Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy
Vòng đàm phán hòa bình thứ hai giữa Nga và Ukraine chỉ kéo dài hơn một giờ đồng hồ, và các quan chức nói không có mấy tiến triển. Ukraine cho biết hai bên đã trao đổi bản ghi nhớ hòa bình và chuẩn bị cho một cuộc trao đổi tù nhân. Đàm phán diễn ra một ngày sau khi Ukraine thực hiện một cuộc tấn công táo bạo bằng máy bay không người lái vào các sân bay của Nga, tuyên bố đã phá hủy ít nhất 41 máy bay.
Ủy ban châu Âu cho biết họ “tin tưởng” các cải cách mà chính phủ Ba Lan theo đuổi sẽ tiếp tục bất chấp chiến thắng của Karol Nawrocki, ứng cử viên theo đường lối dân túy cánh hữu, trong cuộc bầu cử tổng thống của nước này. Ông Nawrocki đã đánh bại Rafal Trzaskowski, một đồng minh tự do của thủ tướng Ba Lan Donald Tusk. Giới cực hữu châu Âu ăn mừng kết quả: Marine Le Pen của Pháp gọi đó là một “sự phủ nhận đối với tầng lớp đầu sỏ Brussels.”
Thủ tướng Anh, Keir Starmer, cho biết chính phủ ông đang đưa đất nước vào trạng thái “sẵn sàng chiến đấu” khi ông công bố kết quả của cuộc rà soát chiến lược quốc phòng. Starmer cho biết Anh sẽ xây dựng tới 12 tàu ngầm tấn công chạy bằng năng lượng hạt nhân, đầu tư vào chương trình vũ khí hạt nhân và xây dựng ít nhất sáu nhà máy sản xuất vũ khí khi mối đe doạ từ Nga trở nên hiện hữu. Song chưa rõ London sẽ lấy tiền từ đâu để trang trải các khoản chi này.
Lực lượng Israel đã giết chết ít nhất ba người và làm nhiều người khác bị thương gần một trung tâm phân phát viện trợ ở Gaza, theo các quan chức Palestine. Reuters đưa tin Lực lượng Phòng vệ Israel đang điều tra vụ việc. Hôm Chủ nhật, các quan chức địa phương cho biết binh sĩ Israel đã giết chết 31 người và làm bị thương 169 người khác tại một địa điểm viện trợ tương tự; IDF phủ nhận các báo cáo và cho biết họ chỉ muốn đảm bảo viện trợ không rơi vào tay Hamas.
Thủ tướng Mông Cổ, Oyun-Erdene Luvsannamsrai, đã từ chức sau khi thua cuộc bỏ phiếu tín nhiệm tại quốc hội. Việc ông bị phế truất diễn ra sau nhiều tuần biểu tình liên quan đến cáo buộc tham nhũng — đặc biệt là việc con trai ông tiêu xài xa hoa. Lạm phát leo thang cũng góp phần thổi bùng sự phẫn nộ của công chúng. Ông sẽ tiếp tục giữ chức thủ tướng lâm thời cho đến khi người kế nhiệm được bổ nhiệm trong vòng 30 ngày.
Elon Musk đang huy động 5 tỷ USD dưới hình thức nợ và dự định bán số cổ phần trị giá 300 triệu USD để tài trợ cho xAI. Điều này sẽ đưa định giá công ty khởi nghiệp về trí tuệ nhân tạo của ông lên mức 113 tỷ USD. Tuần trước, xAI đã đồng ý triển khai chatbot Grok trên ứng dụng nhắn tin Telegram. Gần đây, ông Musk đã từ chức khỏi vai trò phần lớn không hiệu quả của mình tại Cơ quan Hiệu quả Chính phủ để tập trung “hết sức” vào các doanh nghiệp của mình.
Bill Gates cam kết dành “phần lớn” trong khối tài sản còn lại của mình cho châu Phi. Quỹ Bill & Melinda Gates đã giải ngân 100 tỷ USD trong 25 năm qua để giúp châu lục chống lại bệnh tật và đói nghèo. Tháng trước, tỷ phú này cho biết ông sẽ chi hơn 200 tỷ USD — gần như toàn bộ tài sản của mình — trước năm 2045. Ông Gates cho biết số tiền sẽ được sử dụng để cải thiện giáo dục và chăm sóc y tế trên toàn lục địa.
Con số trong ngày: cuộc bầu cử tổng thống ở Ba Lan được quyết định bởi cách biệt chỉ 300.000 phiếu.
