Nguồn: “Gorbachev reviews the Cold War,” History.com (truy cập ngày 05/5/2015).
Biên dịch & Hiệu đính: Nguyễn Huy Hoàng
Vào ngày này năm 1992, trong một sự kiện đậm chất biểu tượng, cựu lãnh đạo Liên Xô Mikhail Gorbachev đã đánh giá lại Chiến tranh Lạnh trong một bài phát biểu tại trường Westminster College ở Fulton, Missouri – nơi Winston Churchill đưa ra bài phát biểu “Bức màn sắt” 46 năm trước đó. Xen lẫn những lời ca ngợi dành cho sự chấm dứt của Chiến tranh Lanh là những chỉ trích sắc bén nhằm vào chính sách Mỹ.
Năm 1946, Winston Churchill, cựu Thủ tướng Vương quốc Anh, đã phát biểu tại trường Westminster College và đặt ra một vấn đề mà nhiều sử gia sau này đã coi là màn mở đầu cho Chiến tranh Lạnh. Tuyên bố rằng một “bức màn sắt” đã phủ trên khắp Đông Âu, Churchill kêu gọi cả Vương quốc Anh lẫn Mỹ kiềm chế sự xâm lược của Liên Xô. 46 năm sau đó, Liên Xô đã sụp đổ và Mikhail Gorbachev, người từ chức Tổng thống Liên Xô từ tháng 12 năm 1991, đứng trên cùng một khuôn viên trường đại học để đánh giá lại cuộc Chiến tranh Lạnh.
Gorbachev tuyên bố rằng sự kết thúc của Chiến tranh Lạnh là “sự đổ vỡ của vòng luẩn quẩn mà chúng ta đã tự cuốn mình vào” và là một “chiến thắng cho lẽ thường, lẽ phải, dân chủ, và những giá trị phổ quát của nhân loại.” Khi đề cập đến vấn đề ai là người châm ngòi Chiến tranh Lạnh, Gorbachev thừa nhận Liên Xô đã mắc phải một số sai lầm nghiêm trọng, nhưng cũng gợi ý rằng Mỹ và Anh cũng cùng gánh vác trách nhiệm. Ông lên án cuộc chạy đua hạt nhân, khẳng định ông tin rằng Mỹ là người “khởi xướng” cơn điên rồ này. Với việc Chiến tranh Lạnh đã qua, ông cảnh báo Mỹ nên thừa nhận “sẽ có những sai lầm về nhận thức, và do đó là sai lầm về chính trị, nếu diễn giải chiến thắng trong cuộc Chiến tranh Lạnh một cách hẹp hòi như là chiến thắng cho chính mình.”
Bài phát biểu của Gorbachev, và đặc biệt là nơi nó diễn ra, đã đem đến một cái kết hợp lý cho Chiến tranh Lạnh, và chứng tỏ rằng những tranh luận học thuật về những năm diễn ra cuộc chiến sẽ còn tiếp diễn dẫu tình trạng thù địch giữa hai nửa bán cầu đã chấm dứt.
