Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy
Các số liệu mới cho thấy số người chết vì covid-19 ở Ý đã cao hơn bất kỳ quốc gia nào khác, vượt qua cả Trung Quốc. Cho đến 19 tháng 3, virus đã cướp đi mạng sống của 427 người chỉ trong 24 giờ trước đó ở Ý, nâng tổng số lên 3.405 người. Ở Trung Quốc, 3.245 người đã chết. Số người nằm phòng săn sóc tích cực ở Ý cũng tăng lên, từ 2.257 lên 2.498. Tuy nhiên, chính quyền Ý hy vọng sẽ sớm thấy một số kết quả tích cực sau gần hai tuần gần như phong tỏa toàn quốc.
Ngân hàng trung ương Anh cắt giảm lãi suất lần thứ hai trong tám ngày nhằm giúp nền kinh tế chống lại covid-19. Đợt cắt giảm, từ 0,25% xuống 0,1%, đưa lãi suất xuống mức thấp nhất trong lịch sử 325 năm của ngân hàng. Tổ chức này cũng tăng mua vào trái phiếu (hay còn gọi là ‘nới lỏng định lượng’) 200 tỷ bảng (230 tỷ đô la). Vào thứ Hai vừa rồi, Andrew Bailey đã thay Mark Carney làm thống đốc.
Các hãng hàng không, bị ảnh hưởng nặng nề bởi các hạn chế đi lại nhằm làm chậm sự lây lan của covid-19, bắt đầu cắt giảm lao động. Iberia, hãng hàng không Tây Ban Nha, đề xuất sa thải tới 90% phi công và phi hành đoàn trong ba tháng. Hãng hàng không giá rẻ lớn thứ hai châu Âu, easyJet, muốn nhân viên của mình nghỉ phép ba tháng không lương. Lufthansa có kế hoạch giảm 95% công suất vào tuần tới.
Michel Barnier, trưởng đoàn đàm phán Brexit của Liên minh Châu Âu, cho biết ông xét nghiệm dương tính với covid-19. Thông báo này đã gây thêm áp lực kéo dài thời hạn chuyển tiếp của Anh qua mốc hiện tại là 31/12. Hoàng tử Albert II của Monaco trở thành nguyên thủ quốc gia đầu tiên trên thế giới xét nghiệm dương tính với căn bệnh này.
Trong một cảnh báo rõ ràng cho thấy covid-19 đang phá hủy tài chính công ty ra sao, Burberry cho biết doanh số tại các cửa hàng bán lẻ của hãng đã giảm từ 40% đến 50% trong sáu tuần qua so với cùng kỳ năm ngoái. Nhà bán lẻ thời trang cảnh báo rằng doanh số bán hàng trong vài tuần cuối tháng 3 có thể giảm tới 70-80%.
Tulsi Gabbard, một nữ nghị sĩ đến từ Hawaii, đã rời khỏi cuộc đua tổng thống của đảng Dân chủ. Bà nói sẽ ủng hộ Joe Biden, người đang dẫn đầu cuộc đua. Điều đó giúp cựu phó tổng thống chỉ còn đấu với một đối thủ: Bernie Sanders. Hôm thứ Tư, thượng nghị sĩ bang Vermont cho biết ông đang “đánh giá tình hình” chiến dịch của mình, cách nói thường được dùng bởi một ứng viên chuẩn bị rời bỏ cuộc đua.
Một đánh giá độc lập gay gắt đối với Bộ Nội vụ Anh cho thấy bộ này, vốn phụ trách nhập cư, phải tiến hành “những thay đổi căn bản” sau vụ bê bối Windrush, mà trước đó đã dẫn đến việc giam giữ và trục xuất những cư dân Anh da đen có cha mẹ di cư hợp pháp từ vùng Caribbe. Báo cáo nêu chi tiết một “thất bại sâu sắc về thể chế” và kêu gọi một lời xin lỗi.
TIÊU ĐIỂM
Ý chính thức vượt Trung Quốc về số người chết do coronavirus
Ý bước vào một kỳ cuối tuần quan trọng với danh xưng nghiệt ngã là đất nước có nhiều người chết vì covid-19 nhất. Số liệu được công bố vào tối thứ Năm cho thấy căn bệnh đã cướp đi 427 mạng sống chỉ trong 24 giờ trước đó, nâng tổng số lên 3.405 người, so với 3.245 người ở Trung Quốc. Dân số của Ý là 61 triệu, của Trung Quốc là 1,4 tỷ. Tuy nhiên, chính phủ hy vọng sẽ có tin tốt hơn: đó là từ Chủ nhật, hai tuần sau khi ra lệnh cho mọi người Ý ở nhà, sẽ mang lại kết quả tích cực.
Nhưng trong một xã hội dân chủ, phần lớn phụ thuộc vào sự sẵn sàng hợp tác của các cá nhân. Người Ý có thể thực hiện những chuyến đi thiết yếu, song có nguy cơ bị cảnh sát thẩm vấn. Số người cảnh sát phải chặn lại đã tăng lên hơn 200.000 mỗi ngày. Hơn 50.000 đã bị buộc tội vi phạm lệnh phong tỏa. Vì vậy, chính phủ đang xem xét các hạn chế chặt chẽ hơn, chẳng hạn như giới hạn giờ mở cửa hàng và yêu cầu bằng chứng từ những người tuyên bố cần đi lại đến chỗ làm.
