Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy
Các thành viên NATO đã cam kết tăng chi tiêu quốc phòng lên 5% GDP vào năm 2035, đúng theo yêu cầu của Donald Trump. Tây Ban Nha từ chối xác nhận mục tiêu này nhưng không chặn nó. Trong một tuyên bố ngắn gọn, các thành viên liên minh tái khẳng định ủng hộ Ukraine và cam kết bảo vệ bất kỳ đồng minh nào bị tấn công. Ông Trump, người từng đặt câu hỏi về Điều 5 của hiệp ước, nói rằng “nếu tôi không đứng về phía NATO, tôi đã không có mặt ở đây.”
Ông Trump tuyên bố các cơ sở hạt nhân của Iran đã bị “xóa sổ” bởi đòn không kích của Mỹ, bác bỏ một báo cáo tình báo bị rò rỉ cho rằng các đợt tấn công chỉ làm chậm chương trình hạt nhân của Iran vài tháng chứ không phá hủy được nó. Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio nói một cơ sở chuyển đổi hạt nhân tại nhà máy Isfahan của Iran — một bước quan trọng để sản xuất vũ khí — đã bị “xóa sổ.”
Tại Anh, đang có ngày càng nhiều nghị sĩ Đảng Lao động nổi loạn phản đối dự luật cải cách phúc lợi xã hội của chính phủ. Khoảng 122 nghị sĩ Lao động đã ký một bản sửa đổi chống lại cải cách này, khiến dự luật có nguy cơ bị đình trệ dù thủ tướng Keir Starmer đang nắm thế đa số lớn trong Quốc hội. Ông có thể phải dựa vào phiếu bầu của các đảng đối lập để thông qua cải cách, vốn được dự kiến sẽ giúp tiết kiệm 5 tỉ bảng (6.8 tỉ USD) mỗi năm cho tới năm 2030.
Ít nhất tám người thiệt mạng và hàng trăm người bị thương ở Kenya trong các cuộc biểu tình phản đối chính phủ trên toàn quốc. Một tổ chức nhân quyền cho biết cảnh sát đã dùng hơi cay, vòi rồng, thậm chí đạn thật, và chịu trách nhiệm cho phần lớn các vụ tử vong. Biểu tình diễn ra tròn một năm sau làn sóng biểu tình phản đối thuế năm ngoái. Khi ấy có tổng cộng hơn 60 người đã thiệt mạng.
Doanh số xe điện của Tesla tại châu Âu đã giảm 28% trong tháng 5 so với cùng kỳ năm trước, đánh dấu tháng sụt giảm thứ năm liên tiếp. Hãng đang mất thị phần vào tay các đối thủ Trung Quốc giá rẻ hơn như BYD. Các nhà phân tích cũng cho rằng việc Elon Musk ủng hộ các nhóm cực hữu, như Đảng Sự lựa chọn thay thế cho nước Đức, đã làm tổn hại đến thương hiệu Tesla. Tổng doanh số xe tại châu Âu tăng 1,9%, chủ yếu nhờ nhu cầu mạnh với xe hybrid.
Việt Nam sẽ bãi bỏ án tử hình đối với tám tội danh, bao gồm tham ô, bắt đầu từ ngày 1 tháng 7. Thay đổi này giúp Trương Mỹ Lan — một đại gia bất động sản từng bị tuyên án tử hình trong vụ lừa đảo trị giá 12 tỉ USD năm ngoái — thoát án tử. Hình phạt của bà sẽ được chuyển sang tù chung thân. Mười tội danh, bao gồm giết người và buôn bán ma túy, vẫn còn khung tử hình.
TIÊU ĐIỂM
Ông Trump phủ bóng lên thượng đỉnh EU
Vào thứ Năm, các nhà lãnh đạo châu Âu sẽ họp tại Brussels trong khuôn khổ hội nghị thượng đỉnh Hội đồng châu Âu. Họ có thể đã quá mệt mỏi với các hội nghị, sau cuộc họp NATO quan trọng tại The Hague một ngày trước đó. Các thành viên của liên minh đã cam kết tăng chi tiêu quốc phòng lên 5% GDP nhằm xoa dịu Donald Trump.
Tổng thống Mỹ vẫn là một cái bóng lớn. Các chính sách kinh tế thất thường của ông Trump vừa tạo ra thách thức vừa mở ra cơ hội cho EU. Tại Brussels, các lãnh đạo sẽ cân nhắc cách ứng phó với lời đe dọa đánh thuế nặng hàng hóa châu Âu của ông. Họ cũng sẽ bàn về việc củng cố vai trò quốc tế của đồng euro khi nhà đầu tư tìm kiếm lựa chọn ngoài tài sản Mỹ (dù Đức và Hà Lan phản đối việc vay nợ chung, điều có thể cản trở tham vọng này). Cuộc họp cũng sẽ bàn về một gói trừng phạt mới nhắm vào ngành tài chính và hoạt động buôn lậu dầu mỏ của Nga. Các nhà lãnh đạo châu Âu muốn thể hiện ủng hộ Ukraine vào thời điểm mà sự hậu thuẫn từ Mỹ đang lung lay.
