Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy
Đảng Đại hội Dân tộc Phi (ANC) cầm quyền có nguy cơ mất đa số trong quốc hội, theo kết quả ban đầu của cuộc tổng tuyển cử ở Nam Phi. Sau khi khoảng 36% các điểm bỏ phiếu hoàn tất việc kiểm phiếu, tỷ lệ phiếu của ANC chỉ đạt khoảng 42%. Kết quả này sẽ khiến Cyril Ramaphosa trở thành lãnh đạo ANC đầu tiên không giành được đa số. Trong giai đoạn cầm quyền của ANC, Nam Phi rơi vào tình cảnh kinh tế trì trệ, tội phạm tràn lan, và tham nhũng hoành hành. Kết quả cuối cùng sẽ có vào Chủ nhật.
Đảng Thống nhất Quốc gia Israel – lãnh đạo bởi Benny Gantz, một bộ trưởng trong nội các chiến tranh của Israel và là đối thủ lớn nhất của Binyamin Netanyahu – đã đề xuất một dự luật giải tán quốc hội nước này và tổ chức bầu cử vào tháng 10. Trước đó, quân đội Israel đã nắm quyền kiểm soát “Hành lang Philadelphia,” thuật ngữ chỉ vùng đệm dọc biên giới Gaza với Ai Cập. Điều này có nghĩa là Israel đã kiểm soát toàn bộ biên giới đất liền của Gaza.
OpenAI cho biết họ đã phát hiện các nhóm ở Trung Quốc, Nga, Iran và Israel dùng công nghệ của họ để tạo ra các chiến dịch gây ảnh hưởng bí mật (công ty đã xóa các tài khoản liên quan đến những hoạt động này). Trong một báo cáo, công ty đã mô tả cách các mô hình của họ được dùng để đăng các bài viết và bình luận do AI tạo ra trên mạng xã hội; họ cho rằng không có hoạt động nào trong số này “tăng đáng kể” tương tác trực tuyến. Phát hiện nêu bật cách các mô hình chat AI đang được dùng để chia sẻ thông tin sai lệch.
Tòa án Tối cao Hoa Kỳ ủng hộ Hiệp hội Súng trường Quốc gia (NRA) trong phán quyết về quyền tự do ngôn luận. Các thẩm phán cho biết NRA có thể tiếp tục theo đuổi vụ kiện chống lại một quan chức New York, người đã thúc giục các công ty cắt đứt quan hệ với tổ chức bảo vệ quyền sử dụng súng này sau vụ xả súng hàng loạt giết chết 17 người tại một trường học ở Florida vào năm 2018. NRA cáo buộc chính phủ đã áp dụng “chiến thuật gây áp lực” lên các công ty.
Tỷ lệ thất nghiệp trên toàn khu vực đồng euro giảm xuống 6,4% trong tháng 4, từ mức 6,5% của tháng 3, thấp nhất kể từ năm 1999. Các số liệu cho thấy triển vọng kinh tế của khối đang tươi sáng hơn. Khu vực đồng euro thoát suy thoái trong quý đầu; và lạm phát cũng đã được kiểm soát. Một thị trường lao động mạnh có thể sẽ giúp ích nhiều cho đà phục hồi.
Ngân hàng UBS đã phân chia trách nhiệm của mảng quản lý tài sản của mình cho hai ứng viên chính kế nhiệm CEO Sergio Ermotti. Ông có thể sẽ từ chức vào năm 2027. Vào thứ Sáu, UBS và Credit Suisse sẽ hợp nhất thành một pháp nhân. UBS đã giải cứu đối thủ cũ khỏi bờ vực sụp đổ vào tháng 3 năm ngoái.
Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đã gặp gỡ các nhà lãnh đạo Ai Cập, UAE và các quốc gia Ả Rập khác tại Bắc Kinh. Ông Tập cho biết ông muốn tăng cường quan hệ với các nước Ả Rập. Ông cũng bày tỏ ủng hộ đối với “giải pháp hai nhà nước” cho Israel và Palestine. Trung Quốc trước đó đã kêu gọi ngừng bắn ngay lập tức trong cuộc chiến ở Gaza. Ông Tập cam kết cung cấp 500 triệu nhân dân tệ (69 triệu USD) để hỗ trợ nhân đạo khẩn cấp.
TIÊU ĐIỂM
Kinh tế Ấn Độ vẫn tăng trưởng tốt
Trong suốt cuộc tổng tuyển cử kéo dài hàng tuần ở Ấn Độ, Đảng Bharatiya Janata đã khoe khoang công lao về tiến bộ kinh tế của đất nước sau 10 năm họ nắm quyền. Số liệu GDP được công bố vào thứ Sáu, năm ngày trước khi có kết quả bầu cử, sẽ củng cố cho tuyên bố của BJP. Nền kinh tế dự kiến sẽ tăng trưởng 6,7% so với cùng kỳ năm ngoái trong ba tháng tính đến tháng 3. Mặc dù con số đó thấp hơn 8,4% của quý trước, nó vẫn đủ để đẩy tăng trưởng chung của cả năm tài khoá — kết thúc vào ngày 31 tháng 3 — lên 7,8%. Điều đó sẽ khiến Ấn Độ trở thành quốc gia lớn phát triển nhanh nhất thế giới.
