Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy
Nền kinh tế Mỹ tăng trưởng chậm hơn dự kiến trong quý đầu năm, chỉ đạt 1,6%, thấp hơn dự báo 2,2% so với cùng kỳ năm trước. Bộ Thương mại Mỹ nói hàng tồn kho và thương mại quốc tế chậm lại là nguyên nhân. Lạm phát lõi theo năm trong quý đầu ở mức 3,7%, cao hơn ước tính 3,4% của giới phân tích, cho thấy Cục Dự trữ Liên bang có thể trì hoãn việc cắt giảm lãi suất.
Tòa án hàng đầu của New York đã hủy bỏ bản án đối với nhà sản xuất phim Harvey Weinstein, người đã bị kết án 23 năm tù vào năm 2020 vì tội hiếp dâm và các tội phạm tình dục khác. Tòa án nhận thấy ông Weinstein không được xét xử công bằng vì công tố viên cho phép những phụ nữ có cáo buộc không nằm trong cáo trạng ra làm chứng. Ông Weinstein cũng đang thụ án 16 năm vì tội hiếp dâm ở California.
Tòa án Tối cao Hoa Kỳ hôm thứ Năm tỏ ra chia rẽ về việc liệu Donald Trump có được quyền “miễn trừ tuyệt đối” khỏi bị truy tố vì những hành động mà ông đã thực hiện khi còn đương chức hay không. Không rõ khi nào tòa sẽ nghị án, nhưng nếu họ gửi một số vấn đề trở lại tòa án cấp dưới để quyết định, phiên tòa có thể không diễn ra cho đến sau cuộc bầu cử.
Humza Yousaf, thủ hiến Scotland, sẽ phải đối mặt với một cuộc bỏ phiếu bất tín nhiệm sau khi thỏa thuận chia sẻ quyền lực của đảng ông với Đảng Xanh sụp đổ. Tuần trước, ông Yousaf đã từ bỏ một số mục tiêu khí hậu đầy tham vọng của Đảng Quốc gia Scotland (SNP), khiến Đảng Xanh tức giận. SNP chỉ có 63 ghế trong quốc hội, trong khi phe đối lập có 65. Ông Yousaf sẽ cần thu thập thêm ủng hộ từ ngoài đảng để trụ qua cuộc bỏ phiếu.
Bỉ đã triệu tập đại sứ Israel tại nước này sau khi một nhân viên cơ quan viện trợ Bỉ và con trai ông thiệt mạng trong một cuộc tấn công của Israel ở Gaza. Trong khi đó, Mỹ yêu cầu Israel “trả lời” sau khi quan chức Palestine phát hiện những ngôi mộ tập thể chứa hàng trăm thi thể tại hai bệnh viện ở Gaza. Liên minh châu Âu và Liên Hợp Quốc đã kêu gọi một cuộc điều tra độc lập.
Ariel Henry từ chức thủ tướng Haiti. Một hội đồng có nhiệm vụ lựa chọn thủ tướng mới đã được thành lập. Ông Henry bị cô lập ở nước ngoài suốt nhiều tuần qua. Khi ông vắng mặt, Haiti càng trở nên hỗn loạn hơn, với các băng nhóm vũ trang hoành hành tuỳ ý. Jimmy “Barbecue” Chérizier, một thủ lĩnh băng đảng, đã kêu gọi ông Henry từ chức.
Theo một báo cáo mới của Tổ chức Rượu nho và Rượu vang Quốc tế, sản lượng rượu vang trên toàn thế giới đã giảm gần 10% vào năm 2023. Tổ chức này đổ lỗi cho “các hiện tượng khí hậu bất lợi,” bao gồm thời tiết khắc nghiệt và bệnh nấm. Cây nho được thuần hóa lần đầu tiên cách đây khoảng 8.000 năm ở Gruzia; giờ đây nóng lên toàn cầu đã đẩy những vườn nho đến những nơi đáng ngạc nhiên.
Con số trong ngày: 5%, là tỷ lệ dân số Ấn Độ sống trong nghèo đói, giảm từ 12% của năm 2011.
TIÊU ĐIỂM
Lạm phát tại Nga dần được kiểm soát
Chỉ mới đây thôi lạm phát ở Nga còn bên bờ vực tuột khỏi tầm kiểm soát. Tỷ lệ theo năm đã tăng từ khoảng 2% vào đầu năm 2023 lên hơn 7% vào cuối năm, do chính phủ tăng chi tiêu ồ ạt cho quốc phòng và phúc lợi. Nhu cầu về hàng hóa và dịch vụ tăng vượt quá khả năng cung cấp của nền kinh tế, khiến người bán phải tăng giá. Nhưng giờ đây ngân hàng trung ương dường như đã kiểm soát được tình hình. Họ tăng lãi suất liên tục vào năm ngoái, làm tăng chi phí đi vay.
