Nguồn: Nathan Attrill, “China’s love-bombing of Gen Z Taiwanese has its limits”, The Strategist, 26/05/2025
Biên dịch: Viên Đăng Huy
Thông qua việc sử dụng kết hợp các tour du lịch được trợ cấp, học bổng đại học, tuyên truyền kiểu TikTok và tiếp cận những người có ảnh hưởng, Bắc Kinh đang cố gắng thu phục thế hệ ở Đài Loan lớn lên cùng với dân chủ, tự do và ý thức sâu sắc về bản sắc Đài Loan tách biệt với Trung Quốc.
Nhưng chiến dịch này đã thành công đến mức nào? Và những hậu quả chính trị là gì? Mặc dù quyền lực mềm của Trung Quốc đã tạo được những bước đột phá về văn hóa – đặc biệt thông qua các ứng dụng phổ biến và nội dung về lối sống – nhưng nhìn chung, nó đã thất bại trong việc thay đổi niềm tin chính trị của giới trẻ Đài Loan. Kết quả là một thế hệ có ý thức chính trị hơn – một thế hệ ngày càng quen thuộc với các chiến thuật cưỡng chế được sử dụng chống lại họ.
Cốt lõi trong chiến lược của Trung Quốc là một ý tưởng đơn giản: nếu không thể thu phục chính phủ Đài Loan, họ có thể thu phục giới trẻ. Bắc Kinh đang cố gắng gây ảnh hưởng đến họ bằng cách thể hiện sự quan tâm và thiện ý một cách công khai và rõ ràng thông qua các chương trình giao lưu thanh niên xuyên eo biển. Hình thức quyền lực mềm này bao gồm việc mời sinh viên Đài Loan sang Trung Quốc trong các chuyến đi được trợ cấp với các hoạt động văn hóa được dàn dựng sẵn và những thông điệp chính trị thân thiện. Sinh viên Đài Loan cũng được cấp học bổng để học tại các trường đại học Trung Quốc, nơi họ được tiếp xúc với hệ tư tưởng của Đảng Cộng sản Trung Quốc và được khuyến khích trở thành đại sứ cho thông điệp thống nhất của Bắc Kinh.
Thâm độc hơn, và thường bị gán nhầm, là sự tập trung ngày càng tăng của ĐCSTQ vào những người có ảnh hưởng trực tuyến và mạng xã hội. Bắc Kinh đã tích cực thu hút các YouTuber, ngôi sao TikTok và nhạc sĩ Đài Loan, cung cấp cho họ các chuyến đi được tài trợ và đãi ngộ VIP để đổi lấy nội dung một cách tinh tế (hoặc không quá tinh tế) lặp lại các quan điểm của ĐCSTQ. Trong một trường hợp, một rapper Đài Loan thừa nhận đã chèn các thông điệp chống chính phủ vào lời bài hát của mình theo yêu cầu của ĐCSTQ. Trong khi đó, các ứng dụng thuộc sở hữu của Trung Quốc như Douyin (phiên bản TikTok của Trung Quốc) và Xiaohongshu (được biết đến trong tiếng Anh là RedNote) đã âm thầm tràn ngập điện thoại thông minh Đài Loan với nội dung về lối sống thường mang một thông điệp dân tộc chủ nghĩa ngầm của ĐCSTQ.
Công tác mặt trận thống nhất nhắm vào Đài Loan được điều phối bởi một mạng lưới các tổ chức đảng-nhà nước Trung Quốc nhằm gây ảnh hưởng, bồi dưỡng và hợp tác với các nhân vật chủ chốt trong xã hội dân sự Đài Loan. Văn phòng Sự vụ Đài Loan của Trung Quốc, cơ quan chịu trách nhiệm về quan hệ xuyên eo biển, đã mô tả công tác mặt trận thống nhất là “một vũ khí ma thuật quan trọng để Đảng Cộng sản Trung Quốc đoàn kết nhân dân và tập hợp sức mạnh”. Các sự kiện do các cơ quan mặt trận thống nhất, như Văn phòng Sự vụ Đài Loan, tạo điều kiện đều nhằm mục đích hợp tác với những người tham gia, gây ảnh hưởng xấu hoặc định nghĩa lại Đài Loan, người dân và lịch sử của họ hoàn toàn theo các điều khoản của ĐCSTQ.
Như được thể hiện trong biểu đồ dưới đây, năm ngoái các sự kiện nhắm vào Đài Loan do các bộ phận khác nhau của hệ thống mặt trận thống nhất của ĐCSTQ tổ chức đã tập trung mạnh mẽ vào việc tiếp cận giới trẻ và những người có ảnh hưởng trực tuyến của Đài Loan.
