Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy
Donald Trump đe dọa sẽ áp thuế 35% lên Canada từ ngày 1 tháng 8 nếu hai bên không đạt được thỏa thuận thương mại mới. Khoảng ba phần tư xuất khẩu của Canada là đến thị trường Mỹ, bao gồm nhiều linh kiện ô tô quan trọng. Chính quyền Trump đã áp thuế 50% lên thép và nhôm Canada, và 25% đối với ô tô. Trong tuần này, tổng thống đã gửi thư đe dọa áp thuế cao đến hơn 20 đối tác thương mại của Mỹ.
Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio cho biết ông đã có cuộc đối thoại “thẳng thắn” với người đồng cấp Nga Sergei Lavrov tại hội nghị ASEAN ở Malaysia. Ông Rubio bày tỏ thất vọng vì Nga không thể hiện “sự linh hoạt hơn” trong việc chấm dứt chiến tranh ở Ukraine. Gần đây, Nga đã tăng cường các cuộc tấn công bằng đường không, khiến ít nhất hai người thiệt mạng vào thứ Năm. Ông Rubio sẽ gặp ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị vào thứ Sáu.
Liên minh châu Âu đã đạt được thỏa thuận với Israel nhằm mở rộng viện trợ nhân đạo cho Gaza, bao gồm “tăng đáng kể” số lượng xe tải chở thực phẩm vào khu vực. Trước đó, một cuộc không kích của Israel đã khiến ít nhất 15 người thiệt mạng khi đang chờ tiếp nhận vật tư y tế gần một phòng khám ở Gaza. Israel cho biết họ chỉ nhắm vào một phần tử vũ trang và sẽ xem xét lại vụ việc.
Anh và Pháp công bố một chương trình thí điểm nhằm ngăn chặn người di cư nhập cảnh bất hợp pháp vào Anh. Theo kế hoạch, Anh sẽ đưa những người vượt eo biển Manche bằng thuyền nhỏ trở lại Pháp; đổi lại, nước này sẽ tiếp nhận số lượng người tương đương theo “một lộ trình an toàn.” Hai nước cũng đồng ý phối hợp trong việc sử dụng vũ khí hạt nhân.
Bộ ngoại giao Mỹ thông báo với nhân viên rằng một số người sẽ bị sa thải “trong vài ngày tới.” Chính quyền Trump cho rằng bộ này quá quan liêu và có kế hoạch cắt giảm khoảng 15% nhân sự. Hồi tháng 5, một thẩm phán liên bang đã tạm thời chặn kế hoạch cắt giảm, nhưng hôm thứ Ba, Tòa án Tối cao đã ra phán quyết cho phép tiếp tục thực hiện.
Một thẩm phán liên bang đã tạm thời ngăn chặn ông Trump hạn chế quyền quốc tịch theo nơi sinh — quyền hiến định cho phép bất kỳ ai sinh ra trên lãnh thổ Hoa Kỳ trở thành công dân. Tháng trước, Tòa án Tối cao dường như đã đứng về phía tổng thống, nhưng các nhà hoạt động đã đệ đơn kiện tập thể thay mặt cho trẻ sơ sinh có nguy cơ bị từ chối quyền công dân.
Chính phủ Bồ Đào Nha thông báo sẽ bán 49,9% cổ phần của hãng hàng không quốc gia TAP. TAP từng được giải cứu trong đại dịch sau khi thua lỗ nặng. Kế hoạch tư nhân hóa đã được đề xuất từ năm 2022, sau khi hãng lần đầu có lãi trở lại trong 5 năm qua, và hiện thu hút sự quan tâm của nhiều hãng hàng không lớn châu Âu như Air France-KLM, IAG, và Lufthansa.
TIÊU ĐIỂM
Tổng thống Trump bị chỉ trích vì lũ quét ở Texas
Donald Trump sẽ đến vùng Hill Country của Texas vào thứ Sáu, một tuần sau trận lũ quét khiến hơn 100 người thiệt mạng, trong đó có hơn hai chục trẻ em tại một trại hè Thiên chúa giáo. Chính quyền của ông bị cáo buộc góp phần gây ra thảm họa do đã sa thải nhân viên tại Cơ quan Thời tiết Quốc gia. Nhà Trắng phủ nhận trách nhiệm: “Đổ lỗi cho Tổng thống Trump về trận lũ này là một lời dối trá tàn nhẫn,” thư ký báo chí của ông nói.
