Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy
Donald Trump cho biết Vladimir Putin đã nói với ông một cách “rất cương quyết” qua điện thoại rằng ông ta “sẽ phải đáp trả” các cuộc tấn công gần đây của Ukraine vào lãnh thổ Nga. Trước đó, ông Putin đã bác bỏ yêu cầu ngừng bắn của Ukraine, tuyên bố rằng không thể đàm phán với “những kẻ khủng bố.” Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky cho rằng các yêu sách của Nga chẳng khác gì một “tối hậu thư.”
Văn phòng Ngân sách Quốc hội Mỹ (CBO), một cơ quan phi đảng phái, ước tính dự luật ngân sách “to lớn và tuyệt đẹp” của ông Trump sẽ làm tăng thâm hụt ngân sách liên bang thêm khoảng 2,4 nghìn tỷ USD trong mười năm tới. Phần lớn tác động đó đến từ việc gia hạn các đợt cắt giảm thuế mà ông Trump đã ban hành vào năm 2017. Dự luật đã được Hạ viện thông qua với tỷ lệ sít sao và hiện đang được Thượng viện xem xét.
Lãnh tụ tối cao Iran, Ayatollah Ali Khamenei, gọi chính quyền Trump là “thô lỗ” và “thiếu suy nghĩ” sau khi phía Mỹ đề xuất Iran nên chấm dứt việc làm giàu uranium trong tương lai. Mỹ hiện đang chờ phản hồi từ Iran về một kế hoạch hạt nhân “chi tiết và chấp nhận được” mà họ đã trình vào thứ Bảy. Hai nước đã trải qua năm vòng đàm phán. Iran vẫn tiếp tục gia tăng kho uranium được làm giàu gần đến mức sử dụng được cho vũ khí.
Thuế nhập khẩu của Mỹ đối với thép và nhôm đã tăng từ 25% lên 50%. Ông Trump cho biết mức tăng này sẽ ngăn các nhà sản xuất nước ngoài “hạ giá” và làm tổn hại đến khả năng cạnh tranh của ngành công nghiệp Mỹ, từ đó đe dọa an ninh quốc gia. Ở một diễn biến khác, ông Trump cho biết Chủ tịch Tập Cận Bình là người “CỰC KỲ KHÓ” để đạt được thỏa thuận, sau khi Mỹ cáo buộc Trung Quốc vi phạm thỏa thuận thương mại song phương.
Keir Starmer gọi tình hình ở Gaza là “kinh hoàng và không thể chấp nhận được” và lên án việc cản trở viện trợ nhân đạo. Thủ tướng Anh cho biết ông sẽ xem xét các hành động tiếp theo đối với Israel. Trước đó, quân đội Israel đã cảnh báo người dân Gaza không di chuyển đến các khu vực gần trung tâm phân phát viện trợ, sau khi các quan chức Palestine ghi nhận ít nhất 27 người bị binh lính Israel bắn chết khi đang chờ nhận thực phẩm vào thứ Ba.
Ít nhất 11 người thiệt mạng và 47 người bị thương trong một vụ chen lấn xảy ra bên ngoài sân vận động cricket ở thành phố Bengaluru, Ấn Độ. Hàng nghìn người hâm mộ đã tụ tập để ăn mừng đội Royal Challengers Bengaluru giành chiến thắng tại Giải Ngoại hạng Ấn Độ (IPL), nhưng số người tham dự được cho là vượt quá mức dự kiến của chính quyền. IPL là một trong những giải thể thao có giá trị thương mại cao nhất thế giới.
Khoảng 20.000 người đã được sơ tán khỏi thành phố Cologne, miền tây nước Đức, sau khi ba quả bom chưa nổ từ Thế chiến thứ Hai được phát hiện tại một xưởng đóng tàu. Các chuyên gia sẽ cố gắng tháo ngòi nổ, trong chiến dịch mà chính quyền thành phố gọi là “cuộc huy động lớn nhất” kể từ sau chiến tranh. Người dân được yêu cầu rời khỏi nhà một cách tự nguyện, nếu không sẽ bị cưỡng chế.
Con số trong ngày: năm 2022 chỉ có 62% số học sinh trung học Mỹ nhập học thẳng vào đại học, giảm từ 70% của năm 2016.
TIÊU ĐIỂM
NATO tìm cách thuyết phục nước Mỹ
Các bộ trưởng quốc phòng từ 32 quốc gia thành viên NATO sẽ họp tại trụ sở liên minh ở Brussels vào thứ Năm. Bộ trưởng quốc phòng Mỹ Pete Hegseth và tổng thư ký NATO Mark Rutte sẽ có bài phát biểu. Trong cuộc họp bộ trưởng hồi tháng 2, ông Hegseth đã cảnh báo rằng Mỹ sẽ không còn “tập trung chủ yếu vào an ninh của châu Âu” nữa. Vì vậy, lần họp này mang ý nghĩa rất quan trọng.