Quan điểm của Trung Quốc trong xung đột Iran-Israel
Trung Quốc có thể sẽ thấy hả hê khi Mỹ vướng vào một cuộc xung đột nữa ở Trung Đông. Đảng Cộng sản Trung Quốc đang cố gắng tận dụng điều này bằng cách cáo buộc Mỹ vi phạm luật pháp quốc tế — một lập trường có thể thu hút sự đồng cảm từ các nước đang phát triển. Nhưng ưu tiên hàng đầu của Trung Quốc là bảo vệ lợi ích kinh tế. Những lợi ích đó sẽ bị ảnh hưởng nếu lệnh ngừng bắn giữa Iran và Israel sụp đổ.
Dầu mỏ là nỗi lo lớn nhất, vì Iran chiếm 15% tiêu thụ dầu thô của Trung Quốc. Nếu Israel đánh bom các cơ sở xuất khẩu dầu của Iran, hoặc nếu Iran chặn eo biển Hormuz, hoạt động nhập khẩu nhiên liệu của Trung Quốc sẽ bị đe dọa và kinh tế nước này sẽ chịu thiệt hại. Trung Quốc cũng sẽ gặp khó nếu Mỹ siết chặt trừng phạt dầu mỏ Iran. Ông Trump đã đưa ra một tia hy vọng khi gợi ý rằng Trung Quốc có thể “tiếp tục mua dầu từ Iran.” Nếu ý ông là Mỹ sẽ nới lỏng trừng phạt để đổi lấy việc Iran tuân thủ lệnh ngừng bắn, thì Trung Quốc càng mong muốn hòa bình được duy trì.
Tình hình phức tạp ở Trung Phi
Vào thứ Năm, Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc sẽ thảo luận về Cộng hòa Trung Phi, nơi đang diễn ra một trong những cuộc xung đột kéo dài nhất châu Phi. Một trong số ít lực lượng gìn giữ hòa bình LHQ còn ở lại lục địa này đang hoạt động tại đây. Lực lượng mũ nồi xanh được triển khai 11 năm trước để ngăn chặn bạo lực có nguy cơ leo thang thành diệt chủng. Song họ vẫn đang gặp khó khăn trong việc lập lại trật tự. Các nhóm nổi dậy đã ba lần tấn công phái bộ trong năm nay. Mới đây một binh sĩ gìn giữ hòa bình đã thiệt mạng trong vụ tấn công hôm 24 tháng 6.
Càng làm cho tình hình thêm phức tạp là nhóm Wagner. Lực lượng lính đánh thuê Nga này, đến Trung Phi vào năm 2018, đã trở thành đối tác an ninh chính của chính phủ. Ở những nơi khác trong khu vực, Wagner đang được thay thế bởi Africa Corps — một tổ chức mới tập hợp các lực lượng bán nhà nước dưới sự chỉ đạo của bộ quốc phòng Nga. Tháng này Wagner đã tuyên bố rút khỏi Mali. Nhưng ở Trung Phi, dù có va chạm với quân LHQ, nhóm này không cho thấy dấu hiệu sẽ rời đi.
Liệu Nike có lội ngược dòng?
Nike sẽ công bố báo cáo tài chính cho giai đoạn tháng 3 đến tháng 5 vào thứ Năm. Nhà đầu tư đang chuẩn bị tinh thần cho tin xấu. Cổ phiếu của công ty đã sụt giảm mạnh vào tháng 3 sau khi hãng cảnh báo rằng các mức thuế do ông Trump áp đặt sẽ làm tăng chi phí và giảm doanh số. Nike chịu ảnh hưởng nặng từ mức thuế đối với hàng hóa Trung Quốc — nơi gần một phần ba sản phẩm của họ được sản xuất. Cùng lúc đó, tình trạng kinh tế bất ổn đang khiến người tiêu dùng thắt chặt chi tiêu. Các nhà phân tích dự đoán lợi nhuận của Nike sẽ giảm 88% so với cùng kỳ năm ngoái.
Công ty còn đối mặt với nhiều khó khăn khác ngoài cuộc chiến thương mại. Nike từng cố gắng bán hàng trực tiếp qua cửa hàng của chính mình, bỏ qua các nhà bán lẻ — song phải từ bỏ vì doanh số yếu. Họ cũng mất thị phần vào tay Adidas và các đối thủ năng động như On, Hoka, và Lululemon, một phần do bước đi sai lầm vào mảng thời trang thường ngày khiến thương hiệu Nike trở nên “kém ngầu.” Elliott Hill, người lên nắm quyền lãnh đạo vào tháng 10 sau khi Nike rút lại dự báo lợi nhuận cả năm, sẽ cố gắng thuyết phục nhà đầu tư rằng ông là người có thể đưa thương hiệu quay trở lại đúng hướng.
