Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy
Một tay súng đã giết chết ít nhất mười người và làm hàng chục người khác bị thương tại một trường học ở thành phố Graz miền nam nước Áo. Giới chức cho biết kẻ tấn công, từng là học sinh tại trường, đã tự sát trong phòng tắm và được cho là hành động một mình. Thủ tướng Áo, Christian Stocker, đã tuyên bố ba ngày quốc tang.
Một thẩm phán liên bang ở California đã bác bỏ yêu cầu của tiểu bang về việc chặn ngay lập tức 700 lính thủy đánh bộ và 4.000 binh sĩ vệ binh quốc gia khỏi việc hỗ trợ các cuộc truy quét nhập cư ở Los Angeles. California đã yêu cầu một phán quyết khẩn cấp khi đệ đơn kiện hôm thứ Hai, cáo buộc chính phủ liên bang vượt quá thẩm quyền khi điều động binh lính.
Ngân hàng Thế giới hạ dự báo tăng trưởng toàn cầu năm 2025 xuống còn 2,3% so với mức 2,7% trước đó, viện dẫn “căng thẳng thương mại” và “bất ổn chính sách.” Ngân hàng cảnh báo rằng kinh tế toàn cầu đang hướng tới mức tăng trưởng yếu nhất trong 17 năm (nếu không tính suy thoái do khủng hoảng tài chính và đại dịch gây ra).
Các quan chức cấp cao từ Mỹ và Trung Quốc tiếp tục ngày đàm phán thứ hai tại London, trong nỗ lực giảm căng thẳng thương mại giữa hai nước. Đây là cuộc gặp đầu tiên kể từ tháng 5, khi hai bên đồng ý tạm thời giảm thuế đối ứng. Bộ trưởng thương mại Mỹ, Howard Lutnick, cho biết các cuộc đàm phán đang “diễn ra suôn sẻ.”
Úc, Anh, Canada, New Zealand và Na Uy đã công bố các biện pháp trừng phạt đối với hai bộ trưởng cực hữu của Israel, Itamar Ben-Gvir và Bezalel Smotrich, với cáo buộc “kích động bạo lực” chống lại người Palestine ở Bờ Tây. Trong khi đó, ít nhất 17 người Palestine đã thiệt mạng do trúng đạn của quân đội Israel gần một điểm phân phối viện trợ ở trung tâm Gaza, theo các cơ quan y tế địa phương. Israel cho biết đã bắn cảnh cáo vào những nghi phạm tiếp cận binh sĩ và đang điều tra vụ việc.
Liên minh châu Âu đã đề xuất hạ trần giá dầu của Nga từ mức 60 USD/thùng và cấm giao dịch liên quan đến các đường ống Nord Stream của Nga trong gói trừng phạt mới. Trước đó, Nga đã tiến hành một đợt tấn công bằng drone vào các thành phố của Ukraine, chỉ một ngày sau khi thực hiện cuộc không kích lớn nhất kể từ khi chiến tranh bắt đầu. Giới chức Ukraine cho biết nhiều khu vực lớn của thủ đô Kyiv đã bị trúng đạn.
Pakistan công bố kế hoạch tăng chi tiêu quốc phòng thêm 20%, lên 9 tỷ USD, so với ngân sách năm tài khóa trước. Đề xuất tăng chi tiêu này được đưa ra sau cuộc đối đầu quân sự với Ấn Độ hồi tháng trước, bắt nguồn từ một vụ tấn công khủng bố tại khu vực Kashmir do Ấn Độ kiểm soát. Ngân sách năm tài chính bắt đầu từ ngày 1 tháng 7 — vẫn cần được Quốc hội thông qua — sẽ cắt giảm chi tiêu tổng thể 7%.
TIÊU ĐIỂM
Liệu thuế quan có đẩy lạm phát Mỹ tăng lên?
Mỹ sẽ công bố số liệu lạm phát tháng 5 vào thứ Tư. Câu hỏi lớn là liệu các mức thuế mới có đang đẩy giá cả tăng cao. Với những lĩnh vực của nền kinh tế không bị ảnh hưởng bởi chiến tranh thương mại — như dịch vụ vận tải và xe cũ — lạm phát có thể tiếp tục giảm. Đây là tin tốt cho người tiêu dùng Mỹ, vốn đã phải chịu đựng mấy năm liền giá cả tăng liên tục.
Song lạm phát có thể âm thầm tăng lên ở các lĩnh vực chịu tác động mạnh từ thuế. Các mặt hàng có tỷ lệ linh kiện nhập khẩu cao — như quần áo và nội thất — có thể bắt đầu trở nên đắt đỏ hơn. Một số nhà phân tích đang theo dõi kỹ các danh mục như thiết bị chụp ảnh (khoảng 40% là hàng nhập khẩu) và ô tô mới (tỷ lệ khoảng 35%). Dù vậy, lạm phát tổng thể được dự đoán sẽ không tăng đột biến. Các nhà kinh tế ước tính lạm phát năm trong tháng 5 sẽ ở mức 2,5%, chỉ tăng nhẹ so với 2,3% của tháng trước. Nhưng cuộc chiến thuế quan vẫn đang ở giai đoạn đầu — nhiều doanh nghiệp đã trữ hàng từ trước để tránh tăng giá.
