Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy
Giá cổ phiếu Amazon tăng gần 10% trong phiên giao dịch ngoài giờ sau khi công ty báo cáo kết quả kinh doanh quý đầy khả quan. Doanh thu của bộ phận điện toán đám mây Amazon Web Services (AWS) tăng 20% so với cùng kỳ năm ngoái — tốc độ nhanh nhất kể từ năm 2022 — nhờ nhu cầu hạ tầng tăng để phục vụ AI. Tổng lợi nhuận ròng của tập đoàn đạt 21,2 tỷ USD, tăng 39%.
Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB) đã giữ nguyên lãi suất cơ bản ở mức 2% trong cuộc họp thứ ba liên tiếp. Chủ tịch ECB, bà Christine Lagarde, cho biết chính sách tiền tệ hiện đang “ở vị thế tốt” khi nền kinh tế bắt đầu có dấu hiệu phục hồi. Song các nhà hoạch định chính sách không loại trừ khả năng cắt giảm lãi suất trong tương lai, lưu ý rằng tác động từ các mức thuế của Mỹ có thể làm suy yếu tăng trưởng trong những tháng tới.
Chính quyền Trump đã giảm số người tị nạn được phép nhập cư vào Mỹ trong năm tới xuống còn 7.500 người, cho rằng quyết định này là “vì lợi ích quốc gia.” Giới hạn trước đó dưới thời chính quyền Biden là 125.000 người. Chính quyền cho biết sẽ ưu tiên tiếp nhận người Nam Phi da trắng, hay còn gọi là Afrikaner — nhóm mà họ cho rằng đang bị phân biệt đối xử.
Hoàng tử Andrew, em trai của Vua Charles III, đã bị tước bỏ danh hiệu hoàng tử. Ông sẽ được gọi là Andrew Mountbatten Windsor và buộc phải rời khỏi dinh thự Royal Lodge. Các biện pháp kỷ luật này, mà Cung điện Buckingham mô tả là “cần thiết”, được đưa ra sau khi cuốn sách của Virginia Giuffre xuất bản. Cô Giuffre từng cáo buộc Andrew lạm dụng tình dục khi cô mới 17 tuổi. Hoàng tử Andrew luôn phủ nhận mọi hành vi sai trái.
Công ty phân tích dữ liệu Palantir đã kiện hai cựu kỹ sư trí tuệ nhân tạo hàng đầu của mình, cáo buộc họ sử dụng bí mật thương mại của công ty để thành lập “một doanh nghiệp sao chép cạnh tranh.” Vụ kiện cho rằng hai kỹ sư này, từng được “tin tưởng giao phó báu vật của Palantir,” đã vi phạm nghĩa vụ hợp đồng khi sáng lập công ty AI có tên Percepta. Cổ phiếu của Palantir tăng mạnh trong năm 2025. Công ty này được đồng sáng lập bởi nhà đầu tư mạo hiểm Peter Thiel.
Hàng trăm nghìn người Do Thái Chính thống cực đoan (Haredim) đã tụ tập tại Jerusalem để phản đối việc nhập ngũ bắt buộc ở Israel. Chính quyền đã phải tạm dừng một số tuyến giao thông công cộng để đối phó. Một số người biểu tình trèo lên các tòa nhà; trong đó có một thiếu niên đã ngã xuống và tử vong. Quốc hội Israel hiện đang gặp khó khăn trong việc soạn thảo dự luật nhằm chấm dứt việc miễn nghĩa vụ quân sự cho cộng đồng này.
Công ty khai thác tiền điện tử Core Scientific đã hủy bỏ kế hoạch bán mình cho công ty điện toán đám mây AI Coreweave sau khi cổ đông bỏ phiếu phản đối. Thương vụ sáp nhập trị giá 9 tỷ USD được kỳ vọng sẽ giúp Coreweave mở rộng năng lực trung tâm dữ liệu trong bối cảnh nhu cầu về hạ tầng AI bùng nổ. Công ty ước tính thương vụ sẽ giúp tiết kiệm khoảng 10 tỷ USD trong 12 năm tới. Thỏa thuận thất bại sẽ cản trở nỗ lực duy trì đà tăng trưởng của Coreweave.
Con số trong ngày: 53 tỷ euro, là mức tăng giá trị thị trường của công ty quốc phòng Đức Rheinmetall kể từ đầu năm nay.
TIÊU ĐIỂM
Cuộc khủng hoảng nhân đạo ở Sudan ngày càng trầm trọng
Nỗi lo sợ về một cuộc thảm sát ở el-Fasher, thủ phủ của vùng Darfur (Sudan), đang gia tăng. Sau 18 tháng bị bao vây dẫn đến nạn đói nghiêm trọng, thành phố này đã rơi vào tay Lực lượng Hỗ trợ Nhanh (RSF) hồi đầu tuần. Theo Liên Hợp Quốc, khoảng 26.000 dân thường hoảng loạn đã chạy khỏi thành phố trong vòng 48 giờ đầu, nhưng vẫn còn khoảng 177.000 người bị mắc kẹt trong thành phố.
