[Hoang Nguyen]

Dù có bản chất và chức năng gần tương tự nhau, tên gọi của cơ quan lập pháp (legislature) mỗi nước lại không giống nhau. Nói chung, National Assembly (Quốc hội), Parliament (Nghị viện), và Congress (Quốc hội lưỡng viện) là những cái tên được sử dụng nhiều nhất. Trong tiếng Việt, chữ Quốc hội có thể dùng chung để chỉ cơ quan lập pháp các nước, có thể là độc viện unicameral legislature – chỉ gồm một viện (Hạ viện) hay đa viện multicameral legislature – có từ hai viện trở lên. Quốc hội lưỡng viện bicameral legislature – bao gồm Thượng viện và Hạ viện. Thượng viện là Upper house, thường được gọi là Senate, và Hạ viện là Lower house. Thành viên của Thượng viện gọi là Thượng nghị sĩ hoặc Thượng nghị viên Senator, thành viên của Hạ viện gọi là Dân biểu Representative. Quốc hội tam viện tricameral legislature hay tứ viện tetracameral legislature cũng từng tồn tại.

Về mặt từ nguyên, chữ legislature có nguồn gốc từ legislation (luật pháp, sự làm luật), chữ này xuất hiện từ giữa thế kỷ 17, bắt nguồn từ tiếng Latin muộn (Late Latin, 200-600 SCN) legis latio(n-), với lex là luật, và latus là xây dựng. Parliament bắt nguồn từ tiếng Pháp (khoảng những năm 1400), parlement là nói (danh từ), với động từ parler. Congress bắt nguồn từ tiếng Latin, congressus, từ chữ congredi là gặp, với con là cùng nhau, và gredi là đi bộ. Chữ unicameral hay bicameral bắt nguồn từ tiếng Latin, với uni là một, bi là hai, và  camera là phòng, viện. Senate bắt nguồn từ tiếng Pháp, senat, và tiếng Latin, senatus, từ senex là người già, có thể là ngụ ý nhắc tới Viện Nguyên lão của La Mã cổ đại.

Tên gọi của Quốc hội

Các tổ chức siêu quốc gia: Liên minh châu Âu (European Union – EU) có hai cơ quan lập pháp: Hội đồng Liên minh châu Âu hay Hội đồng Bộ trưởng Council of the European Union và Nghị viện châu Âu European Parliament. Nghị viện châu Âu gồm 736 thành viên, là khu bầu cử dân chủ lớn thứ hai trên thế giới, sau Ấn Độ, và là khu bầu cử xuyên quốc gia lớn nhất thế giới, gồm 27 nước với khoảng 500 triệu công dân. Cơ quan lập pháp của Liên minh châu Phi (African Union – AU) là Nghị viện châu Phi Pan-African Parliament (PAP), hay còn gọi là African Parliament. Của Cộng đồng các nước Mỹ Latin và vùng Caribe (Community of Latin American and Caribbean States – CELAC) là Nghị viện Mỹ Latin Latin American Parliament.

Các nước có cơ quan lập pháp gọi là National Assembly (một số quốc gia trong danh sách này có Quốc hội lưỡng viện với Hạ viện hoặc Thượng viện được gọi là National Assembly, trong trường hợp đó sẽ có chú thích (Hạ viện) hoặc (Thượng viện) đi kèm): Afghanistan, Angola, Armenia, Azerbaijan, Bahrain (Ba-ranh), Belarus, Benin (Bê-nanh), Bhutan (Hạ viện), Bulgaria, Campuchia (Hạ viện), Cameroon (Hạ viện), Congo (Hạ viện), Cuba, Hàn Quốc, Hungary, Lào, Nam Phi (Hạ viện), Nigeria, Pakistan (Hạ viện), Pháp (Hạ viện), Ba Lan, Serbia, Slovenia (Hạ viện), Tajikistan (Thượng viện), Thái Lan (Lưỡng viện), Việt Nam…

Các nước có cơ quan lập pháp gọi là Parliament (các nước không có chú thích gì thêm được hiểu là có Quốc hội lưỡng viện): Ai Cập, Ai-len, Algeria, Ấn Độ, Bhutan, Cameroon, Canada, Congo, Kazakhstan, Malaysia, Pakistan, Pháp, Phần Lan (Độc viện), Romania, Séc, Singapore (Độc viện), Sri Lanka, Slovenia, Úc, Ý, Vương quốc Liên hiệp Anh và Bắc Ai-len (gồm Viện quý tộc House of Lords, Thượng viện và Viện thứ dân House of Commons, Hạ viện), Zimbabwe…