Thứ Sáu này ngân hàng sẽ quyết định bước đi tiếp theo. Họ có thể sẽ giữ nguyên lãi suất, qua đó cho thấy họ đã đạt được cân đối phù hợp. Lạm phát vẫn dao động quanh mức 7%, nhưng sẽ sớm bắt đầu giảm xuống. Có thể phải mất một thời gian nữa ngân hàng trung ương mới cảm thấy có thể cắt giảm chi phí đi vay. Dù sao thì, một lần nữa, nền kinh tế Nga đã thoát hiểm thành công.
Điệp viên Trung Quốc ở Quốc hội Anh ra toà
Hồi tháng 9, thủ tướng Anh Rishi Sunak đã nói với các quan chức cấp cao của Trung Quốc rằng ông có “những lo ngại đáng kể” về bàn tay can thiệp của Trung Quốc vào nền dân chủ của nước ông. Cũng không có gì quá nhạc nhiên. Nhiều tháng trước đó, nhà nghiên cứu của quốc hội, Christopher Cash, đã trở thành một trong hai người đàn ông bị bắt theo Đạo luật Bí mật Công vụ. Tuần này, sau một cuộc điều tra kéo dài của Cảnh sát Thủ đô, cả hai đều bị buộc tội làm gián điệp cho Trung Quốc. Họ sẽ ra Tòa Sơ thẩm Westminster vào thứ Sáu.
Cơ quan Công tố cáo buộc ông Cash “đã thu thập, sưu tầm, ghi lại, công bố, hoặc truyền đạt” những thông tin có thể hữu ích trực tiếp hoặc gián tiếp cho một quốc gia nước ngoài. Ông Cash trước đây là giám đốc của Nhóm Nghiên cứu Trung Quốc, một mạng lưới chính sách do các nghị sĩ Bảo thủ thành lập và cũng từng làm việc tại Hàng Châu, một thành phố miền đông Trung Quốc. Ông ta nói mình “hoàn toàn vô tội.” Vụ việc có thể sẽ thúc đẩy những lời kêu gọi ông Sunak thay đổi cách diễn đạt của Anh đối với Trung Quốc từ “đối thủ cạnh tranh có hệ thống” thành “mối đe dọa.”
Triển vọng đồng yên Nhật
Tháng trước, Ngân hàng Nhật Bản (BoJ) đã tăng lãi suất lần đầu tiên sau 17 năm, trở thành ngân hàng trung ương cuối cùng từ bỏ chính sách lãi suất âm. Tại cuộc họp chính sách tiền tệ mới nhất vào thứ Sáu, các quan chức BoJ dự kiến sẽ thảo luận về đồng tiền của Nhật, vốn đã xuống mức 155 yên đổi 1 USD, mức thấp nhất 34 năm qua.
Kết quả là chỉ số Nikkei 225 định hướng xuất khẩu đã tăng vọt. Tuy nhiên, đồng yên quá yếu được coi là có hại cho nền kinh tế Nhật Bản nói chung, vì chi phí nhập khẩu tăng cao gây tổn hại cho người tiêu dùng. Sau cuộc họp G20 ở Washington vào tuần trước, thống đốc Ueda Kazuo cho biết ngân hàng có thể hành động thêm nếu tác động gây lạm phát của đồng yên yếu “trở nên quá lớn để có thể bỏ qua.” Hầu hết các nhà phân tích cho rằng còn quá sớm để mong đợi một đợt tăng lãi suất khác. Nhưng ngày càng có nhiều suy đoán rằng chính quyền Nhật Bản có thể can thiệp vào thị trường tiền tệ để hỗ trợ đồng yên, điều họ đã làm lần cuối vào tháng 10 năm 2022.
Mỹ gấp rút gửi vũ khí cho Ukraine
Vào thứ Sáu, bộ trưởng quốc phòng Mỹ Lloyd Austin sẽ chủ trì một cuộc họp trực tuyến giữa các quốc gia hỗ trợ Ukraine. Ông sẽ công bố gói hỗ trợ quân sự mới của Mỹ trị giá 1 tỷ USD – gói lớn nhất trong hơn một năm qua. Cuộc họp diễn ra hai ngày sau khi Quốc hội Mỹ – trải qua sáu tháng đấu tranh nội bộ gay gắt – thông qua khoản viện trợ 61 tỷ USD cho Ukraine.
Mỹ đang gấp rút gửi đạn pháo, tên lửa đánh chặn phòng không, và nhiều thứ khác. Câu hỏi đặt ra là liệu vũ khí có đủ nhanh chóng đến tay quân đội Ukraine để ngăn chặn bước tiến của Nga hay không. Sẽ không có những chiến thắng vĩ đại. Nếu Ukraine có thể đẩy lùi được cuộc tấn công dự kiến vào mùa hè của Nga, như Nga đã chặn được chiến dịch phản công lớn của Ukraine năm ngoái, thì đó đã là thành tựu rồi.
Nhưng điều gì sẽ xảy ra khi tiền của Mỹ lại cạn kiệt vào năm tới? Phần lớn phụ thuộc vào việc ai sẽ là tổng thống và ai kiểm soát Quốc hội. Nhưng xu hướng này rất rõ ràng: sớm hay muộn sự hào phóng của người Mỹ sẽ suy giảm; và châu Âu phải gánh thêm nhiều gánh nặng hơn nữa.