Rõ ràng là Bắc Kinh hy vọng đạt được một thứ: một sự thay đổi lâu dài trong cảm tình của công chúng ủng hộ lập trường của họ về việc sáp nhập. Bằng cách định hình cách giới trẻ Đài Loan nhìn nhận Trung Quốc, cách họ nhìn nhận bản thân và cách họ diễn giải nền dân chủ, ĐCSTQ muốn làm xói mòn sự ủng hộ độc lập và làm suy yếu sự phản kháng đối với bất kỳ quá trình thống nhất nào. Nếu những người trẻ tuổi coi Trung Quốc là hiện đại, thân thiện và tương đồng về văn hóa, Bắc Kinh hy vọng họ có thể ít sẵn sàng bảo vệ bản sắc riêng biệt và vị thế riêng của Đài Loan hơn.
Tuy nhiên, thực tế lại phức tạp hơn. Mặc dù quyền lực mềm của Trung Quốc đã tạo được một số bước đột phá về văn hóa, đặc biệt đối với giới trẻ không quan tâm đến chính trị hoặc thờ ơ, nhưng nó đã không chuyển thành sự chuyển đổi chính trị rộng rãi. Phần lớn giới trẻ Đài Loan vẫn mang đậm bản sắc Đài Loan, trân trọng các quyền tự do dân chủ của mình và hoài nghi về ý định của Bắc Kinh. Họ không quên nền dân chủ Hồng Kông bị đàn áp, và cũng không thể bỏ qua áp lực quân sự và ngoại giao hàng ngày từ Trung Quốc.
Các ứng dụng mạng xã hội phổ biến giờ đây đóng vai trò là phương tiện truyền tải thông điệp chính trị. Những gì các chiến dịch gây ảnh hưởng của Bắc Kinh đã đạt được là làm mờ ranh giới giữa văn hóa và chính trị. Các nội dung trực tuyến đang ngụy trang tuyên truyền dưới vỏ bọc giải trí. Điều đáng lo ngại là một số thanh niên Đài Loan đang tiếp nhận những câu chuyện ủng hộ Trung Quốc mà không nhận ra rằng chúng xuất phát từ Bắc Kinh.
Chính phủ Đài Loan đã phản ứng bằng các luật mới, các chiến dịch nâng cao nhận thức cộng đồng và các sáng kiến về kiến thức kỹ thuật số. Những người có ảnh hưởng thân Bắc Kinh đã bị điều tra và thậm chí bị trục xuất vì những bình luận ủng hộ một giải pháp quân sự cho việc thống nhất. TikTok và các ứng dụng Trung Quốc khác đã bị cấm trên các thiết bị chính thức. Nhưng trong một xã hội mở, việc kiểm soát ảnh hưởng không bao giờ dễ dàng. ĐCSTQ đang đặt cược rằng thông điệp của họ sẽ tìm thấy mảnh đất màu mỡ trong sự vỡ mộng, bất ổn kinh tế hoặc sự tò mò đơn giản của giới trẻ Đài Loan.
Rủi ro là rất cao: nếu thế hệ tiếp theo của Đài Loan trở nên thờ ơ hoặc bi quan về tương lai của mình, ĐCSTQ sẽ không cần xâm lược. Bắc Kinh đã đạt được mục tiêu tổng thể của chiến lược cưỡng chế của mình: chia rẽ, đánh lạc hướng và làm suy yếu Đài Loan để họ từ bỏ mà không cần chiến đấu.
Dẫu vậy, vẫn có những người trẻ kiên cường. Thanh niên Đài Loan không hề dễ bị qua mặt. Nhiều người có khả năng nhận diện sắc bén các chiến thuật của Bắc Kinh. Một số còn dấn thân, biến các nền tảng số thành nơi để chế giễu, chống đối và thảo luận công khai. Cuộc chiến giành tâm trí người trẻ là có thật, nhưng nó không chỉ diễn ra theo một chiều.
Những nỗ lực của Trung Quốc nhằm quyến rũ giới trẻ Đài Loan là một phần của chiến dịch gây ảnh hưởng và cưỡng chế rộng lớn hơn. Thách thức đối với Đài Loan không chỉ là vạch trần những chiến thuật này, mà còn là đưa ra một câu chuyện tốt đẹp hơn: một câu chuyện dựa trên tự do, bản sắc và quyền lựa chọn tương lai của chính họ. Điều đó, hơn bất kỳ ứng dụng hay người có ảnh hưởng nào, sẽ quyết định kết quả của cuộc cạnh tranh thế hệ này.
Nathan Attrill là phân tích viên Trung Quốc trong chương trình An ninh mạng, Công nghệ và An ninh của ASPI.
Bên trong chuyến du lịch do Trung Quốc tài trợ để gây ảnh hưởng lên Đài Loan