Các nước có cơ quan lập pháp gọi là Congress (các nước này đều có Quốc hội lưỡng viện): Colombia, Hoa Kỳ (gồm Viện Dân biểu và Thượng viện), Paraguay, Philippines…

Các nước có cơ quan lập pháp gọi là National Congress (các nước này đều có Quốc hội lưỡng viện): Argentina, Brazil, Chile, Cộng hòa Dominica, Palau…

Cơ quan lập pháp của một số nước có tên đặc biệt khác:

• Áo: Federal Convention hoặc Federal Assembly, bao gồm Hội đồng Liên bang Federal Council (Thượng viện) và Quốc hội Liên bang National Council (Hạ viện).
• Hà Lan: States General of the Netherlands.
• Indonesia: Hội nghị Hiệp thương Nhân dân People’s Consultative Assembly (Lưỡng viện).
• Liberia: Gọi rất đơn giản là Legislature of Liberia.
• Mexico: Congress of the Union, hay chính thức là General Congress of the United Mexican States, với Thượng viện là Chamber of Senators, và Hạ viện là Chamber of Deputies.
• Myanmar: Quốc hội Liên bang Myanmar Assembly of the Union gồm House of Nationalities (Thượng viện) và House of Representatives (Hạ viện).
• Nhật Bản: National Diet, với Thượng viện là House of Councillors, và Hạ viện là House of Representatives.
• Nga: Quốc hội Liên bang Nga Federal Assembly, với Thượng viện và Hạ viện lần lượt là Hội đồng Liên bang Federation Council và Duma Quốc gia State Duma.
• Tajikistan: Hội đồng Tối cao Supreme Assembly, gồm Hội đồng Dân biểu Assembly of Representatives (Hạ viện) và Hội đồng Dân tộc National Assembly (Thượng viện).
• Tây Ban Nha: General Courts với Thượng viện Senate và Hạ viện Congress of Deputies.
• Thụy Sĩ: Quốc hội Federal Assembly gồm Hội đồng Nhà nước Council of States tương đương Thượng viện và Hội đồng quốc gia National Council tương đương Hạ viện.
• Trung Quốc: Đại hội đại biểu Nhân dân toàn quốc National People’s Congress.
• Hồng Kông, Ma Cao: Hội đồng Lập pháp Legislative Council.
• Trung Hoa Dân Quốc (Đài Loan): Lập pháp viện Legislative Yuan.
•  v.v

Tên gọi của Thượng viện và Hạ viện

        Thượng viện (Upper House)

Senate (phổ biến nhất): Afghanistan, Argentina, Australia, Ba Lan, Bỉ, Brazil, Campuchia, Canada, Chile, Hoa Kỳ, Ireland, Malaysia, Mexico, Nga, Pakistan, Paraguay, Pháp, Philippines, Romania, Tây Ban Nha, Thái Lan, Uruguay, Ý, Zimbabwe… Legislative council (Hội đồng lập pháp): Brunei, Hồng Kông, Ma Cao… Federal Council (Bundesrat – Hội đồng Liên bang): Đức, Áo… Council of States (Hội đồng nhà nước): Ấn Độ, Sudan, Thụy Sĩ… First Chamber Hà Lan… House of Peoples: Bosnia và Herzegovina, House of Councillors: Nhật Bản, Federation Council (Hội đồng Liên bang): Nga, House of Elders (Viện Nguyên lão): Somaliland, House of Lords (Viện Quý tộc): Anh, v.v.

<i>        </i>Hạ viện (Lower House)

Chamber of Deputies: Argentina, Brazil, Chile, Romania, Séc, Uruguay… Chamber of Representatives: Bỉ, Belarus… House of Assembly, House of Representatives: Ai Cập, Colombia, Indonesia, Nhật Bản, Malaysia, Nepal, Philippines, Thái Lan, Hoa Kỳ… House of Commons: Anh, Canada… Legislative Assembly, National Assembly: Algeria, Bhutan, Kenya, Nam Phi, Pakistan, Pháp, Slovenia…, v.v.

[Author]

Posts