Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy
Chính quyền Trump công bố các lệnh trừng phạt đối với hai tập đoàn dầu khí lớn nhất của Nga, Rosneft và Lukoil, với lý do nước này “thiếu cam kết nghiêm túc” trong việc chấm dứt chiến tranh ở Ukraine. Bộ trưởng tài chính Mỹ Scott Bessent kêu gọi Điện Kremlin đồng ý với “lệnh ngừng bắn ngay lập tức.” Trước đó, Ukraine và Nga đã tấn công lẫn nhau bằng tên lửa và máy bay không người lái, khiến ít nhất bảy người thiệt mạng tại thủ đô Kyiv của Ukraine.
Lực lượng tuần duyên Mỹ lại tấn công một con tàu bị nghi chở ma túy, lần này ở Thái Bình Dương, trong vùng biển quốc tế gần Colombia. Bộ trưởng chiến tranh Pete Hegseth cho biết có “hai phần tử khủng bố ma túy” bị tiêu diệt. Tính đến nay, lực lượng vũ trang Mỹ đã tấn công tám tàu, khiến ít nhất 34 người thiệt mạng kể từ tháng 9; các cuộc tấn công trước đó đều diễn ra ở vùng biển Caribbe.
Lợi nhuận của Tesla giảm 37% so với cùng kỳ năm trước, còn 1,4 tỷ USD trong quý ba, dù doanh thu đạt kỷ lục 28 tỷ USD trong cùng giai đoạn. Nguyên nhân một phần do chi phí nghiên cứu robot và AI tăng mạnh. Giám đốc tài chính Vaibhav Taneja cho biết các mức thuế mới đã khiến công ty thiệt hại hơn 400 triệu USD trong quý này.
PrimaLend Capital Partners, một công ty cho vay của Mỹ, đã nộp đơn xin phá sản sau khi không thể thanh toán lãi nợ đúng hạn. Công ty này chuyên cung cấp các khoản vay mua xe cho người có tín dụng thấp, và cho biết sẽ vẫn tiếp tục hoạt động trong khi tìm kiếm người mua lại tại tòa án phá sản. Tỷ lệ vỡ nợ và tịch thu xe đang gia tăng trong nhóm người Mỹ thu nhập thấp. Tháng trước, hai công ty cho vay xe khác — First Brands và Tricolor — cũng tuyên bố phá sản.
Cổ phiếu Netflix giảm 10% vào cuối phiên giao dịch, một ngày sau khi hãng phát trực tuyến này công bố kết quả kinh doanh thấp hơn kỳ vọng. Công ty cho biết một tranh chấp thuế tại Brazil đã làm giảm lợi nhuận, nhưng nhà đầu tư vẫn thận trọng. Lo ngại về định giá cao của Netflix và việc công ty từ chối công bố số lượng người đăng ký tiếp tục khiến cổ phiếu chịu áp lực.
Meta được cho là sẽ cắt giảm khoảng 600 nhân sự tại phòng thí nghiệm “siêu trí tuệ nhân tạo,” đơn vị phụ trách phát triển AI của công ty. Đợt cắt giảm này không ảnh hưởng đến các nhà nghiên cứu mới được tuyển dụng trong chương trình đầu tư hàng triệu đô la nhằm đuổi kịp các đối thủ AI. Một bản ghi nhớ bị rò rỉ cho thấy việc cắt giảm là nhằm tăng hiệu quả hoạt động. Những nhân viên bị ảnh hưởng sẽ được khuyến khích chuyển sang vị trí khác trong công ty.
Reddit đã khởi kiện Perplexity, một công ty khởi nghiệp AI, cùng ba doanh nghiệp khác. Đơn kiện cáo buộc các công ty này thu thập dữ liệu bất hợp pháp từ Reddit rồi sử dụng chúng để huấn luyện trình duyệt AI của Perplexity. (Phía Perplexity phản hồi rằng “phương pháp của họ vẫn có nguyên tắc và có trách nhiệm”.) Reddit trước đó đã ký thỏa thuận cấp phép nội dung với các công ty lớn khác có nhu cầu dữ liệu như Google và OpenAI.
Con số trong ngày: 600.000, là số phụ nữ Mỹ được ước tính đã rời bỏ lực lượng lao động trong năm vừa qua.
TIÊU ĐIỂM
Tương lai của Gaza sẽ ra sao?
