Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy
Donald Trump và Tập Cận Bình sẽ bắt đầu các cuộc đàm phán quan trọng bên lề hội nghị thượng đỉnh APEC tại Hàn Quốc. Trong bài phát biểu mở đầu, tổng thống Mỹ dự đoán rằng ông sẽ có “mối quan hệ tuyệt vời và lâu dài” với người đồng cấp Trung Quốc. Ở phía còn lại, ông Tập nói rằng “những va chạm nhỏ là điều hoàn toàn bình thường.” Hai nhà lãnh đạo sẽ thảo luận về khuôn khổ thỏa thuận thương mại đạt được vào cuối tuần trước.
Fed hạ lãi suất cơ bản thêm 0,25 điểm phần trăm, xuống mức 3,75% – 4%, lần cắt giảm thứ hai liên tiếp. Cục Dự trữ Liên bang Mỹ cho biết họ lo ngại về những rủi ro đang đe dọa thị trường lao động. Các chỉ số chứng khoán giảm nhẹ nhưng nhanh chóng phục hồi sau khi chủ tịch Jerome Powell nói rằng việc cắt giảm lãi suất vào tháng 12 “không phải là điều chắc chắn.”
Nvidia trở thành công ty đầu tiên trên thế giới đạt giá trị 5 nghìn tỷ USD sau khi công bố doanh số mạnh mẽ, bao gồm 500 tỷ USD đơn hàng đã xác nhận cho chip trí tuệ nhân tạo. Các nhà đầu tư tin rằng cuộc đàm phán thương mại sắp tới giữa Donald Trump và Tập Cận Bình có thể giúp khôi phục quyền tiếp cận thị trường Trung Quốc cho công ty. Cổ phiếu của nhà sản xuất chip này đã tăng mạnh trong làn sóng bùng nổ AI — chỉ ba tháng trước, công ty còn quanh quẩn ở mức định giá 4 nghìn tỷ USD.
Tổng thống Nga Vladimir Putin cho biết nước này đã thử nghiệm thành công Poseidon, một loại thiết bị ngầm không người lái “không có biện pháp đánh chặn nào hiện có thể đối phó được.” Vũ khí này chạy bằng năng lượng hạt nhân và có khả năng mang đầu đạn hạt nhân, có tầm hoạt động khoảng 10.000 km, tốc độ 185 km/giờ, và có thể gây ra sóng thần. Màn phô diễn sức mạnh diễn ra sau khi Nga thử tên lửa hành trình Burevestnik và tổ chức diễn tập phóng hạt nhân.
Boeing dành riêng 4,9 tỷ USD để bù đắp chi phí do trì hoãn đối với dòng máy bay 777X — chuyến giao hàng đầu tiên của loại này được dời sang năm 2027. Việc này khiến nhà sản xuất máy bay ghi nhận khoản lỗ 5,3 tỷ USD trong quý ba, dù doanh thu tăng gần 30% so với cùng kỳ, đạt 23,3 tỷ USD. Boeing cho biết họ hy vọng quan hệ Mỹ-Trung cải thiện sẽ giúp phục hồi nhu cầu.
General Motors thông báo nhu cầu xe điện giảm mạnh sẽ khiến hãng phải cắt giảm 1.700 việc làm tại các nhà máy ở Michigan, Ohio, và Tennessee. Đây là đợt sa thải thứ ba trong vòng năm ngày, sau các đợt cắt giảm tại các nhà máy pin. Triển vọng của ngành bị giáng đòn nặng nề hồi tháng 9 khi chính quyền Trump cắt khoản tín dụng thuế 7.500 USD dành cho người mua xe điện.
Các nhà lập pháp Pháp bỏ phiếu thông qua quy định yêu cầu phải có sự đồng thuận trong các hành vi tình dục. Sự thay đổi mới sẽ mở rộng định nghĩa của hiếp dâm và tấn công tình dục, từ những hành vi có yếu tố “bạo lực, ép buộc, đe dọa hoặc bất ngờ” sang bao gồm cả những hành vi không có sự đồng thuận. Quyết định được đưa ra sau phiên tòa hiếp dâm hàng loạt gây chấn động nước Pháp: 51 người đàn ông, trong đó có chồng cũ của nạn nhân, bị kết án vì cưỡng hiếp Gisèle Pelicot, người bị chồng cũ đánh thuốc mê nhiều lần.
Con số trong ngày: 1,5 tỷ USD, là giá trị dự kiến của thị trường thuốc giảm cân GLP-1 tại Ấn Độ vào năm 2030.
TIÊU ĐIỂM
Thỏa thuận đình chiến thuế quan giữa Trump và Tập Cận Bình
Donald Trump đã gặp người đồng cấp Trung Quốc, ông Tập Cận Bình, tại Hàn Quốc bên lề hội nghị APEC vào thứ Năm. Đây là cuộc gặp đầu tiên của họ kể từ năm 2019. Thị trường tài chính tăng điểm trước cuộc hội đàm, với hy vọng hai bên sẽ hạ nhiệt cuộc chiến kinh tế mà họ đang tiến hành. Tuần này, ông Trump từng lạc quan dự đoán về “một kết quả rất tốt.”
