Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy
Một cuộc gặp tại Phòng Bầu dục trở nên căng thẳng khi Donald Trump cho tổng thống Nam Phi Cyril Ramaphosa xem một đoạn video được cho là bằng chứng cho các cáo buộc vô căn cứ về “diệt chủng người da trắng” ở quốc gia châu Phi này. Ông Ramaphosa cố gắng bác bỏ đoạn video — “Tôi chưa bao giờ thấy cái này” — và thay vào đó nói về kinh tế, nhưng không hiệu quả. Tuần trước chính quyền Trump đã tiếp nhận gần 60 người Nam Phi gốc Âu với tư cách người tị nạn.
Liên Hợp Quốc cho biết chưa có viện trợ nào đến được tay dân thường ở Gaza vào thứ Tư, hai ngày sau khi Israel tuyên bố dỡ bỏ lệnh phong tỏa kéo dài 11 tuần. Mặc dù một số xe tải đã vào được vùng lãnh thổ, hàng hóa vẫn bị kẹt lại ở các trạm kiểm soát biên giới. Anh đã đóng băng đàm phán thương mại với Israel; còn EU cho biết sẽ xem xét lại thỏa thuận kinh tế với nước này. Trong khi đó, các quan chức y tế Palestine cho biết không kích của Israel đã khiến ít nhất 82 người thiệt mạng kể từ tối thứ Ba.
OpenAI sẽ mua lại io, một công ty phần cứng đang cố gắng tạo ra một thiết bị dành cho kỷ nguyên trí tuệ nhân tạo. Công ty này được đồng sáng lập bởi Jony Ive, người từng thiết kế iPhone cho Apple. Ông sẽ hợp tác với công ty AI tạo sinh nhưng không trở thành nhân viên chính thức. Sam Altman, nhà sáng lập OpenAI, cho biết thương vụ trị giá 6,4 tỷ USD này sẽ giúp công ty “tái hình dung việc sử dụng máy tính.”
Bộ quốc phòng Mỹ đã chấp nhận một chiếc Boeing 747 do chính phủ Qatar tặng. Chiếc máy bay jumbo này được dự định sử dụng làm Air Force One, chuyên cơ của tổng thống. Các mẫu máy bay mới của Boeing liên tục bị chậm giao, dù việc chuyển đổi chiếc máy bay của Qatar có thể cũng không nhanh hơn. Ông Trump từng than phiền rằng chuyên cơ tổng thống hiện tại “kém ấn tượng” hơn máy bay của các nguyên thủ quốc gia khác.
Giám đốc điều hành Nvidia, Jensen Huang, mô tả các quy định kiểm soát xuất khẩu chip AI của Mỹ sang Trung Quốc là một “thất bại” vì đã thúc đẩy sự trỗi dậy của các nhà sản xuất chip Trung Quốc. Ông Huang cũng khen ngợi ông Trump vì có kế hoạch loại bỏ các quy định được đưa ra dưới thời Joe Biden, vốn hạn chế xuất khẩu chip theo hệ thống phân tầng, trong đó cấm bán cho Trung Quốc.
Một nhóm tay súng đã bắn chết Andriy Portnov, cựu trợ lý của tổng thống thân Nga Viktor Yanukovich (nhiệm kỳ 2010–2014) của Ukraine, bên ngoài một trường học ở Madrid. Các quan chức Tây Ban Nha cho biết nhiều kẻ tấn công đã bắn vào đầu và lưng ông Portnov trước khi bỏ trốn. Ông này bị Mỹ áp lệnh trừng phạt vì cáo buộc tham nhũng từ năm 2021.
Giá Bitcoin đạt mức cao kỷ lục 109.481 USD vào thứ Tư, nhờ tâm lý lạc quan rằng chính phủ Mỹ sẽ sớm thông qua bộ luật đầu tiên về tài sản kỹ thuật số. Các nhà lập pháp đang hoàn tất quy định về stablecoin — các loại tiền số được gắn với tài sản ổn định. Các lý do khác cho đợt tăng giá bao gồm việc hạ nhiệt căng thẳng thương mại Mỹ-Trung và việc Moody’s hạ triển vọng tín nhiệm của Mỹ, làm tăng nhu cầu cho tài sản thay thế.
