Nguồn: Polio vaccine trials begin, History.com
Biên dịch: Lê Hồng Loan | Biên tập: Lê Hồng Hiệp
Vào ngày này năm 1954, các thử nghiệm lâm sàng vắc-xin bại liệt do Jonas Salk bào chế, với sự tham gia của 1,8 triệu trẻ em, đã bắt đầu tại Trường tiểu học Franklin Sherman ở McLean, Virginia. Các trẻ em ở Hoa Kỳ, Canada và Phần Lan đã tham gia vào các thử nghiệm này, lần đầu tiên sử dụng phương pháp mù đôi (double-blind) mà giờ đây đã thành tiêu chuẩn, theo đó, cả bệnh nhân và bác sĩ điều trị đều không biết liệu loại thuốc được tiêm là vắc-xin hay giả dược. Vào ngày 12 tháng 04 năm 1955, các nhà nghiên cứu tuyên bố vắc-xin an toàn và hiệu quả, và nó nhanh chóng trở thành một phần tiêu chuẩn của chương trình tiêm chủng trẻ em ở Hoa Kỳ. Trong những thập niên tiếp theo, vắc-xin bại liệt sẽ loại trừ căn bệnh cực kỳ dễ lây lan này ở Tây bán cầu.
Bệnh bại liệt, được biết đến với tên chính thức là bệnh viêm tủy xám, là một bệnh truyền nhiễm tồn tại từ thời cổ đại và được gây ra bởi một loại virus. Nó xảy ra phổ biến nhất ở trẻ em và có thể dẫn đến bại liệt. Căn bệnh này lên đến cấp đại dịch trong suốt nửa đầu thế kỷ 20. Trong những năm 1940 và 1950, bệnh bại liệt gắn liền với phổi sắt, một bể kim loại lớn được thiết kế để giúp các bệnh nhân bại liệt bị tê liệt hô hấp có thể thở được.
Tổng thống Franklin Roosevelt được chẩn đoán mắc bệnh bại liệt vào năm 1921 ở tuổi 39 và bị liệt từ thắt lưng trở xuống, và ông buộc phải sử dụng thanh giằng chân và xe lăn trong suốt quãng đời còn lại. Năm 1938, Roosevelt đã giúp thành lập Quỹ Quốc gia vì Trẻ em Bại liệt, sau đó đổi tên thành “March of Dimes”. Tổ chức này chịu trách nhiệm tài trợ cho nhiều nghiên cứu liên quan đến căn bệnh này, bao gồm các thử nghiệm vắc-xin Salk.
Người đứng sau loại vắc-xin này là bác sĩ và nhà dịch tễ học sinh ra tại New York Jonas Salk (1914-95). Nghiên cứu của Salk về vắc-xin chống cúm vào những năm 1940, khi ông đang làm việc tại Trường Y tế Công cộng thuộc Đại học Michigan, đã dẫn dắt ông tới việc phát triển vào năm 1952 tại Đại học Pittsburgh một loại vắc-xin bại liệt bất hoạt (IPV), có nguồn gốc từ một chủng virus đã bị giết của căn bệnh này. Các thử nghiệm lâm sàng năm 1954, cuộc thử nghiệm lớn nhất trong lịch sử Hoa Kỳ vào thời điểm bấy giờ, được chỉ đạo bởi đồng nghiệp cũ của Salk tại Đại học Michigan, Tiến sĩ Thomas Francis, Jr.
Vào cuối những năm 1950, bác sĩ và nhà virus học người Ba Lan Albert Sabin (1906-1993) đã thử nghiệm một loại vắc-xin bại liệt dạng uống (OPV) mà ông đã tạo ra từ một loại virus sống giảm độc. Loại vắc-xin này, dễ bảo quản và sản xuất rẻ hơn vắc-xin Salk, đã được sử dụng ở Hoa Kỳ vào đầu những năm 1960 và cuối cùng đã thay thế vắc-xin Salk để trở thành loại vắc-xin được lựa chọn ở hầu hết các quốc gia.
Ngày nay, bệnh bại liệt đã được loại bỏ trên toàn thế giới nhờ có vắc-xin; tuy nhiên, vẫn chưa có cách chữa trị cho căn bệnh này và nó vẫn tồn tại ở một số ít các quốc gia Châu Phi và Châu Á.