Tuy nhiên, có tín hiệu khả quan cho ông Hegseth khi các đồng minh dự kiến sẽ đồng ý với mục tiêu chi tiêu quốc phòng mới 3,5% GDP — một bước nhảy vọt so với mức 2% hiện nay. Họ cũng sẽ thống nhất về các “mục tiêu năng lực” mới đầy tham vọng, với quy định về loại khí tài mà mỗi thành viên nên mua, và ký kết một loạt sáng kiến hợp tác quốc phòng nhằm tăng sản xuất đạn dược, drone và hệ thống phòng không. Cuộc họp lần này sẽ giúp ông Hegseth có ít điều để phàn nàn hơn tại hội nghị thượng đỉnh toàn thể NATO ở The Hague vào ngày 24 tháng 6.
Thủ tướng Đức thăm Mỹ
Khi tân thủ tướng Đức Friedrich Merz bước vào Phòng Bầu dục vào thứ Năm, ông có thể sẽ tự hỏi mình đang sắp rơi vào cái bẫy nào. Danh sách những điều bất mãn của chính quyền Trump đối với nền kinh tế lớn nhất châu Âu là rất dài: thặng dư thương mại 70 tỷ euro (80 tỷ USD) với Mỹ, sự phụ thuộc vào chiếc ô an ninh của Washington, và cách mà nước Đức — theo giới MAGA — đã đối xử bất công với đảng cực hữu Sự Lựa chọn thay thế cho nước Đức (AfD), vốn vừa bị cơ quan tình báo nội địa Đức xếp vào danh sách “cực đoan.”
Ông Merz sẽ hy vọng đối đầu với vấn đề đầu tiên, sửa chữa vấn đề thứ hai, và phớt lờ vấn đề thứ ba. Về thương mại, thủ tướng sẽ cố gắng thuyết phục Donald Trump không áp mức thuế 50% lên EU. Về quốc phòng, ông có thể lập luận rằng dưới thời ông, Đức sẽ có quân đội mạnh nhất châu Âu. Ông cũng sẽ hy vọng thuyết phục ông Trump hành động cứng rắn hơn với Vladimir Putin, có thể bằng cách ủng hộ một dự luật trừng phạt đang được Quốc hội Mỹ xem xét. Còn về AfD, dường như chủ yếu là phó tổng thống J.D. Vance quan tâm hơn là ông Trump. Biết đâu ông Vance bận việc khác.
Broadcom – đối thủ khác của Nvidia trong cuộc đua AI
Broadcom, công ty Mỹ chuyên thiết kế chip và phần mềm, sẽ công bố báo cáo tài chính quý vào thứ Năm. Nhu cầu từ các hãng công nghệ lớn đối với chip AI của công ty đang tăng mạnh, khi nhiều bên nỗ lực thiết kế vi xử lý riêng để giảm phụ thuộc vào Nvidia. Từ đầu năm 2024, giá trị thị trường của Broadcom đã tăng hơn gấp đôi, đạt 1,1 nghìn tỷ USD, đưa công ty trở thành doanh nghiệp có giá trị thứ tám trên thế giới.
Song một số lĩnh vực khác trong đế chế của Broadcom đang chững lại. Công ty đã mua VMware — một doanh nghiệp phần mềm chuyên quản lý trung tâm dữ liệu — với giá 61 tỷ USD vào năm 2022. Kể từ đó Broadcom đã cho tăng giá và thay đổi điều khoản cấp phép, khiến một số khách hàng cân nhắc chuyển sang các công ty đối thủ.
Nhưng mảng chip của Broadcom vẫn phát triển mạnh. Các nhà đầu tư dự đoán lệnh cấm xuất khẩu gần đây của chính quyền Trump đối với dòng chip H20 của Nvidia sẽ ảnh hưởng đến Broadcom. Song nhu cầu ngoài Trung Quốc vẫn vững vàng, với các quốc gia vùng Vịnh cam kết đầu tư lớn vào hạ tầng AI. Hướng dẫn tài chính tích cực sẽ cho thấy cơn sốt AI vẫn chưa hạ nhiệt.
Tổng thống Brazil tới thăm Paris
Tổng thống Brazil Luiz Inácio Lula da Silva bắt đầu chuyến thăm cấp nhà nước tới Pháp vào thứ Năm. Tổng thống Emmanuel Macron đã thiết lập mối quan hệ thân thiết với người đồng cấp Brazil, và từng đến thăm thủ đô Brasília vào năm ngoái. Ông Lula sẽ được tiếp đón trọng thể. Ngoài thương mại và đầu tư, trọng tâm của chuyến thăm là bảo tồn môi trường. Lula sẽ ở lại Pháp để tham dự hội nghị Liên Hợp Quốc về bảo vệ đại dương, khai mạc tại thành phố Nice vào ngày 9 tháng 6.
Song hai bên cũng sẽ có những vấn đề nhạy cảm cần bàn bạc. Một là hiệp định thương mại tự do Mercosur giữa EU và bốn quốc gia Mỹ Latinh, bao gồm Brazil — mà Pháp phản đối. Vấn đề khác là cách ứng phó với Nga. Lula, cùng với Tập Cận Bình, đã tham dự lễ duyệt binh quân sự của Vladimir Putin tại Moscow vào ngày 9 tháng 5. Ông Macron hy vọng có thể thuyết phục Lula giúp chống lại luận điệu của Nga về Ukraine, vốn đang được nhiều lãnh đạo ở các nước Nam bán cầu đón nhận.
