Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy
Matt Gaetz, ứng viên của Donald Trump cho vị trí bộ trưởng tư pháp, đã tự rút lui. Cả bộ tư pháp và một ủy ban đạo đức của quốc hội đều điều tra ông về cáo buộc buôn bán tình dục. Bộ tư pháp chưa đưa ra cáo buộc; và ủy ban chưa công bố báo cáo. Ông Gaetz phủ nhận các cáo buộc, nhưng cho biết việc đề cử ông “gây sao nhãng một cách không công bằng” trong quá trình chuyển giao.
Nga xác nhận đã phóng một tên lửa đạn đạo tầm trung vào thành phố Dnipro ở miền đông Ukraine. Trong một bài phát biểu trước toàn quốc, tổng thống Nga Vladimir Putin tuyên bố “hiện không có cách nào để chống lại” vũ khí siêu thanh mới của họ và cho biết cuộc tấn công là để đáp trả việc Ukraine gần đây sử dụng tên lửa tầm xa do Mỹ và Anh sản xuất.
Tòa án Hình sự Quốc tế (ICC) đã ban hành lệnh bắt giữ thủ tướng Israel, Binyamin Netanyahu, và cựu bộ trưởng quốc phòng của ông, Yoav Gallant, vì tội ác chiến tranh ở Gaza. Tòa án cấp cao nhất của Liên Hợp Quốc cho biết họ nghi ngờ hai nhân vật này chịu trách nhiệm gây ra nạn đói hàng loạt ở dải Gaza. Ông Netanyahu bác bỏ phán quyết là “vô lý và sai sự thật.” 124 thành viên của ICC có nghĩa vụ bắt giữ nếu hai ông đến lãnh thổ của họ.
Cảnh sát Brazil cáo buộc Jair Bolsonaro và 36 người khác âm mưu đảo chính sau cuộc bầu cử tổng thống năm 2022. Giờ đây tổng chưởng lý Brazil phải quyết định có đưa vụ án ra xét xử hay không. Các cáo buộc bắt nguồn từ việc Bolsonaro cố gắng níu kéo quyền lực sau khi thua Luiz Inácio Lula da Silva, đỉnh điểm là những người ủng hộ ông xông vào cơ quan lập pháp quốc gia vào tháng 1 năm 2023.
Chủ tịch Ủy ban Chứng khoán và Giao dịch Hoa Kỳ (SEC) Gary Gensler cho biết ông sẽ từ chức vào tháng 1, ngay khi Donald Trump nhậm chức. Cơ quan quản lý này đã thúc đẩy những thay đổi sâu rộng, bao gồm cả đối với tiền điện tử – một lĩnh vực mà ông gọi là “miền Tây hoang dã” (nhưng ông Trump ủng hộ tiền điện tử). Các chủ tịch SEC thường từ chức khi các tổng thống mới nhậm chức.
Kenya đã hủy bỏ một quy trình đấu thầu để mở rộng sân bay chính tại thủ đô Nairobi, mà Adani Group được dự đoán sẽ giành chiến thắng, sau khi chủ tịch của tập đoàn Ấn Độ này bị truy tố tại Mỹ. Các công tố viên cáo buộc Gautam Adani, người giàu thứ hai Ấn Độ, và bảy doanh nhân Ấn Độ khác tội gian lận chứng khoán và lừa đảo liên quan đến một dự án năng lượng mặt trời.
Theo bộ lao động Mỹ, số đơn xin trợ cấp thất nghiệp ở nước này bất ngờ xuống mức thấp nhất trong bảy tháng vào tuần trước. Cụ thể, chỉ có 213.000 đơn xin trợ cấp thất nghiệp trong tuần tính đến ngày 16 tháng 11. Con số này thấp hơn nhiều so với 220.000 đơn mà các nhà kinh tế dự kiến sau thời tiết khắc nghiệt và đình công hồi tháng trước, đồng thời cho thấy sự vững mạnh của thị trường lao động Mỹ.
Con số trong ngày: 52%, là tỷ lệ người Ukraine ủng hộ đàm phán chấm dứt chiến tranh càng sớm càng tốt — tăng mạnh so với mức 27% của năm trước.
TIÊU ĐIỂM
NATO họp thượng đỉnh
Thứ Sáu này các nhà lãnh đạo NATO sẽ họp tại Montreal, Canada, để họp thường niên. Trong bốn ngày, họ sẽ thảo luận về cách chuẩn bị tốt hơn cho quân đội của mình trên chiến trường, hỗ trợ cho Ukraine, và công nghệ quốc phòng mới, bao gồm trí tuệ nhân tạo.
Nhưng vấn đề chính sẽ là sự trở lại của Donald Trump, và tác động của ông đối với một thể chế mà ông rõ ràng không thích. Có một điều chắc chắn: châu Âu và Canada sẽ phải chi nhiều hơn cho quốc phòng. Ông Trump đã đe dọa cắt hỗ trợ của Mỹ đối với những nước không đạt được mục tiêu chi 2% GDP cho quốc phòng.
