Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy
Chính phủ Mỹ dường như sắp phải đóng cửa chỉ trong vài giờ nữa, sau khi Thượng viện do đảng Dân chủ kiểm soát bỏ phiếu phản đối dự luật chi tiêu do Cộng hòa đưa ra, vốn sẽ giúp duy trì hoạt động của chính phủ sau thời hạn chót. Nếu không đạt được thỏa thuận, các cơ quan liên bang sẽ cạn ngân sách vào sáng thứ Tư, buộc nhiều nhân viên phải nghỉ việc tạm thời. Trước đó Donald Trump cảnh báo đảng Dân chủ rằng việc đóng cửa sẽ dẫn đến những cắt giảm “không thể đảo ngược” đối với việc làm và các chương trình liên bang.
Một trận động đất mạnh 6,9 độ richter đã xảy ra tại Cebu, một tỉnh của Philippines với dân số 3,3 triệu người. Ít nhất 20 người thiệt mạng và 37 người bị thương, theo phát ngôn viên chính quyền địa phương được New York Times dẫn lời. Chính quyền cho biết trường học và các tòa nhà chính phủ sẽ đóng cửa để kiểm tra. Philippines nằm ở giao điểm của nhiều mảng kiến tạo, khiến nước này dễ xảy ra động đất.
Ông Trump và bộ trưởng chiến tranh Mỹ Pete Hegseth đã công kích “chủ nghĩa thức tỉnh” (wokeness) trong một cuộc họp tại Virginia với các lãnh đạo quân sự Mỹ từ khắp thế giới. Ông Hegseth chỉ trích các sáng kiến về đa dạng và những “tướng béo” tại Lầu Năm Góc. Tổng thống gợi ý rằng Vệ binh Quốc gia sẽ sớm được triển khai tới Chicago và quân đội nên dùng các “thành phố nguy hiểm” của Mỹ làm bãi huấn luyện.
Thủ tướng Anh Keir Starmer, trong bài phát biểu tại hội nghị thường niên của đảng Lao động, đã cảnh báo về mối đe dọa từ phe cực hữu. Ông gọi các chính trị gia dân túy là “con buôn dầu rắn” và rằng Nigel Farage, lãnh đạo đảng Reform UK cực hữu, “không yêu nước Anh.” Theo tổng hợp của Economist, Reform hiện đang dẫn xa đảng của ông Starmer trong các cuộc thăm dò dư luận.
Hamas cho biết họ sẽ xem xét kế hoạch của ông Trump nhằm chấm dứt chiến tranh ở Gaza. Giai đoạn đầu của đề xuất bao gồm lệnh ngừng bắn và trao đổi con tin Israel với tù nhân Palestine. Thủ tướng Israel, Binyamin Netanyahu, đã phê duyệt kế hoạch này trong cuộc gặp với tổng thống Mỹ hôm thứ Hai. Song ông Netanyahu còn phải thuyết phục các đồng minh tôn giáo và dân tộc chủ nghĩa trong chính phủ của mình.
Daniel Ek sẽ từ chức CEO Spotify vào cuối năm nay để trở thành chủ tịch điều hành của nền tảng âm nhạc trực tuyến Thụy Điển. Ông cho biết vai trò mới sẽ cho phép ông tập trung vào “tầm nhìn dài hạn” của công ty. Gustav Soderstrom và Alex Norstrom, những người kỳ cựu tại Spotify, sẽ đảm nhận vai trò đồng giám đốc điều hành. Cổ phiếu Spotify giảm trong phiên giao dịch trước giờ mở cửa.
Các nhà khoa học Mỹ đã phát triển một kỹ thuật mới để biến tế bào da của phụ nữ thành trứng người. Họ đã lấy DNA từ tế bào da và đưa vào một trứng hiến tặng, sau đó tiến hành thụ tinh. Song phương pháp này không tạo ra phôi thai nào có khả năng phát triển thành em bé và sẽ cần nhiều năm tinh chỉnh trước khi có thể được dùng trong điều trị hiếm muộn.
Con số trong ngày: 4,2 tỷ USD, là giá trị của một hợp đồng mà quân đội Mỹ ký để nâng cấp đội khí cầu quân sự neo cố định.