TIÊU ĐIỂM
Chấm dứt tình trạng hỗn loạn chính trị ở Hàn Quốc
Người dân Hàn Quốc sẽ đi bầu tổng thống mới vào thứ Ba. Cuộc bầu cử sẽ chấm dứt sáu tháng bất ổn chính trị bắt đầu từ tháng 12, khi tổng thống khi đó là Yoon Suk Yeol ban bố thiết quân luật và ngay lập tức bị luận tội.
Ứng cử viên dẫn đầu là Lee Jae-myung, đại diện cho Đảng Dân chủ tự do, người từng thua sít sao ông Yoon vào năm 2022. Ông Lee nổi tiếng là một nhà cấp tiến theo đường lối dân túy, nhưng đã chuyển sang giọng điệu ôn hòa hơn trong chiến dịch tranh cử, cam kết theo đuổi ngoại giao thực dụng với Mỹ và Nhật Bản, cùng chính sách thân thiện với thị trường trong nước.
Đảng bảo thủ Sức mạnh Nhân dân (PPP) đề cử Kim Moon-soo, một đồng minh của ông Yoon, người đã từ chối lên án tuyên bố thiết quân luật của cựu tổng thống. Quan điểm đó thu hút cử tri trung thành với PPP, nhưng khó có thể mở rộng ảnh hưởng đến các nhóm cử tri khác. Dù ai chiến thắng, tổng thống mới sẽ phải đoàn kết một đất nước chia rẽ sâu sắc và dẫn dắt các cuộc đàm phán khó khăn với Donald Trump, người đã áp thuế lên hàng hóa Hàn Quốc và đặt dấu hỏi về cam kết an ninh của Mỹ với Seoul.
Chính quyền Trump thúc đẩy khai thác dầu khí tại Alaska
Dưới lớp băng giá của Alaska là nguồn năng lượng khổng lồ. Bang này sở hữu trữ lượng dầu lớn thứ tư ở Mỹ; và chỉ sau Texas về trữ lượng khí đốt. Song sản lượng của Alaska đã giảm trong những năm gần đây. Bộ trưởng năng lượng Mỹ, Chris Wright, cho rằng chủ nghĩa môi trường và thủ tục hành chính là nguyên nhân. Hôm thứ Bảy, ông tuyên bố hạn chế của chính quyền Biden đối với các nhà khai thác dầu ở Alaska còn khắt khe hơn cả các lệnh trừng phạt áp lên Iran, Triều Tiên, và Venezuela. Trong tuần này, ông và các thành viên khác trong nội các của Donald Trump sẽ đến thăm Alaska để thúc đẩy làn sóng khai thác mới.
Vào thứ Ba, họ sẽ tham dự một hội nghị tại Anchorage, thành phố đông dân nhất bang. Sự kiện sẽ tập trung vào dự án Alaska LNG trị giá 44 tỷ USD, nhằm xây dựng cảng khí hóa lỏng lớn thứ hai ở Mỹ. Nhật Bản, Hàn Quốc, và Đài Loan đều cử phái đoàn đến để thảo luận về đầu tư. Cả ba đều là các nước nhập khẩu LNG lớn và muốn giảm thặng dư thương mại với Mỹ để xoa dịu ông Trump. Không dễ đạt được cam kết. Nhưng lời đề nghị giảm thuế quan có thể là nhân tố khiến thỏa thuận trở nên hấp dẫn hơn.
Lạm phát hạ nhiệt ở châu Âu
Dữ liệu sơ bộ cho khu vực đồng euro công bố vào thứ Ba dự kiến sẽ cho thấy lạm phát năm trong tháng 5 dao động quanh mức mục tiêu 2% của Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB). Dữ liệu mới sẽ càng củng cố động lực để ngân hàng tiếp tục giảm lãi suất vào thứ Năm tới — lần thứ tám liên tiếp kể từ tháng 6 năm 2024.
Nhiều nhà phân tích kỳ vọng ECB sẽ cắt giảm lãi suất thêm 0,25 điểm phần trăm, xuống còn 2%. Lạm phát tại khu vực đồng euro đã hạ nhiệt nhanh hơn dự kiến trong những tháng gần đây, một phần do tác động giảm phát từ chính sách thuế thất thường của Donald Trump. Giá dầu, chẳng hạn, đã sụt giảm mạnh, và hàng hóa Trung Quốc vốn định xuất sang Mỹ có thể chuyển hướng sang châu Âu, càng làm gia tăng áp lực giảm giá. Theo số liệu sơ bộ công bố tuần trước, lạm phát hàng năm ở Đức — nền kinh tế lớn nhất khu vực đồng euro — là 2,1% trong tháng 5. Ủy ban châu Âu dự đoán lạm phát trong khu vực sẽ trung bình ở mức 2,1% trong năm 2025 và tiếp tục giảm vào năm sau. Nguy cơ lạm phát hiện tại ở châu Âu dường như đã được kiểm soát.