Hai tuần sau khi lệnh ngừng bắn được công bố, tương lai của Gaza vẫn chưa rõ ràng. Anwar Gargash, cố vấn ngoại giao của tổng thống UAE, cho biết hôm thứ Tư rằng các nước Ả Rập sẵn sàng đóng vai trò trong quá trình tái thiết Gaza sau chiến tranh, nhưng chỉ khi họ nhận được “tín hiệu chính trị rõ ràng về hướng đi sắp tới,” điều hiện vẫn chưa có.
Trong chuyến thăm Israel tuần này, phó tổng thống Mỹ J.D. Vance đã khánh thành một trung tâm chỉ huy giám sát lệnh ngừng bắn. Trung tâm được thiết lập để phối hợp với lực lượng gìn giữ hòa bình đa quốc gia sẽ đảm nhiệm an ninh tại Gaza — điều kiện tiên quyết cho bất kỳ kế hoạch tái thiết nghiêm túc nào.
Tuy nhiên, cho đến nay chưa có nước nào cam kết gửi quân tham gia lực lượng gìn giữ hòa bình, một phần vì các nhà ngoại giao chưa thống nhất được nhiệm vụ cụ thể của lực lượng này. Các nước Ả Rập muốn được bảo đảm rằng binh sĩ của họ sẽ không phải chiến đấu với Hamas. Đồng thời, họ cũng chưa thống nhất được bên Palestine nào sẽ tham gia vào chính quyền lâm thời mới cho Gaza. Trong lúc đó, Hamas vẫn đang củng cố quyền kiểm soát trên thực địa.
Sự kiện chính trị lớn nhất năm của Trung Quốc khép lại
Cuộc họp kéo dài bốn ngày của ban lãnh đạo Đảng Cộng sản Trung Quốc sẽ kết thúc vào thứ Năm với một bản tóm tắt ngắn gọn về kết quả thảo luận (một tài liệu dài hơn thường được công bố vài ngày sau đó). Hội nghị toàn thể lần thứ tư của Ban Chấp hành Trung ương Đảng gồm 370 thành viên được cho là tập trung vào các mục tiêu chính sách sẽ được đưa vào Kế hoạch 5 năm, dự kiến công bố vào tháng 3. Cuộc họp này cũng có thể được dùng để bổ nhiệm nhân sự thay thế các vị trí cấp cao bị bỏ trống sau những đợt thanh trừng gần đây.
Trong năm năm tới, giới lãnh đạo Trung Quốc sẽ phải đối mặt với nền kinh tế “hai tốc độ” — tăng trưởng thu nhập và tiêu dùng yếu kém song song với xuất khẩu và đổi mới mạnh mẽ. Bất kỳ cải cách nào cũng sẽ diễn ra trong bối cảnh quan hệ Mỹ–Trung đầy bất ổn. Giới phân tích đang theo dõi xem liệu chủ tịch Tập Cận Bình có nhấn mạnh thế mạnh về sản xuất và đổi mới công nghệ của Trung Quốc, hay ông sẽ chuyển hướng sang thúc đẩy tiêu dùng nội địa và giải quyết giảm phát, vốn đang làm xói mòn lợi nhuận doanh nghiệp.
Thận trọng với lãi suất của Thổ Nhĩ Kỳ
Ngân hàng Trung ương Thổ Nhĩ Kỳ đã nhận tin không vui đầu tháng này khi dữ liệu chính thức cho thấy lạm phát hằng năm tăng nhẹ lên 33,3%, lần đầu tiên tăng sau hơn một năm. Giữa chu kỳ nới lỏng tiền tệ sâu, ngân hàng có thể buộc phải hạ nhẹ lãi suất cơ bản khoảng 1 điểm phần trăm xuống 39,5%, khi hội đồng chính sách tiền tệ nhóm họp vào thứ Năm.
Ngân hàng cũng phải theo dõi chặt chẽ tình hình chính trị trong nước. Vào thứ Sáu, một tòa án sẽ quyết định có bãi nhiệm ông Özgür Özel, lãnh đạo Đảng Nhân dân Cộng hòa (CHP) đối lập, hay không. Công tố viên cáo buộc ông Özel giành chiến thắng trong một đại hội đảng có gian lận, bao gồm việc mua phiếu, và yêu cầu thay ông bằng một người được chỉ định. Một phán quyết mang tính chính trị rõ rệt như vậy có thể đẩy CHP vào khủng hoảng, kích hoạt làn sóng bán tháo tiền tệ, và thổi bùng lên áp lực lạm phát. Vì thế, ngân hàng trung ương sẽ phải hết sức cảnh giác.