Những bằng chứng về tội ác tàn bạo đã bắt đầu xuất hiện. Hơn 2.000 dân thường đã bị giết, theo các đồng minh của quân đội quốc gia. Những người sống sót đến thị trấn Tawila gần đó cho biết có nhiều thanh niên bị tách khỏi gia đình và bị đưa đi trên xe tải. Trên khắp Darfur, những khu vực rơi vào tay RSF kể từ khi nội chiến Sudan bùng nổ năm 2023 đều đã bị “thanh lọc sắc tộc.” Hồi tháng 1, Mỹ đã cáo buộc RSF phạm tội diệt chủng trong khu vực này. Với việc mọi thành phố lớn ở Darfur nay đều nằm trong tay RSF, một cuộc leo thang bạo lực khủng khiếp khác có thể sắp xảy ra.
Chính phủ Mỹ và những hạn chót tài chính sắp đến
Chính phủ Mỹ đã đóng cửa được 30 ngày. Nếu tiếp tục thêm năm ngày nữa, chúng ta sẽ có kỷ lục mới. Đảng Cộng hòa và Dân chủ dường như vẫn chưa đạt được thỏa thuận. Ba hạn chót tài chính quan trọng đang đến gần; liệu họ có phá được thế bế tắc hay không?
Trước hết, các quân nhân Mỹ sẽ đến kỳ nhận lương vào thứ Sáu. Theo báo cáo, chính quyền Trump sẽ rút tiền từ các ngân sách khác của bộ chiến tranh, bao gồm chi cho nhà ở, nghiên cứu phát triển và mua sắm, để trang trải khoản tiền lương 5,3 tỷ USD. Thứ hai, chương trình tem phiếu thực phẩm liên bang (đang giúp đỡ cho 40 triệu người Mỹ) sẽ hết hạn vào ngày 1 tháng 11. Cùng ngày đó cũng là thời điểm người dân bắt đầu đăng ký chương trình bảo hiểm y tế Obamacare, một trong những vấn đề trọng tâm của tình hình bế tắc ở Quốc hội. Nếu không có khoản trợ cấp mới, phí bảo hiểm sẽ tăng mạnh đối với hàng triệu người — điều có thể buộc Washington phải hành động
Ai sẽ chi trả cho Ukraine?
Châu Âu đang đối mặt với hóa đơn khổng lồ để duy trì cuộc chiến của Ukraine. Khi Mỹ thoái lui dưới thời Donald Trump, các nước châu Âu sẽ phải tự gánh phần lớn chi phí cho nỗ lực chiến tranh và tái thiết. Từ năm 2026 đến 2029, Ukraine sẽ cần khoảng 389 tỷ USD tiền mặt và vũ khí — gấp đôi những gì châu Âu đã cung cấp kể từ khi Nga xâm lược. Ngân sách hàng năm của Ukraine thâm hụt khoảng 50 tỷ USD, và nước này phụ thuộc vào lượng vũ khí trị giá 40 tỷ USD được viện trợ mỗi năm.
Các nhà lãnh đạo EU đang gấp rút tìm giải pháp. Họ đang cân nhắc một ngân sách bảy năm mới có thể phân bổ 30 tỷ USD mỗi năm, đồng thời tranh luận về việc sử dụng 163 tỷ USD tài sản của Nga bị đóng băng để tạo “quỹ bồi thường.” Tuy nhiên, đề xuất này gặp phải phản đối từ Bỉ (nơi lưu giữ phần lớn số tài sản đó) và có bất đồng về việc liệu số tiền này nên dùng để mua vũ khí hay bù đắp thâm hụt ngân sách cho Ukraine. Trong khi đó, các nhà lãnh đạo Bắc Âu bác bỏ ý tưởng vay nợ chung của EU. Sự đoàn kết của châu Âu — và sự tồn vong của Ukraine — phụ thuộc vào một bước đột phá sớm.
APEC trong cái bóng của Trump
Hơn chục nhà lãnh đạo thế giới sẽ tập trung tại Hàn Quốc vào thứ Sáu cho hội nghị thượng đỉnh Diễn đàn Hợp tác Kinh tế châu Á – Thái Bình Dương (APEC). Cuộc họp diễn ra đúng vào lúc Donald Trump có chuyến công du hoành tráng xung quanh khu vực. Từ Malaysia đến Nhật Bản và Hàn Quốc, các nhà lãnh đạo đã đón tiếp ông bằng những buổi yến tiệc dát vàng, các cam kết đầu tư và nhượng bộ thương mại nhằm đổi lấy thiện chí — và giảm bớt gánh nặng từ thuế quan của ông.
Ông Trump sẽ không tham dự diễn đàn chính của các nhà lãnh đạo APEC, thể hiện sự coi thường của ông đối với các tổ chức đa phương. APEC, được thành lập năm 1989 để thúc đẩy tự do hóa thương mại quanh vành đai Thái Bình Dương, đã suy yếu trong thời kỳ khủng hoảng tài chính châu Á cuối những năm 1990 và chưa bao giờ phục hồi. Trong những năm gần đây, nó chủ yếu hoạt động như một diễn đàn gặp gỡ cho các thành viên.
Các nhà lãnh đạo dự kiến sẽ thông qua một tuyên bố khuyến khích thực hiện hàng loạt cải cách tự do hóa ở mức khiêm tốn. Song tuyên bố này sẽ không mang tính ràng buộc, phản ánh rõ cái khó của việc duy trì thương mại mở trong kỷ nguyên chính trị thực dụng hiện nay.
