý hôm Chủ nhật – dù các báo cáo cho thấy rất ít cử tri thực sự đi bỏ phiếu. Biên giới giữa hai nước đã ở trong tình trạng tranh chấp kể từ khi được vẽ vào thế kỷ 19. Continue reading “Thế giới hôm nay: 05/12/2023”

Kịch tính vấn đề Đài Loan trong phút cuối Thượng đỉnh Biden – Tập

Nguồn: Katsuji Nakazawa, “How Biden’s farewell jab at Xi over Taiwan traveled across the Pacific,” Nikkei Asia, 30/11/2023

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vài ngày sau hội nghị thượng đỉnh Mỹ-Trung, liên minh đối lập của hòn đảo dân chủ đã sụp đổ.

Hồi đầu tháng 11, khi Tổng thống Mỹ Joe Biden tiễn người đồng cấp Trung Quốc Tập Cận Bình rời khỏi dinh thự Filoli ở California, cả hai nhà lãnh đạo đều mỉm cười. Không hề có dấu hiệu nào cho thấy Biden đã cảnh báo Tập về việc can thiệp vào cuộc bầu cử tổng thống ở Đài Loan.

“Chiếc xe đẹp đấy,” Biden nói khi nhìn vào bên trong chiếc limousine Hồng Kỳ do Trung Quốc sản xuất của Tập, đồng thời bắt tay Tập để chào tạm biệt. Continue reading “Kịch tính vấn đề Đài Loan trong phút cuối Thượng đỉnh Biden – Tập”

Thế giới hôm nay: 04/12/2023

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Israel tiếp tục không kích trên khắp Dải Gaza, và dường như đã tấn công vào trại tị nạn Jabalia ở phía bắc cũng như các thành phố Khan Younis và Rafah ở phía nam. Hamas nói các chiến binh của họ đã đụng độ với quân đội Israel xung quanh Khan Younis. Trong khi đó, các quan chức hàng đầu của Mỹ kêu gọi Israel nỗ lực bảo vệ dân thường. Bộ y tế của Hamas ở Gaza cho biết số người chết ở khu vực này kể từ ngày 7/10 đã vượt quá 15.500.

Lầu Năm Góc cho biết họ “đã nắm thông tin” một tàu khu trục hải quân Mỹ bị tấn công ở Biển Đỏ cùng với các tàu thương mại. Phiến quân Houthi từ Yemen cho biết họ đã tấn công hai tàu, dù không thừa nhận có tấn công một tàu chiến Mỹ. Những vụ việc như thế này đang gia tăng trong khu vực: hồi tháng 11, phiến quân Houthi đã bắt giữ một tàu chở hàng mà họ cho rằng có liên hệ với Israel. Continue reading “Thế giới hôm nay: 04/12/2023”

Cuộc chiến xác định người kế vị Đức Đạt Lai Lạt Ma

Nguồn: Lobsang Sangay, “The Battle for the Soul of the Dalai Lama,” Foreign Affairs, 6/11/2023

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Để kiểm soát Tây Tạng, Đảng Cộng sản Trung Quốc đã tiến vào cõi tâm linh.

Năm 1954, Mao Trạch Đông, nhà lãnh đạo tối cao của Trung Quốc, đã gặp Tenzin Gyatso, khi đó mới 19 tuổi và đang là Đạt Lai Lạt Ma thứ 14, nhà lãnh đạo tinh thần và thế tục của Tây Tạng. “Tôn giáo là thuốc độc,” Mao nói với Đức Đạt Lai Lạt Ma trẻ tuổi một cách gay gắt. Năm năm sau, quân Trung Quốc tràn vào Tây Tạng và chiếm đóng nước này, đẩy Đức Đạt Lai Lạt Ma và nhiều người dân Tây Tạng khác vào cảnh lưu vong. Phe cộng sản, những người tán dương chủ nghĩa vô thần và thường chế nhạo các tôn giáo, đã tìm cách trói buộc Tây Tạng vào Trung Quốc bằng cách đàn áp văn hóa địa phương và các truyền thống lịch sử; phá hủy các tu viện, ni viện, cùng nhiều hiện vật văn hóa Phật giáo Tây Tạng; đồng thời ngăn cấm việc thực hành tín ngưỡng Phật giáo Tây Tạng. Continue reading “Cuộc chiến xác định người kế vị Đức Đạt Lai Lạt Ma”

03/12/1984: Nổ tại nhà máy thuốc trừ sâu, 2.000 người thiệt mạng

Nguồn: Explosion kills 2,000 at pesticide plant, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1984, vụ nổ tại nhà máy thuốc trừ sâu Union Carbide ở Bhopal, Ấn Độ đã trở thành vụ tai nạn công nghiệp tồi tệ nhất trong lịch sử. Có ít nhất 2.000 người chết và 200.000 người khác bị thương khi khí độc bao trùm thành phố.