Một câu hỏi chưa có lời giải: tỷ lệ tử vong của covid-19
Khi tử vong do covid-19 tăng nhanh trên khắp thế giới, con số này ở các quốc gia có số ca nhiễm gần bằng nhau cho thấy sự khác biệt đáng kinh ngạc. Một kết luận dễ dàng là các nước ghi nhận ít người chết hơn sẽ có tỷ lệ tử vong do covid-19 thấp hơn. Trên thực tế, các số liệu tử vong ‘ngây thơ’ này (theo cách gọi của các nhà dịch tễ học) rất khác nhau giữa các quốc gia. Các lý do bao gồm những ai đang được xét nghiệm căn bệnh này và giai đoạn dịch bệnh mà một quốc gia đang trải qua là gì.
Một số quốc gia chủ yếu xét nghiệm tại bệnh viện; số khác xét nghiệm rộng rãi hơn. Số lượng xét nghiệm covid-19 trên 1 triệu người là 5.567 ở Hàn Quốc và chỉ có 168 ở Pháp. Tử vong xảy ra sau chẩn đoán từ hai đến ba tuần, vì vậy các quốc gia bùng dịch sớm hơn sẽ có số tử vong tăng lên sớm hơn. Các nhà khoa học đang cố vấn cho chính phủ Anh ước tính rằng ở một quốc gia như Anh, 0,9% người nhiễm bệnh sẽ chết. Ở các quốc gia có dân số già hơn hoặc chăm sóc y tế kém hơn, tỷ lệ này sẽ cao hơn.
Đồng rúp Nga loay hoay giữa khủng hoảng
Nếu họ không tham gia cùng bạn, hãy đánh bại họ. Đó là những gì Ả Rập Xê Út đã học được hồi đầu tháng này sau khi Nga từ chối giúp họ đẩy giá dầu. Nga muốn giữ nguyên các giới hạn sản lượng dầu mà Ả Rập Saudi từng muốn nâng lên. Và chính phủ Tổng thống Vladimir Putin tự tin rằng Nga có thể chịu được giá dầu thấp hơn sau quyết định giành thị phần bằng cách bơm thêm dầu thô của Ả Rập Xê Út . Rốt cuộc, Nga có chính sách tài khóa thận trọng và có nguồn dự trữ ngoại hối dồi dào. Họ cũng có một loại tiền tệ với tỉ giá linh hoạt.
Tuy nhiên, cũng có đó những giới hạn. Tuần này, giá dầu đã giảm 25% và đồng rúp mất giá hơn 10%. Ngân hàng trung ương Nga đã bán thêm đô la để chống đỡ cho đồng rúp. Và hôm nay họ sẽ phải quyết định nên làm gì với lãi suất. Ở những nước khác, các ngân hàng trung ương đang cắt giảm lãi suất để giúp nền kinh tế chống lại suy thoái toàn cầu. Nhưng làm thế nào Nga có thể ổn định đồng tiền của mình bằng cách bơm thêm tiền vào thị trường?
Các công ty khát tiền giữa đại dịch
Khi các nhà đầu tư hoảng loạn, thị trường có xu hướng biến chuyển theo những hướng nhất định. Cổ phiếu, hàng hóa cơ bản và các khoản nợ có rủi ro sẽ giảm giá trị nhưng các nơi trú ẩn an toàn, như trái phiếu chính phủ và vàng, có xu hướng tăng. Trong giai đoạn đầu của đại dịch, giá tài sản đã diễn biến như vậy. Chỉ số chứng khoán S&P 500 giảm đáng báo động, trong khi trái phiếu chính phủ tăng vọt về giá trị. Giờ đấy thì đã rõ là khi giá trái phiếu Kho bạc giảm (lợi tức đã tăng trở lại lên trên 1% vào thứ Tư), các công ty đang khát tiền mặt.
Nếu doanh thu tiếp tục giảm mạnh, các công ty sẽ nhanh chóng cạn kiệt tiền. Một phần tư các hãng phi ngân hàng lớn của Mỹ chỉ nắm giữ lượng tiền mặt chưa đủ cho ba tháng chi phí hoạt động. Khi virus lây lan, họ phát hiện ra các kênh tài trợ vốn thông thường khác đã cạn kiệt, nên các ngân hàng trung ương đã vào cuộc. Cục Dự trữ Liên bang Mỹ và Ngân hàng Trung ương châu Âu đang mua tài sản từ các ngân hàng nhằm giải phóng bảng cân đối để họ có thể cho các doanh nghiệp vay.
Giữa dịch bệnh, Iran đón lễ hội năm mới Norwuz
Lễ hội năm mới vào mùa xuân là Giáng sinh của Iran, là thời điểm để tặng quà và didobazdid, hoặc thăm bạn bè. Ngay cả các giáo sĩ cũng không thể ngăn cản truyền thống lâu đời này. Nhưng covid-19 thì có thể. Iran đã chính thức trở thành quốc gia có số ca nhiễm nhiều thứ ba thế giới. Vào ngày 28 tháng 2, chính phủ cho biết dịch bệnh sẽ lên đến đỉnh điểm vào đầu tháng ba. Nhưng số người chết đã tăng lên khoảng 1.300 và tiếp tục tăng. Để khuyến khích tự cách ly, chính phủ đã cấp cho các hộ gia đình 100 gigabyte dữ liệu miễn phí và phát hành miễn phí sách điện tử.
Nhưng cách xử lý khủng hoảng của chính quyền đang ngày càng bị nghi ngờ. Nhiều người, bị nhốt trong nhà, đang sợ hãi. Nhiều người thậm chí bất chấp cảnh báo về sức khỏe, và đường sá đã nhộn nhịp hơn. Cửa hàng đủ hàng nhưng dược phẩm thì không có nhiều. Nhà lãnh đạo tối cao Ayatollah Ali Khamenei đã cố gắng động viên người dân Iran. Văn phòng của ông sẽ chào đón Nowruz bằng cách thả 10.000 tù nhân, bao gồm cả tù nhân chính trị. Chúc mừng Năm mới!