Các nhà lãnh đạo đối lập hoài nghi về những thành tựu này, chỉ ra tỷ lệ thất nghiệp cao và khó khăn kinh tế ở các vùng nội địa của đất nước. Một cuộc khảo sát gần đây cho thấy gần 2/3 người Ấn Độ nói tìm việc làm đã trở nên khó khăn hơn trong 5 năm qua. Tuy nhiên, những lo ngại như vậy khó có thể mang lại chiến thắng cho phe đối lập. Cuộc khảo sát tương tự cho thấy gần một nửa cử tri dự định bỏ phiếu cho BJP và các đồng minh của họ – nhiều hơn nhiều so với tỷ lệ ủng hộ phe đối lập.
Bộ trưởng quốc phòng Mỹ-Trung gặp bên lề Đối thoại Shangri-La
Căng thẳng đang lên cao ở châu Á: Trung Quốc vừa tổ chức tập trận bao vây Đài Loan, tấn công tàu tuần duyên Philippines, và thường xuyên tiến hành xâm nhập vào vùng biển tranh chấp do Nhật Bản kiểm soát. Trong bối cảnh đó, Mỹ và Trung Quốc cần phải gặp mặt để thảo luận. Đối thoại Shangri-La, một sự kiện thường niên của các quan chức quốc phòng lớn ở Singapore bắt đầu vào thứ Sáu, mang đến cho họ một cơ hội tốt. Bên lề sự kiện, bộ trưởng quốc phòng Mỹ Lloyd Austin sẽ gặp Đổng Quân, người đồng cấp Trung Quốc.
Cuộc gặp ít nhất cho thấy rằng Mỹ và Trung Quốc hiện sẵn sàng đàm phán. Tại sự kiện năm ngoái, ông Austin chỉ bắt tay với giới lãnh đạo hàng đầu Trung Quốc. Điều đó mang lại sự nhẹ nhõm cho các quốc gia châu Á bị mắc kẹt giữa Mỹ, nước bảo đảm an ninh cho nhiều nước trong khu vực, và Trung Quốc, một đối tác kinh tế quan trọng đối với hầu hết mọi người. Nhưng vấn đề Đài Loan vẫn có thể gây căng thẳng cho hoạt động liên lạc của hai siêu cường. Các quan chức Lầu Năm Góc kỳ vọng Trung Quốc sẽ “đi vào bóng tối” trong giai đoạn đầu của cuộc khủng hoảng. Để tránh xung đột toàn cầu, sẽ khôn ngoan hơn nếu họ nhấc máy.
Lạm phát ở châu Âu được kiểm soát
Vào thứ Sáu, Eurostat, cơ quan thống kê của Liên minh châu Âu, sẽ công bố ước tính sơ bộ cho tỷ lệ lạm phát trong tháng 5. Giới phân tích kỳ vọng mức tăng nhẹ lên 2,5% so với cùng kỳ năm ngoái, từ 2,4% của tháng 4. Nhưng ít người cho rằng điều này sẽ khiến Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB) đi chệch hướng. Tại cuộc họp tiếp theo vào ngày 6 tháng 6, ECB được cho là sẽ cắt giảm lãi suất chính 0,25 điểm phần trăm từ mức 4% hiện tại (mức cao lịch sử). Nhiều nhà phân tích kỳ vọng lãi suất sẽ tiếp tục giảm vào tháng 9 và tháng 12.
Tình hình này hoàn toàn trái ngược với Mỹ, nơi mà ít nhà kinh tế nào cho rằng Cục Dự trữ Liên bang sẽ cắt giảm lãi suất trước tháng 9. Sự khác biệt một phần được giải thích bởi tăng trưởng, khi kinh tế Mỹ tăng 9% kể từ năm 2019. Trong cùng thời gian đó, nền kinh tế EU chỉ tăng trưởng 3%. Các ngân hàng trung ương Séc, Hungary, Thụy Điển và Thụy Sĩ đã cắt giảm lãi suất. Khi lạm phát gần như đã được kiểm soát, chính sách tiền tệ nới lỏng hơn có thể giúp đảo ngược tình trạng tăng trưởng chậm chạp của châu Âu.
UBS và Credit Suisse chính thức nhập làm một
Vào thứ Sáu, các ngân hàng mẹ của UBS và Credit Suisse sẽ chính thức trở thành một thực thể pháp lý duy nhất. Các cơ quan quản lý đã vội vã kết hợp cặp đôi này hơn một năm trước, sau khi Credit Suisse bị rút tiền hàng loạt vì bê bối và thua lỗ. Nhưng việc sáp nhập hai ngân hàng có tổng tài sản lớn hơn gấp đôi GDP của Thụy Sĩ không phải là điều dễ dàng. Ngay cả việc hoàn thành giấy tờ pháp lý cũng chưa phải là hết. Hệ thống IT phải được kết hợp, các tài khoản được liên kết, và nhân viên bị sa thải bớt — tất cả đều là những việc đặc biệt phức tạp tại một ngân hàng khổng lồ.
Dù vậy, cổ phiếu của UBS Group (công ty mẹ sở hữu cả hai ngân hàng) vẫn tăng vọt, hơn 60% kể từ khi thương vụ được công bố vào tháng 3 năm 2023. Tập đoàn này gần đây đã khiến các nhà đầu tư phấn khích khi công bố lợi nhuận 1,8 tỷ USD trong quý đầu, và khẳng định sẽ tiếp tục mua lại cổ phần. Cho đến nay, vụ sáp nhập xem ra vẫn diễn ra tốt đẹp.
