Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy
Chính quyền Trump cho biết đã phát động một chiến dịch chống lại các băng đảng ma túy Venezuela, một ngày sau khi tổng thống ra lệnh tấn công một “tàu ma túy” ở vùng biển nam Caribê, giết chết 11 người trên tàu. Bộ trưởng quốc phòng Mỹ Pete Hegseth nói những “kẻ khủng bố ma túy khác sẽ phải chịu chung số phận.” Các cuộc thăm dò cho thấy cử tri Mỹ ủng hộ việc gắn nhãn “khủng bố” cho các băng đảng ma túy, như Donald Trump đã làm. Nhưng việc định danh này vẫn còn chưa rõ ràng về mặt pháp lý.
Một thẩm phán liên bang tuyên bố chính quyền Trump không được phép cắt 2,2 tỷ USD tài trợ nghiên cứu cho Đại học Harvard và yêu cầu khôi phục khoản tiền này. Chính quyền nhiều khả năng sẽ kháng cáo. Ông Trump đã yêu cầu các trường đại học tinh hoa, bao gồm Harvard, dỡ bỏ chính sách đa dạng và mạnh tay trấn áp nạn bài Do Thái. Ba trường Ivy League khác đã đạt thỏa thuận để giữ nguồn tài trợ liên bang.
Thị trường trái phiếu bắt đầu phục hồi từ đợt bán tháo toàn cầu xuất phát từ báo cáo việc làm yếu kém ở Mỹ. Giới đầu tư đang đặt cược rằng Cục Dự trữ Liên bang sẽ cắt giảm lãi suất. Lợi suất trái phiếu kho bạc 30 năm của Mỹ đã giảm sau khi tạm thời vượt mức 5% vào đầu ngày thứ Tư, và lợi suất trái phiếu chính phủ 30 năm của Anh giảm về 5,6% sau khi chạm mức cao nhất ba mươi năm qua.
Ít nhất 15 người chết và 18 người bị thương sau khi một tuyến đường sắt leo núi bị trật bánh ở Lisbon. Tuyến tàu điện Ascensor da Glória, khai trương từ năm 1885, là điểm đến quen thuộc của khách du lịch ở thủ đô Bồ Đào Nha. Chính phủ Bồ Đào Nha gọi đây là một “tai nạn bi thảm” và cho biết sẽ tiến hành điều tra toàn diện sau khi kết thúc công tác cứu hộ.
Ông Trump một lần nữa kêu gọi Hamas thả tất cả con tin Israel bị giam giữ ở Gaza, nói rằng “mọi việc sẽ thay đổi nhanh chóng” nếu điều đó xảy ra. Lực lượng Israel tiếp tục tấn công thành phố Gaza; binh lính đã tiến vào Sheikh Radwan, một khu dân cư đông đúc.
Tập đoàn dầu khí ConocoPhillips của Mỹ cho biết sẽ cắt giảm 20-25% nhân sự, tức khoảng 3.250 người. Phần lớn việc sa thải sẽ diễn ra trước cuối năm. Tháng trước lợi nhuận ròng hàng quý của công ty đã giảm còn 2 tỷ USD, mức thấp nhất trong bốn năm. Các đối thủ như Chevron và BP cũng có kế hoạch cắt giảm nhân viên.
Chính quyền Indonesia đã sa thải một cảnh sát tham gia vào vụ xe bọc thép cán chết một tài xế giao hàng 21 tuổi trong cuộc biểu tình chống chính phủ hồi tuần trước. Ủy ban cảnh sát cho biết viên sĩ quan này hành xử thiếu chuyên nghiệp; trong khi sáu người khác đã bị tạm giữ. Vụ việc càng đổ thêm dầu vào lửa cho các cuộc biểu tình phản đối điều kiện kinh tế và đặc quyền của nghị sĩ. Ít nhất mười người đã thiệt mạng trong làn sóng biểu tình trên toàn quốc.
Con số trong ngày: 114%, là tỷ lệ nợ công trên GDP của Pháp.
TIÊU ĐIỂM.
Rung chuyển trên thị trường trái phiếu toàn cầu
Pháp sẽ thử sức hấp dẫn đối với nhà đầu tư vào thứ Năm khi mở bán trái phiếu dài hạn. Kết quả có thể không mấy khả quan. Chi phí vay đã leo thang trong những tuần gần đây, với chênh lệch lợi suất giữa trái phiếu mười năm của Pháp và Đức đang ở mức cao nhất trong năm tháng.
Thị trường lo lắng về tình hình chính trị, trong bối cảnh thủ tướng François Bayrou đã kêu gọi một cuộc bỏ phiếu tín nhiệm vào ngày 8 tháng 9. Ông hy vọng kêu gọi được quốc hội ủng hộ kế hoạch tiết kiệm 44 tỷ euro (51 tỷ USD) nhằm giảm thâm hụt ngân sách. Nhưng ông không có đa số, và các đảng đối lập đã thề sẽ lật đổ ông. Sự sụp đổ của chính phủ sẽ khiến việc thực hiện các biện pháp cắt giảm tài khóa càng khó khăn hơn.