TIÊU ĐIỂM
Rạn nứt giữa Israel và các đồng minh
Một ít viện trợ dự kiến sẽ vào Gaza vào thứ Năm. Nhưng liệu hàng hóa có đến được tay những người đang cần hay không lại là chuyện khác. Sau hai tháng rưỡi phong tỏa, Israel cho phép năm xe tải viện trợ vào hôm thứ Hai và thêm 93 chiếc hôm thứ Ba. Chúng chở các nhu yếu phẩm, bao gồm sữa bột cho trẻ em, bột mì, và thuốc men. Nhưng Liên Hợp Quốc nói quân đội Israel không cho phép xe tải thu gom hàng hóa từ biên giới. Các kiện hàng vẫn nằm đó, chưa được phân phát.
Nạn đói ngày càng trầm trọng ở Gaza đã khiến mối quan hệ giữa Israel và một số đồng minh xấu đi. Anh đã đình chỉ đàm phán thương mại tự do; Canada và Pháp cũng đe dọa sẽ có “các hành động cụ thể” nếu Israel không dừng chiến tranh. Những biện pháp này có lẽ là chưa đủ để buộc thủ tướng Binyamin Netanyahu chấp nhận ngừng bắn. Điều đó sẽ đòi hỏi áp lực từ Mỹ. Donald Trump được cho là đang thất vọng với cuộc chiến, vốn đang gây cản trở cho các kế hoạch khác của ông ở Trung Đông. Song đến nay ông vẫn chưa yêu cầu ông Netanyahu chấm dứt chiến sự.
Mỹ: nền “crypto trị” đầu tiên trên thế giới?
Xin chúc mừng Justin Sun! Doanh nhân từng giải cứu một công ty tiền số liên quan đến Trump đã giành được cơ hội gặp mặt trực tiếp tổng thống Mỹ vào thứ Năm. Ông đứng đầu bảng xếp hạng người sở hữu $TRUMP khi mua vào số token trị giá 19 triệu USD. Đây có lẽ là tin tốt nhất của ông kể từ khi Ủy ban Chứng khoán và Giao dịch Mỹ yêu cầu tạm dừng vụ kiện chống lại ông vào tháng 2 (ông Sun phủ nhận mọi sai phạm). Hai mươi tư người về nhì cũng sẽ tham dự buổi “tiệc VIP siêu riêng tư”; thêm 195 người nữa sẽ được tham dự buổi dạ tiệc cùng tổng thống.
Những người chỉ trích cho rằng việc trả tiền để được tiếp cận tổng thống có mùi tham nhũng. Một số khác nói đây chỉ là trò kiếm tiền đơn thuần: các công ty liên quan đến Trump đang nắm giữ 80% tổng số $TRUMP và kiếm lời từ phí giao dịch. Một thượng nghị sĩ đã mở cuộc điều tra. Nhà Trắng cho biết ông Trump “tuân thủ tất cả luật liên quan đến xung đột lợi ích.” Nhưng chính trang web của đồng tiền này cũng dường như biết rằng họ trông khá mờ ám: nó khuyến cáo người sở hữu $TRUMP hãy kiểm tra thư rác để xem có thư mời hay không.
Kinh tế châu Âu chuẩn bị đối mặt sóng gió
Tình trạng hỗn loạn do thuế quan của Donald Trump gây ra khiến dữ liệu kinh tế trở nên biến động, làm khó khăn cho các nhà hoạch định chính sách trong việc đánh giá tình hình. Các doanh nghiệp châu Âu đang cố gắng lên kế hoạch giữa thuế quan thay đổi xoành xoạch, đơn hàng bị hủy bỏ, và gián đoạn chuỗi cung ứng. Điều này có thể tạo ra những dao động thất thường trong hoạt động kinh tế. Dữ liệu mới từ chỉ số PMI của khu vực đồng euro, công bố hôm thứ Năm, có thể cho thấy sự thiếu nhất quán đó.
Khảo sát tháng 4 của lĩnh vực sản xuất cho thấy sản lượng bất ngờ đạt mức cao nhất trong 37 tháng (trong khi ngành dịch vụ gây thất vọng). Nhưng con số tháng 5 có thể ảm đạm hơn. Ngân hàng Morgan Stanley dự báo sản lượng công nghiệp giảm, dựa trên dữ liệu thời gian thực về khối lượng vận chuyển và tiêu thụ điện. Dù vậy, niềm tin tiêu dùng lại tăng trong tháng 5. Ngân hàng Trung ương châu Âu, dự kiến họp đầu tháng 6, sẽ hy vọng có dữ liệu nhất quán hơn để đánh giá triển vọng kinh tế.