Lãnh đạo mới của Hamas có tư duy mới?
Hôm Chủ nhật, Israel xác nhận cái chết của Muhammad Sinwar, thủ lĩnh quân sự của Hamas và là em trai của Yahya Sinwar, người đã chỉ đạo các cuộc tấn công ngày 7 tháng 10. Trước đây, việc tiêu diệt các lãnh đạo Hamas ít khi làm thay đổi cục diện chiến sự ở Gaza. Nhưng hiện tại cán cân lãnh đạo trong Hamas có thể đang thay đổi, mở ra triển vọng đàm phán hòa bình. Gần đây, Hamas đã tỏ ý sẵn sàng thảo luận các điều khoản mới.
Khi phần lớn các chỉ huy Hamas trong Gaza đã bị tiêu diệt, một nhóm bốn lãnh đạo sống bên ngoài lãnh thổ — tại Doha, Beirut và Istanbul — đang nắm quyền. Ba người trong số này được cho là ủng hộ một thỏa thuận theo đó Hamas từ bỏ quyền kiểm soát Gaza sau chiến tranh (theo yêu cầu của Israel) nhưng vẫn tiếp tục tồn tại ở nước ngoài. Điều này có thể mở đường cho một lệnh ngừng bắn — cũng như chấm dứt sự tàn phá mà Israel đang gây ra ở Gaza.
Khó khăn kinh tế tại Anh
Sau khi tăng thuế và vay mượn nhiều trong dự thảo ngân sách tháng 10 năm ngoái, giờ đây bộ trưởng tài chính Rachel Reeves sẽ có cơ hội chi tiêu. Trong cuộc rà soát ngân sách vào thứ Tư, bà sẽ công bố phân bổ tài chính cho các bộ ngành đến năm tài chính 2028–29. Nhu cầu địa chính trị về tăng chi tiêu quốc phòng và sự cấp thiết trong việc cải tổ Dịch vụ Y tế Quốc gia (NHS) có thể sẽ tiêu tốn phần lớn ngân sách, khiến các lĩnh vực khác phải “thắt lưng buộc bụng.”
Và bao trùm toàn bộ quá trình là câu hỏi liệu các giả định chi tiêu rộng hơn của chính phủ — được hoàn tất trong Tuyên bố mùa Xuân hồi tháng 3 — có còn hợp lý hay không. Từ đó đến nay, ông Trump đã công bố các mức thuế quan mới có thể đe dọa triển vọng tăng trưởng của Anh. Văn phòng Trách nhiệm Ngân sách (OBR) đang cân nhắc việc hạ thấp các giả định lạc quan về tăng trưởng dài hạn. Điều này sẽ hạn chế khả năng vay nợ của chính phủ trong khi vẫn tuân thủ các quy tắc tài khóa tự đặt ra. Áp lực thắt chặt ngân sách sẽ chưa thể biến mất.
Chính phủ Ba Lan nỗ lực khôi phục niềm tin
Chỉ vài giờ sau khi kết quả bầu cử tổng thống Ba Lan được công bố vào tuần trước, thủ tướng Donald Tusk đã xuất hiện với tâm trạng u ám: “Tình hình có thể khó khăn hơn nhiều so với những gì các bạn tưởng khi đi bỏ phiếu.” Ứng cử viên của ông, Rafal Trzaskowski, đã thất bại trước Karol Nawrocki — một nhân vật dân tộc chủ nghĩa được hậu thuẫn bởi đảng Luật pháp và Công lý (PiS), đối thủ chính trị của ông Tusk.
Ông Tusk phải chịu phần lớn trách nhiệm. Sau hơn 15 tháng nắm quyền, ông chưa đạt được tiến triển đáng kể nào trong chương trình nghị sự của mình, chủ yếu do bất đồng trong liên minh cầm quyền. Trong cuộc bầu cử quốc hội tháng 10 năm 2023, liên minh của ông nhận được 11,6 triệu phiếu; nhưng trong cuộc bầu cử vừa rồi, ông Trzaskowski chỉ giành được 10,2 triệu.
Vào thứ Tư, ông Tusk sẽ cố gắng củng cố vị thế bằng một cuộc bỏ phiếu tín nhiệm tại quốc hội. Tiếp theo, ông được cho là sẽ cách chức một số bộ trưởng. Phần khó khăn nhất vẫn còn ở phía trước: giành lại lòng tin của cử tri, trong khi phải làm việc với một tổng thống bất hợp tác.