Lập luận của bà thư ký có phần đúng. Hôm 4 tháng 7, các văn phòng khí tượng ở Texas vẫn có đủ chuyên gia. Song việc chính quyền cắt giảm ngân sách nghiên cứu khiến công tác chuẩn bị và ứng phó với thời tiết bất thường trong tương lai gặp khó khăn hơn. Phòng thí nghiệm Hải dương học và Khí tượng Đại Tây Dương ở Miami, nơi sử dụng drone để thu thập dữ liệu trong bão, và Phòng thí nghiệm Bão lớn Quốc gia ở Oklahoma, chuyên nghiên cứu dự báo lũ quét, là hai trong số nhiều cơ sở khí hậu đang bị cắt ngân sách và dự kiến đóng cửa vào năm sau.
Cuộc chiến đi xuống đáy của các hãng ô tô Trung Quốc
Ô tô điện Trung Quốc ngày càng rẻ. Một cuộc chiến giá giữa các nhà sản xuất trong nước đã khiến nhiều công ty đồng loạt giảm giá trong những tháng gần đây. Điều này có lợi cho người tiêu dùng. Một số số liệu bán hàng trong tháng 6 cho thấy doanh số ô tô tăng tháng thứ năm liên tiếp, với xe điện chiếm khoảng 53% doanh số. Đây là tín hiệu tích cực cho một ngành công nghiệp đang phải tìm cách tăng doanh thu dù biên lợi nhuận ngày càng mỏng.
Hôm nay Hiệp hội Các Nhà Sản xuất Ô tô Trung Quốc sẽ công bố thêm dữ liệu về kết quả tháng 6, có khả năng xác nhận đà tăng doanh số. Tuy nhiên, ngành ô tô Trung Quốc đang đối mặt với nhiều câu hỏi lớn trong phần còn lại của năm 2025. Một trong số đó là tình trạng bán xe mới dưới dạng xe đã qua sử dụng ở nước ngoài nhằm làm giảm giá bán và “thổi phồng” doanh số. Với một ngành được xem là “niềm hy vọng mới” của Trung Quốc, đây là dấu hiệu đáng lo ngại.
Nga cố gắng giảm lạm phát mà không gây sốc cho nền kinh tế
Dự kiến vào thứ Sáu, số liệu sẽ cho thấy lạm phát của Nga trong tháng 6 đạt mức 9,5% so với cùng kỳ năm trước. Đây là tháng thứ hai liên tiếp lạm phát giảm sau khi đạt đỉnh 10,3% hồi tháng 3. Tuy vẫn ở mức cao, tình hình lạm phát đang dần cải thiện nhờ chính sách tiền tệ thắt chặt của ngân hàng trung ương. Dù đã cắt giảm gần đây, lãi suất chính sách vẫn ở mức 20%, khiến chi phí vay cao và thúc đẩy người dân tiết kiệm hơn là chi tiêu.
Câu hỏi lớn đối với Nga, cũng như với nhiều nước giàu cách đây vài năm, là liệu họ có thể “hạ cánh an toàn” hay không — tức kiểm soát lạm phát mà không làm tổn hại cho nền kinh tế. Ngay từ giai đoạn đầu, triển vọng đã có vẻ không mấy sáng sủa. Tăng trưởng GDP và lương thực tế đều chững lại trong những tuần gần đây. Nga có thể sớm nhận ra rằng khi một nền kinh tế quá nóng, quá trình làm nguội lại có thể rất khó chịu.
MAGA và giới trẻ
Hội nghị Sinh viên Hành động (Student Action Summit) — một sự kiện ba ngày dành cho những người trẻ ủng hộ phong trào MAGA của tổng thống Mỹ Trump — sẽ khai mạc vào thứ Sáu tại Tampa, Florida. Sự kiện quy tụ các gương mặt nổi bật trong chính quyền Trump như bộ trưởng quốc phòng Pete Hegseth và bộ trưởng an ninh nội địa Kristi Noem, cùng các nhân vật truyền thông cánh hữu như Steve Bannon, cựu cố vấn của ông Trump, và Jack Posobiec, người cổ súy cho thuyết âm mưu “Pizzagate.” Thậm chí còn có những gương mặt gây tranh cãi như Russell Brand, danh hài người Anh bị thất sủng, và Ross Ulbricht, người tạo ra chợ đen ma túy đầu tiên trên dark web.
Turning Point USA, đơn vị tổ chức sự kiện, tuyên bố có mặt tại hơn 3.500 trường đại học. Tổ chức này thành lập năm 2012 với trọng tâm là kỷ luật tài khóa và tự do thị trường, nhưng từ đó đã chuyển hướng sang ủng hộ MAGA và Chủ nghĩa Dân tộc Thiên Chúa giáo. Họ kỳ vọng thu hút 5.000 người tham dự, tất cả đều đủ trẻ để “sống online.” Giành được sự ủng hộ của thế hệ này là mục tiêu chiến lược của phong trào MAGA.