Bhopal là thành phố có gần một triệu dân ở vùng Madhya Pradesh của Ấn Độ, nằm giữa New Delhi và Bombay. Nhà máy thuốc trừ sâu Union Carbide được đặt tại Jai Prakash Nagar, khu vực đặc biệt nghèo của thành phố nghèo khó này. Sau này, một số nhà phê bình cáo buộc rằng những yếu tố này là một phần nguyên nhân khiến nhà máy có thiết bị lạc hậu, quản lý lỏng lẻo, và thiếu các quy trình an toàn và bảo trì cơ bản. Continue reading “03/12/1984: Nổ tại nhà máy thuốc trừ sâu, 2.000 người thiệt mạng”

Đại Việt dưới thời vua Lê Thánh Tông (P9)

Tác giả: Hồ Bạch Thảo

Tháng Giêng năm Hồng Đức thứ 13 (19/1-17/2/1482, Minh Thành Hóa thứ 18), nhà vua đi tuần du đến Tây Kinh, Thanh Hóa và định thể lệ tuyển cử quan chức ở ty Thừa chính:

“Trước đây, quan chức ở 3 ty: Đô, Thừa, Hiến các xứ có khuyết ngạch; nếu thuộc về quan chức ở Đô tổng binh sứ ty hoặc Hiến sát sứ ty, thì do bầy tôi trong triều đình công đồng tuyển cử; còn quan chức thuộc Thừa chính sứ ty thì do bộ Lại đề cử. Nhà vua nhận thấy Thừa chính sứ ty chức trách cũng nặng, việc lựa chọn nên cẩn thận, bèn hạ sắc lệnh: từ nay, nếu viên chức ở Thừa chính sứ ty có khuyết, cũng giao cho bầy tôi trong triều đình tuyển cử theo như thể lệ tuyển cử quan chức ở Đô tổng binh sứ ty và Hiến sát sứ ty.” Cương Mục, Chính Biên, quyển 23. Continue reading “Đại Việt dưới thời vua Lê Thánh Tông (P9)”

02/12/1859: John Brown, một người ủng hộ bãi nô, bị treo cổ

Nguồn: Abolitionist John Brown is hanged, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1859, John Brown, một người theo chủ nghĩa bãi nô, đã bị xử tử vì tội phản quốc, giết người, và nổi dậy.

Sinh ra ở Connecticut vào năm 1800, Brown trở thành chiến binh vào giữa những năm 1850, khi với tư cách là lãnh đạo của lực lượng Nhà nước Tự do ở Kansas, ông đã chiến đấu chống lại những người Mỹ ủng hộ chế độ nô lệ trên lãnh thổ bang. Chỉ đạt được thành công nhỏ trong cuộc chiến chống lại chế độ nô lệ ở biên giới Kansas, nhưng lại phạm tội ác tàn bạo trong quá trình này, Brown đã quyết định thực hiện một kế hoạch tham vọng hơn vào năm 1859. Continue reading “02/12/1859: John Brown, một người ủng hộ bãi nô, bị treo cổ”

Henry Kissinger: Kẻ đạo đức giả hay nhà hiện thực tàn nhẫn?

Nguồn: Ben Rhodes, “Henry Kissinger, the Hypocrite”, The New York Times, 30/11/2023.

Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Henry Kissinger, người vừa qua đời hôm thứ Tư, là hiện thân cho khoảng cách giữa lời nói và hành động của nước Mỹ trên chính trường quốc tế. Đôi khi theo kiểu cơ hội và mang tính chữa cháy, chính sách đối ngoại của ông luôn lấy quyền lực làm màu sắc chủ đạo và không quan tâm đến những con người còn sót lại sau nó. Có lẽ vì nước Mỹ trong mắt ông không phải là ‘một thành phố trên đồi,’ nên ông chưa bao giờ thấy mình sai: ý tưởng và sáng kiến sẽ đến và đi, nhưng quyền lực thì không. Continue reading “Henry Kissinger: Kẻ đạo đức giả hay nhà hiện thực tàn nhẫn?”