TIÊU ĐIỂM
Chính phủ Mỹ đóng cửa
Chính phủ Mỹ chuẩn bị phải đóng cửa trong vài giờ tới, sau khi Thượng viện do đảng Dân chủ kiểm soát bỏ phiếu chống lại dự luật chi tiêu do phe Cộng hòa đề xuất. Nếu không đạt được thỏa thuận, các cơ quan liên bang sẽ bắt đầu cạn kiệt ngân sách vào nửa đêm thứ Tư, buộc nhiều nhân viên phải nghỉ việc tạm thời. Chính sách kinh tế có thể sẽ là lĩnh vực đầu tiên bị ảnh hưởng. Các báo cáo quan trọng từ Cục Thống kê Lao động, bao gồm dữ liệu việc làm dự kiến công bố vào thứ Sáu, sẽ bị trì hoãn. Điều này sẽ khiến Cục Dự trữ Liên bang phải “lần mò trong bóng tối.”
Việc khoảng 900.000 nhân viên liên bang bị buộc nghỉ việc tạm thời cũng sẽ khiến tỷ lệ thất nghiệp ngắn hạn tăng và tăng trưởng giảm. Thông thường những tác động này sẽ đảo ngược khi nhân viên trở lại làm việc sau khi chính phủ mở cửa. Nhưng lần này có thể khác. Russell Vought, giám đốc Văn phòng Quản lý và Ngân sách, một trong những kiến trúc sư của nhiệm kỳ thứ hai của Donald Trump, đang đe dọa dùng đợt đóng cửa này để sa thải hàng nghìn nhân viên liên bang và cắt giảm mạnh các chương trình của chính phủ.
Chờ các bên phê duyệt thỏa thuận về Gaza
Israel sẽ tạm ngừng mọi việc vào đêm thứ Tư để kỷ niệm Yom Kippur. Nhưng ngay cả trong ngày linh thiêng nhất của lịch Do Thái, chính trị vẫn không hề yên ắng. Ở Doha, các lãnh đạo Hamas sẽ thảo luận về kế hoạch 20 điểm của Donald Trump nhằm chấm dứt chiến tranh ở Gaza. Nhóm vũ trang này khó có thể bác bỏ hoàn toàn, khi thủ tướng Israel Binyamin Netanyahu đã chấp thuận, nhưng họ có thể sẽ yêu cầu sửa đổi và làm rõ thêm. Sẽ cần nhiều ngày hoặc nhiều tuần đàm phán để xác định chi tiết.
Cho tới lúc đó, chiến sự vẫn tiếp diễn. Ít nhất 40 người Palestine được báo cáo đã thiệt mạng vào thứ Ba. Cách đó vài trăm km về phía tây, một đoàn tàu quốc tế chở hàng cứu trợ và các nhà hoạt động đang hướng đến Gaza. Hải quân Israel có khả năng sẽ chặn đoàn tàu này trước khi nó cập bờ. Kế hoạch ngừng bắn hứa hẹn chấm dứt giao tranh và đưa thêm cứu trợ nhân đạo vào Gaza, nhưng trước tiên nó phải được các bên đồng ý.
Cuộc chiến của Trump với giá thuốc
Tại Mỹ, mức thuế 100% mà tổng thống Donald Trump áp lên thuốc thương hiệu nhập khẩu sẽ có hiệu lực từ thứ Tư. Điều này nghe có vẻ mạnh tay, nhưng thuốc gốc, vốn chiếm hơn 90% đơn thuốc theo số lượng, được miễn trừ. Các hãng dược phẩm đã chuẩn bị từ trước: từ đầu năm nay họ đã cam kết đầu tư hơn 330 tỷ USD để mở rộng sản xuất tại Mỹ. Trump cho biết các công ty xây nhà máy ở Mỹ sẽ được miễn áp thuế.
Ông cũng yêu cầu giá thuốc thương hiệu tại Mỹ phải ngang bằng mức thấp nhất ở các nước phát triển tương tự. Một số công ty dược đã bắt đầu nhượng bộ. Hôm thứ Ba, Trump công bố “TrumpRx,” một trang web chính phủ cho phép người dân trả tiền mặt để mua một số loại thuốc được giảm giá mạnh; Pfizer đã tham gia. Pfizer cũng sẽ giảm giá toàn bộ thuốc kê đơn cho người dân Mỹ thuộc chương trình Medicaid. Ông Trump cho biết sẽ còn nhiều công ty dược khác tham gia: “Chúng tôi đang làm thỏa thuận với tất cả bọn họ.”