Thị trường trái phiếu của Pháp không phải là nơi duy nhất gặp khó. Nhiều chính phủ đang phát hành thêm nợ sau kỳ nghỉ hè, nhưng thị trường lo ngại về thâm hụt ngày càng tăng và lạm phát dai dẳng. Mất cân đối giữa cung và cầu đang đẩy lợi suất tăng cao. Tuần này lợi suất trái phiếu kho bạc 30 năm của Mỹ đã lên tới 5%; trong khi lợi suất trái phiếu chính phủ 30 năm của Anh đạt mức cao nhất kể từ năm 1998. Đợt phát hành của Pháp sẽ cho thấy niềm tin mong manh đến mức nào.
Thái Lan sắp có thủ tướng mới?
Các nhà lập pháp Thái Lan có thể bầu thủ tướng mới vào thứ Sáu. Ứng viên hàng đầu là Anutin Charnvirakul, một ông trùm xây dựng theo đường lối dân túy, thân cận với Quốc vương Vajiralongkorn. Đảng của ông hiện có số ghế lớn thứ ba trong hạ viện. Tuy vậy, ông đã hưởng lợi từ các phán quyết của tòa án loại bỏ lãnh đạo của hai đảng lớn nhất vì lý do kỹ thuật.
Paetongtarn Shinawatra, lãnh đạo đảng lớn thứ hai Pheu Thai, đã bị bãi nhiệm thủ tướng tuần trước. Hôm thứ Tư, truyền thông Thái Lan đưa tin rằng đảng của bà đã yêu cầu quốc vương giải tán quốc hội và kêu gọi bầu cử lại. Nhưng hoàng gia từ chối yêu cầu này.
Để trở thành thủ tướng, ông Anutin cần có sự ủng hộ của đảng lớn nhất, People’s Party, vốn đang dẫn đầu các cuộc thăm dò. Hôm thứ Tư ông đã đạt thỏa thuận để giành được ủng hộ, cam kết tổ chức trưng cầu dân ý về cải cách hiến pháp và tổ chức bầu cử trong vài tháng tới.
Người của Trump tại Fed
Stephen Miran, ứng cử viên đầu tiên được Donald Trump đề cử vào Cục Dự trữ Liên bang trong nhiệm kỳ hai, sẽ ra điều trần trước Ủy ban Ngân hàng Thượng viện vào thứ Năm. Ông Miran, hiện là chủ tịch Hội đồng Cố vấn Kinh tế của Trump, được đề cử để hoàn tất năm tháng cuối trong nhiệm kỳ của Adriana Kugler. Bà đã bất ngờ từ chức thống đốc vào tháng 8.
Quan điểm của ông Miran có thể gây rắc rối tại phiên điều trần. Ông từng lập luận rằng tổng thống nên có quyền cách chức các thống đốc Fed theo ý muốn. Ông Trump, người đang thúc ép Fed hạ lãi suất nhanh hơn, không giấu giếm mong muốn giành được đa số ủng hộ trong hội đồng của ngân hàng trung ương. Một cuộc chiến pháp lý đang âm ỉ quanh nỗ lực của ông nhằm sa thải thống đốc Lisa Cook vì cáo buộc gian lận thế chấp. Ông Miran cũng kêu gọi phá giá đồng đô la để thúc đẩy xuất khẩu sản xuất và áp phí đối với một số chủ sở hữu nước ngoài của trái phiếu kho bạc Mỹ.
Zelensky và “liên minh các bên sẵn lòng”
Tổng thống Pháp Emmanuel Macron và thủ tướng Anh, Keir Starmer, vào thứ Năm sẽ đồng chủ trì một cuộc họp lai trực tuyến của cái gọi là “liên minh các bên sẵn lòng” tại Paris. Tổng thống Ukraine, Volodymyr Zelensky, cũng sẽ tham dự. Anh và Pháp đang dẫn đầu nỗ lực chuẩn bị các bảo đảm an ninh cho Ukraine, bao gồm việc triển khai một lực lượng bảo an đa quốc gia, trong trường hợp có lệnh ngừng bắn với Nga. Khoảng 30 nước, trong đó có cả ngoài châu Âu như Canada và Úc, đã cam kết tham gia dưới một số hình thức.
Các nhà lãnh đạo châu Âu đã thở phào vào tháng 8 khi Donald Trump tuyên bố, ít nhất là tạm thời, rằng Mỹ sẽ hỗ trợ một phần cho các bảo đảm an ninh như vậy. Điều này giúp trấn an một số thành viên châu Âu, như Đức. Trong khi đó, Nga dường như vẫn chưa có dấu hiệu đồng ý ngừng bắn. Thông điệp mà nước chủ nhà Pháp muốn truyền tải là sau nhiều tháng họp hành và chuẩn bị của các tổng tham mưu trưởng, liên minh giờ đây đã sẵn sàng.