Trong số 32 thành viên của NATO, hiện có 24 nước đạt hoặc vượt mục tiêu đó. Nhưng Mark Rutte, tổng thư ký mới của NATO, tin rằng 2% là lỗi thời. Gần đây ông đã phát biểu rằng các nước cần chi “nhiều hơn nữa” cho quốc phòng. Không ai phản đối, nhưng vấn đề là tiền ở đâu.
ICC ban hành lệnh bắt lãnh đạo Israel
Nội các Israel dự kiến sẽ quyết định trong những ngày tới liệu có nên thuê các nhà thầu tư nhân – về cơ bản là lính đánh thuê – để đảm bảo an ninh cho các đoàn xe chở thực phẩm vào Dải Gaza hay không. Cuộc thảo luận này diễn ra đúng lúc, khi vào thứ Năm Tòa án Hình sự Quốc tế đã ban hành lệnh bắt giữ Binyamin Netanyahu, thủ tướng Israel, và Yoav Gallant, cựu bộ trưởng quốc phòng. Họ bị cáo buộc “chịu trách nhiệm hình sự” vì sử dụng “nạn đói làm phương tiện chiến tranh,” cùng với các tội danh khác.
Các nhà lãnh đạo Israel chắc chắn đã dành thời gian để tổ chức các hoạt động nhân đạo cho dải đất này, nơi chìm trong chiến sự hơn 13 tháng qua. Trong những tuần gần đây tình hình đã xấu đi nghiêm trọng. Các đoàn xe được Israel cho phép đi qua cửa khẩu đã bị các băng nhóm tội phạm cướp bóc. Ông Netanyahu và bộ trưởng quốc phòng của ông không thống nhất được về giải pháp. Trong khi ông Gallant ủng hộ lệnh ngừng bắn và thành lập lực lượng an ninh Palestine mới ở Gaza, ông Netanyahu nhất quyết từ chối chấm dứt chiến tranh, và đã cách chức ông Gallant. Giờ đây cả hai ông đều bị ICC phát lệnh bắt.
Triển vọng u ám của kinh tế Đức
Chỉ số Quản lý Mua hàng của Đức, thang đo sức khoẻ của các ngành sản xuất và dịch vụ, sẽ được công bố vào thứ Sáu. Số liệu có thể cho thấy nền kinh tế Đức không hề tăng trưởng — và sẽ không sớm lấy lại được sức sống trước đây. Mặc dù GDP quý bất ngờ tăng 0,2% từ tháng 7 đến tháng 9, ngân hàng trung ương Đức cho biết các số liệu này “không đưa ra bất kỳ lý do nào” để kỳ vọng phục hồi.
Lĩnh vực công nghiệp đặc biệt yếu. Giá năng lượng cao, dân số già hóa, cạnh tranh từ các nhà sản xuất Trung Quốc, và nhu cầu chuyển đổi xanh đang đè nặng lên hiệu suất của ngành. Volkswagen, nhà sản xuất ô tô lớn nhất châu Âu và là nhà sử dụng lao động lớn ở Đức, đang cân nhắc đóng cửa ba nhà máy và cắt giảm tới 30.000 việc làm.
Một “phanh nợ,” giới hạn thâm hụt cơ cấu của ngân sách liên bang ở mức 0,35% GDP một năm, hạn chế khả năng thúc đẩy nền kinh tế của chính phủ thông qua đầu tư công. Nếu không có cải cách, cường quốc công nghiệp của châu Âu sẽ tiếp tục gặp nhiều khó khăn.
WHO và cuộc đua kiềm chế đậu mùa khỉ
Ủy ban khẩn cấp của Tổ chức Y tế Thế giới sẽ họp vào thứ Sáu để thảo luận về tình trạng gia tăng nhanh chóng số ca mắc đậu mùa khỉ. Căn bệnh dễ lây lan này đã lan rộng khắp các vùng của châu Phi, và gây nhiễm bệnh ở cả Mỹ, Úc, Anh, và Đức.
Các quan chức lo ngại về chủng mới gọi là “clade Ib,” thậm chí còn dễ lây lan hơn các biến thể khác của loại virus này. Chủng mới đã lây lan từ tháng 8. Trong một số trường hợp nó thậm chí có thể gây tử vong. WHO sẽ quyết định vào thứ Sáu liệu đậu mùa khỉ có tiếp tục là tình trạng khẩn cấp về y tế toàn cầu hay không (gần như chắc chắn là sẽ như vậy) và liệu tổ chức này có cần điều chỉnh bất kỳ biện pháp nào để ứng phó với biến thể mới hay không.
WHO đã phân bổ 899.000 liều vắc-xin cho chín quốc gia châu Phi bị ảnh hưởng nặng nề nhất bởi căn bệnh này. Hơn 50.000 người đã được tiêm vắc-xin tại Cộng hòa Dân chủ Congo và Nigeria đã triển khai chiến dịch tiêm chủng vào thứ Hai. Các nước khác, bao gồm Cộng hòa Trung Phi, Bờ Biển Ngà và Kenya, sẽ được tiêm vắc-xin trong những tuần tới.
