Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy
Nhà Trắng cho biết hiện không có kế hoạch tổ chức hội nghị thượng đỉnh giữa Donald Trump và Vladimir Putin. Tuần trước, tổng thống Mỹ từng gợi ý rằng ông sẽ sớm gặp người đồng cấp Nga tại Hungary. Song việc Nga từ chối các điều kiện của Mỹ về một lệnh ngừng bắn ngay lập tức ở Ukraine đã khiến quan hệ giữa hai nước trở nên căng thẳng.
Giá vàng giảm 5,3% vào thứ Ba, mức giảm trong ngày mạnh nhất kể từ năm 2013, sau đợt tăng kỷ lục gần đây. Kim loại quý này đã vượt ngưỡng 4.381 USD mỗi ounce vào thứ Hai khi nhà đầu tư tìm đến tài sản an toàn. Triển vọng hạ nhiệt căng thẳng thương mại Trung-Mỹ là một trong những nguyên nhân khiến giá điều chỉnh giảm.
Warner Bros Discovery cho biết sẽ xem xét việc bán toàn bộ hoặc một phần doanh nghiệp sau khi nhận được đề nghị mua lại. Chủ sở hữu của HBO và CNN được cho là đã từ chối lời đề nghị từ David Ellison, con trai của Larry Ellison — người sáng lập tập đoàn công nghệ Oracle. Gia đình Ellison ngày càng có ảnh hưởng lớn trong giới truyền thông Mỹ: David Ellison gần đây đã tiếp quản hãng phim Hollywood Paramount.
Paul Ingrassia, người được ông Trump đề cử lãnh đạo một cơ quan giám sát liên bang, đã rút khỏi quy trình phê chuẩn. Hôm thứ Hai, Politico đưa tin ông Ingrassia từng tự mô tả mình có “khuynh hướng phát xít” trong tin nhắn gửi cho các đảng viên Cộng hòa khác, và nói rằng các ngày lễ kỷ niệm lịch sử người da đen nên bị “xóa bỏ.” Sau đó, lãnh đạo phe Cộng hòa tại Thượng viện, John Thune, đã kêu gọi rút đề cử của ông Ingrassia.
Hamas đã trao trả cho Israel thi thể của hai con tin thiệt mạng, nâng tổng số lên 15 trên 28 người. Việc bàn giao diễn ra trong chuyến thăm Israel của phó tổng thống Mỹ J.D. Vance, người bày tỏ “niềm lạc quan lớn” rằng thỏa thuận ngừng bắn ở Gaza sẽ được duy trì. Ông cũng cảnh báo Hamas về “những điều tồi tệ” sẽ xảy ra nếu nhóm vũ trang này không giải giáp theo yêu cầu của giai đoạn tiếp theo trong thỏa thuận.
Anh đã vay 99,8 tỷ bảng Anh (134 tỷ USD) trong sáu tháng tính đến tháng 9, cao hơn 7,2 tỷ bảng so với dự báo, theo Văn phòng Thống kê Quốc gia. Riêng trong tháng 9, số tiền vay là 20,2 tỷ bảng — mức cao nhất cho tháng này trong vòng năm năm qua. Dữ liệu mới làm tăng áp lực lên bộ trưởng tài chính Rachel Reeves trước khi bà công bố ngân sách vào ngày 26 tháng 11, trong đó dự kiến sẽ tăng thuế.
OpenAI ra mắt trình duyệt web sử dụng trí tuệ nhân tạo có tên ChatGPT Atlas. Sự phát triển của ChatGPT và các mô hình AI khác — cùng với các trình duyệt tích hợp AI — đã và đang thay đổi cách con người tương tác với Internet. Hồi tháng 9, Google đã tích hợp trợ lý ảo Gemini vào trình duyệt Chrome. Cổ phiếu của Alphabet, công ty mẹ của Google, giảm tới 4,8% sau thông báo của OpenAI.
Con số trong ngày: 54%, là tỷ lệ người Mỹ cho biết họ có uống rượu trong khảo sát mới của Gallup, mức thấp nhất trong gần 90 năm qua.
TIÊU ĐIỂM
Tesla được tiếp thêm động lực
Elon Musk thường thích tạo bất ngờ khi công bố kết quả kinh doanh của Tesla — có thể là một mẫu xe mới, hoặc một bước chuyển hướng của công ty xe điện ngày càng mở rộng sang lĩnh vực robot và taxi tự hành. Song tin tức mà ông có thể công bố cùng báo cáo quý ba hôm nay sẽ gây chấn động theo cách khác: công ty của ông không còn hoạt động tệ như thời gian gần đây.
Doanh thu của Tesla so với cùng kỳ năm trước đã giảm trong nhiều quý liên tiếp; còn lợi nhuận cũng sụt giảm trong ba tháng đầu năm. Nhưng dữ liệu sơ bộ được công bố tháng này cho thấy doanh số đã phục hồi trong quý gần nhất, một phần vì người tiêu dùng Mỹ đổ xô đi mua xe điện trước khi các khoản trợ cấp của chính phủ hết hạn vào cuối tháng 9. Dù vậy, phiên bản giá rẻ hơn của Model Y vừa ra mắt không gây mấy ấn tượng, trong khi một đạo luật mới chấm dứt các chương trình cho phép Tesla bán tín chỉ carbon cho các nhà sản xuất xe khác sẽ sớm gây hại cho lợi nhuận. Mặt khác, doanh thu từ robot và taxi tự hành vẫn còn xa vời.
