Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy
Donald Trump nói ông đã cho phép CIA tiến hành một chiến dịch bí mật tại Venezuela. Xác nhận thông tin từ tờ New York Times, ông nói: “Chúng tôi đang xem xét trên bộ, vì đã kiểm soát trên biển rất tốt rồi.” Ông Trump đã mở rộng chiến dịch chống các băng nhóm buôn ma túy ở vùng biển phía nam Caribe, nhưng từ chối tiết lộ liệu CIA có được phép “loại bỏ” nhà độc tài Nicolás Maduro hay không.
Các xe viện trợ đã bắt đầu đi vào Dải Gaza, nhưng Israel cho biết số lượng xe sẽ bị giảm hoặc viện trợ bị trì hoãn do Hamas chậm trao trả thi thể các con tin đã chết. Nhóm vũ trang này nói họ cần hỗ trợ để tìm kiếm những thi thể còn lại bị chôn vùi dưới đống đổ nát. Hamas đã trao trả 7 trong số 28 thi thể; hai thi thể được hồi hương hôm thứ Tư vẫn chưa được nhận dạng.
Một thẩm phán liên bang ở California đã chặn kế hoạch của chính quyền Trump nhằm sa thải 4.100 nhân viên liên bang Mỹ trong thời gian chính phủ đóng cửa một phần. Các công đoàn cho rằng việc cắt giảm nhân sự ở hơn 30 cơ quan liên bang là bất hợp pháp, vì chính quyền dường như chỉ nhắm vào các nhân viên thuộc đảng Dân chủ. Phán quyết nhiều khả năng sẽ sớm bị kháng cáo.
Bộ trưởng tài chính Mỹ Scott Bessent cho biết ông đang nỗ lực xây dựng một gói hỗ trợ trị giá 20 tỷ USD để củng cố nền kinh tế Argentina. Ông nói rằng “giải pháp khu vực tư nhân” này sẽ tách biệt với hạn mức hoán đổi tiền tệ 20 tỷ USD mà bộ tài chính Mỹ đã cam kết trước đó với ngân hàng trung ương Argentina, đồng thời cho biết một số ngân hàng và quỹ đầu tư quốc gia đã bày tỏ muốn tham gia. Gần đây bộ tài chính Mỹ cũng đã mua đồng peso Argentina.
Tổng thống Syria Ahmed al-Sharaa gặp Vladimir Putin tại Moscow với mục tiêu “định hình lại” quan hệ giữa hai nước. Ông Putin hiện vẫn che chở cho cựu tổng thống Syria Bashar al-Assad, người mà ông từng ủng hộ trong cuộc nội chiến chống lại lực lượng nổi dậy của ông al-Sharaa. Lãnh đạo Syria gợi ý ông sẽ cho phép Nga duy trì các căn cứ quân sự tại Syria, trong khi ông Putin hứa sẽ hỗ trợ chuyên gia về năng lượng và viện trợ nhân đạo.
Pakistan và Afghanistan đã đồng ý ngừng bắn 48 giờ sau các cuộc giao tranh dữ dội dọc biên giới có tranh chấp giữa hai nước vào tuần trước. Hôm thứ Tư, Pakistan bị cáo buộc tiến hành không kích vào hai thành phố Kabul và Kandahar của Afghanistan, nhưng Islamabad phủ nhận khơi mào đợt bạo lực này. Cả hai bên đều báo cáo có thương vong dân sự.
Con số trong ngày: 500%, là mức tăng của thị trường chứng khoán Mỹ từ năm 1921 đến 1929 trước khi sụp đổ.
TIÊU ĐIỂM
Rạn nứt trong thỏa thuận ngừng bắn ở Gaza
Thỏa thuận đình chiến giữa Israel và Hamas đang bị thử thách. Hamas chưa thực hiện cam kết trao trả toàn bộ con tin người Israel, cả sống lẫn đã chết, và hiện chỉ mới bàn giao 7 trong số 28 thi thể. Nhóm vũ trang này cũng đã hành quyết những người mà họ cáo buộc là cộng tác với Israel tại Gaza. Trong khi đó, dù quân đội Israel đã rút khỏi các khu dân cư (họ vẫn kiểm soát khoảng một nửa dải đất), nhiều báo cáo về các vụ đụng độ và nổ súng chết người gần tuyến quân sự của Israel đang khiến thỏa thuận hòa bình trở nên mong manh.
Bất chấp những trở ngại đó, đàm phán về giai đoạn hai của kế hoạch hòa bình do Donald Trump đề xuất vẫn đang được tiến hành. Khuôn khổ hậu chiến này kêu gọi thành lập một chính phủ kỹ trị tại Gaza, triển khai lực lượng gìn giữ hòa bình quốc tế, và giải giáp Hamas. Các đề xuất vẫn gây tranh cãi sâu sắc cho cả hai bên, và có thể sẽ cần đến một nỗ lực mới từ ông Trump để cứu vãn tiến trình hòa bình.