Các nhà đàm phán của hai nước đã phác thảo một “khuôn khổ” cho thỏa thuận. Mỹ có thể sẽ hoãn đợt áp thuế sắp tới đối với hàng hóa Trung Quốc và giảm một số mức thuế hiện có. Trung Quốc có thể sẽ mua thêm đậu nành của Mỹ — tin tốt cho các nông dân hay ủng hộ ông Trump. Ngoài ra, Trung Quốc có thể trì hoãn các hạn chế đối với xuất khẩu đất hiếm. Trung Quốc gần như độc quyền cung cấp các khoáng sản này, vốn được dùng trong sản xuất hàng công nghệ cao. Tất cả các vấn đề vừa nêu sẽ giúp hai nhà lãnh đạo tuyên bố một thỏa thuận đình chiến. Song các thỏa thuận trước đây giữa hai siêu cường chưa bao giờ kéo dài lâu.
Liệu Nhật Bản có hạ lãi suất?
Ngân hàng Trung ương Nhật Bản (BOJ) sẽ công bố quyết định mới nhất về lãi suất vào thứ Năm. Đầu năm nay, BOJ đã bắt đầu tăng lãi suất sau khi lạm phát hằng năm vượt quá 2%, báo hiệu khả năng chấm dứt thời kỳ giảm phát kéo dài của Nhật Bản. Nhưng đà tăng đó đang suy yếu. Các mức thuế mới của ông Trump làm mờ triển vọng của các nhà xuất khẩu, trong khi tiền lương trì trệ tiếp tục kìm hãm chi tiêu. Với tăng trưởng yếu và đồng yên chịu áp lực, các nhà hoạch định chính sách dự kiến sẽ tạm ngưng hành động.
Yếu tố chính trị càng làm tăng sự bất định. Thủ tướng mới của Nhật Bản, bà Takaichi Sanae, có xu hướng ủng hộ cắt giảm thuế hoặc kích thích kinh tế để hỗ trợ các hộ gia đình chịu ảnh hưởng của lạm phát. Điều này có thể khiến ngân hàng trung ương rơi vào thế khó: thắt chặt chính sách có thể làm suy yếu nỗ lực của chính phủ nhằm thúc đẩy nhu cầu.
Chương trình nghị sự rộng hơn của bà Takaichi vẫn chưa rõ ràng. Bộ trưởng tài chính mới của bà đã ám chỉ mong muốn đồng yên mạnh hơn — tức lãi suất cao hơn. Nhưng BOJ dường như không vội vàng. Sau nhiều thập niên chiến đấu với giảm phát, thêm vài tháng nữa cũng không đáng kể.
Dấu hiệu phục hồi của nền kinh tế châu Âu
Kinh tế châu Âu đã trải qua vài năm khó khăn. Cuộc khủng hoảng lạm phát và năng lượng bị trầm trọng thêm bởi cuộc xâm lược Ukraine của Nga; trong khi đó Mỹ, đồng minh thân cận nhất, lại ngày càng có xu hướng bảo hộ; và Trung Quốc, từng là thị trường xuất khẩu quan trọng, nay trở thành đối thủ cạnh tranh khốc liệt, tràn ngập châu Âu với hàng hóa giá rẻ. Thêm vào đó, việc các đảng cực hữu đạt được tỷ lệ ủng hộ cao đã khiến nhiều chính phủ ngần ngại tiến hành các cải cách cần thiết và cắt giảm chi tiêu. Số liệu GDP sơ bộ cho quý ba, công bố vào thứ Năm, sẽ cho thấy liệu kinh tế châu Âu có tăng trưởng bất chấp khó khăn hay không.
Có lý do để lạc quan. Các khảo sát về niềm tin doanh nghiệp đã cải thiện trong những tháng gần đây, và các công ty khu vực đồng euro nhìn chung báo cáo đơn hàng tăng. Ngay cả các nhà sản xuất Đức cũng ghi nhận nhu cầu nước ngoài mạnh hơn, theo dữ liệu từ S&P Global.
Điều châu Âu cần lúc này là niềm tin tiêu dùng hồi phục. Trong nửa đầu năm 2025, các hộ gia đình đã tăng tiết kiệm. Nếu xu hướng đó đảo ngược, quá trình phục hồi kinh tế có thể tăng tốc.
Nền hòa bình mong manh ở Gaza
Lệnh ngừng bắn mong manh ở Gaza lại đang bị thử thách. Hôm thứ Ba, Israel cáo buộc Hamas vi phạm thỏa thuận, cả bằng việc nổ súng vào binh sĩ Israel gần Rafah (khiến một người thiệt mạng) và chậm trễ trong việc bàn giao thi thể các con tin chết trong thời gian bị giam giữ (vẫn còn 13 người ở Gaza). Israel đã tiến hành hàng loạt cuộc không kích, khiến hơn 100 người thiệt mạng, theo các quan chức Palestine.
Mỹ đang gây áp lực để Israel tiếp tục duy trì lệnh ngừng bắn. Ông Donald Trump cho biết vụ việc không có nghĩa là thỏa thuận sẽ sụp đổ: “Không điều gì có thể làm nguy hại đến nó,” ông nói. Quả thực, sau nhiều giờ oanh tạc, quân đội Israel xác nhận lệnh ngừng bắn đã được khôi phục.
Hiện tại, một thỏa thuận ngừng bắn mong manh vẫn đang được duy trì. Tuy nhiên, gần như chưa có tiến triển nào trong việc giải giáp Hamas hay triển khai lực lượng gìn giữ hòa bình quốc tế — hai điều kiện tiên quyết cho giai đoạn rút quân tiếp theo của Israel. Tương lai của Gaza vẫn còn mờ mịt.