Cải tiến quân sự và nhu cầu về tốc độ
Cuộc chiến ở Ukraine đã thúc đẩy những phát minh mới trong quân sự. Giới quốc phòng phương Tây từ lâu vốn coi trọng các hệ thống vũ khí hạng nặng hoặc phức tạp, nhưng hiện nay các đội máy bay không người lái được hỗ trợ bởi AI và các đòn tấn công tầm xa tự động đang thống trị chiến trường. Vào thứ Tư, các nhà lãnh đạo chính trị, công nghiệp, và quân sự của phương Tây sẽ họp tại Hamburg để thảo luận về tốc độ thay đổi và vai trò ngày càng lớn của AI, robot, và điện toán lượng tử trong chiến tranh.
Một bài học quan trọng từ Ukraine là tốc độ quyết định tất cả. Các chu kỳ phát triển, đầu tư, và triển khai mất nhiều năm ở phương Tây cần được rút xuống còn vài tuần. Perry Boyle, nhà đầu tư quốc phòng tại MITS Capital, cho biết các công ty khởi nghiệp Ukraine nhận phản hồi tức thời từ tiền tuyến, cho phép họ “vừa là nhà sản xuất chi phí thấp, vừa là bên thực hiện đổi mới sáng tạo.” Điều đó cho thấy các nhà sản xuất vũ khí và chính phủ phương Tây có thể cần thay đổi tư duy.
Những lựa chọn khó khăn cho bộ trưởng tài chính Anh
Dữ liệu công bố vào thứ Tư có khả năng cho thấy lạm phát tại Anh tăng trong tháng 9. Giá tiêu dùng được cho là đã tăng 4% so với cùng kỳ năm trước, từ mức 3,8% của tháng 8. Tỷ lệ lạm phát của nước này hiện cao hơn khoảng 0,9 điểm phần trăm so với Mỹ và 1,6 điểm so với khu vực đồng euro.
Giá năng lượng và thực phẩm tăng là một nguyên nhân, nhưng chính sách tài khóa cũng góp phần. Ngân hàng Barclays ước tính việc tăng thuế đã khiến lạm phát tăng thêm 0,6 điểm phần trăm, trong khi các điều chỉnh giá được quản lý, như việc hóa đơn nước tăng 26% hồi tháng 4, góp thêm 0,3 điểm nữa. Lạm phát dự kiến sẽ giảm trong năm tới, có thể tạo điều kiện cho Ngân hàng Anh cắt giảm lãi suất. Tuy nhiên, điều đó còn tùy thuộc vào việc chính phủ có kiềm chế các đợt tăng thuế gây lạm phát nhằm giảm thâm hụt hay không. Bộ trưởng tài chính Rachel Reeves sẽ phải đối mặt với những quyết định khó khăn trước khi công bố ngân sách vào ngày 26 tháng 11.
Làm thế nào để tránh va chạm trong không gian
Khoảng một triệu mảnh rác vũ trụ có kích thước ít nhất 1 cm đang bay quanh Trái Đất; trong năm năm qua, số vệ tinh hoạt động đã tăng gấp năm lần, đạt hơn 13.000 vệ tinh, trong đó khoảng hai phần ba được phóng bởi SpaceX, công ty của Elon Musk. Quỹ đạo chật chội này sẽ là chủ đề chính tại Hội nghị Thượng đỉnh về Bền vững Không gian do chính phủ Pháp tổ chức ở Paris vào thứ Tư. Năm ngoái, SpaceX đã thực hiện trung bình 35 lần điều chỉnh tránh va chạm cho mỗi vệ tinh của mình. Trong khi đó, chiến tranh trong không gian không còn là chuyện viễn tưởng: Nga đã cảnh báo có thể nhắm vào các vệ tinh thương mại được sử dụng để hỗ trợ Ukraine.
Tại Paris, các chính trị gia, nhà khoa học, và lãnh đạo ngành hàng không vũ trụ sẽ kêu gọi hành động. Các chính phủ có thể tăng chi tiêu cho hệ thống theo dõi rác vũ trụ, còn các nhà vận hành vệ tinh có thể chia sẻ dữ liệu nhiều hơn. Gây tranh cãi hơn cả là đề xuất hạn chế số vụ phóng, yêu cầu bảo hiểm trách nhiệm cao hơn, và ban hành luật nghiêm hơn về việc đưa vệ tinh ra khỏi quỹ đạo sau khi kết thúc hoạt động. Các quốc gia nhỏ hơn đang muốn xây dựng năng lực không gian — bao gồm Ukraine — có thể coi những biện pháp này là rào cản gia nhập đối với họ.