Mỹ và châu Âu bất đồng về chính sách khí hậu
Valdis Dombrovskis, ủy viên kinh tế của Liên minh châu Âu, dự kiến sẽ gặp bộ trưởng tài chính Mỹ Scott Bessent tại Washington vào thứ Năm. Hiện chương trình nghị sự xanh của châu Âu đang là trọng tâm trong các cuộc thảo luận của khối với chính quyền Trump. Mỹ muốn châu Âu nới lỏng một số phần của luật môi trường mới, cho rằng quy định của EU tạo gánh nặng bất công cho các công ty nước ngoài.
Washington kêu gọi EU bãi bỏ yêu cầu buộc các công ty ngoài châu Âu phải công bố “kế hoạch chuyển đổi khí hậu.” Mỹ cũng muốn các doanh nghiệp của mình được miễn trừ khỏi chỉ thị về “thẩm định trách nhiệm doanh nghiệp” của EU — vốn yêu cầu các công ty xác định những tác động tiêu cực đến nhân quyền và môi trường trong chuỗi cung ứng của họ. EU khẳng định các quy định này là nền tảng cho tham vọng xanh của khối, dù nhiều doanh nghiệp châu Âu cũng phàn nàn rằng chúng quá nặng nề. Tranh cãi diễn ra chỉ vài tháng sau khi hai bên đạt được thỏa thuận thuế quan để tránh một cuộc chiến thương mại. Ông Dombrovskis sẽ phải bảo vệ chính sách khí hậu của EU mà không làm tổn hại đến hòa khí mong manh này.
Địa chính trị bao trùm Bắc Cực
Vào thứ Năm, các chính trị gia, nhà khoa học, và nhà hoạt động môi trường sẽ tập trung về Reykjavik, thủ đô Iceland, để tham dự Hội nghị Vòng cung Bắc Cực. Sự kiện thường niên này được xem là cuộc gặp lớn nhất thế giới về các vấn đề Bắc Cực. Trước đây, khu vực này được xem là vùng trung lập — nơi các cuộc thảo luận chủ yếu xoay quanh biến đổi khí hậu và hệ sinh thái mong manh. Giờ đây địa chính trị đã chiếm vị trí trung tâm. Donald Trump nói về cuộc cạnh tranh vì quyền thống trị Bắc Cực giữa Mỹ, Trung Quốc, và Nga. Để củng cố vị thế của Mỹ, ông gợi ý “biến Canada thành tiểu bang thứ 51” và sáp nhập Greenland — vùng tự trị thuộc Đan Mạch.
Nhưng có lẽ ông Trump đang nhìn sai hướng. Đúng là các tàu phá băng Trung Quốc đã xuất hiện gần Greenland, và hoạt động của Nga quanh quần đảo Svalbard (Na Uy) đang gây lo ngại. Song NATO có hệ thống phòng thủ mạnh ở Bắc Đại Tây Dương. Thách thức lớn hơn nằm ở Bắc Thái Bình Dương, nơi máy bay và tàu chiến Trung – Nga thường xuyên tuần tra gần Alaska. Nếu muốn thể hiện sức mạnh tại Bắc Cực, Mỹ có lẽ cần tăng cường năng lực ở vùng tây bắc hẻo lánh của mình.
Cuộc đua thị trưởng New York trở nên căng thẳng
Chỉ còn ba tuần nữa là đến cuộc bầu cử thị trưởng New York. Zohran Mamdani — một chính trị gia dân chủ xã hội 33 tuổi — đang dẫn đầu các cuộc thăm dò. Vào thứ Năm, cử tri sẽ theo dõi buổi tranh luận truyền hình đầu tiên giữa ba ứng viên còn lại: ông Mamdani (đảng Dân chủ), cựu thống đốc bang Andrew Cuomo (ứng viên độc lập) và Curtis Sliwa (dảng Cộng hòa), người đứng đầu một nhóm tình nguyện chống tội phạm.
Ông Mamdani, người từng đánh bại ông Cuomo trong vòng sơ bộ của đảng Dân chủ, theo đuổi quan điểm cánh tả rõ rệt. Ông tập trung vào vấn đề chi phí sinh hoạt — điều thu hút cử tri — và muốn tăng thuế đối với người giàu, khiến giới kinh doanh lo lắng. Để trấn an họ, ông đã gặp một số nhân vật như tỷ phú kiêm cựu thị trưởng Mike Bloomberg. Mamdani tự mô tả mình là “ác mộng lớn nhất của Donald Trump — một người nhập cư Hồi giáo theo đường lối tiến bộ.” Nếu thắng cử, ông và New York có thể sẽ sớm trở thành tâm điểm chỉ trích từ Nhà Trắng.
