Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy
Bộ Quốc phòng Nga cho biết một máy bay quân sự Nga đã bị rơi ở vùng Belgorod, gần biên giới với Ukraine, khiến ít nhất 65 tù nhân chiến tranh Ukraine thiệt mạng. Hãng thông tấn nhà nước Ria Novosti cho biết có 9 người khác trên máy bay, bao gồm 6 thành viên phi hành đoàn. Chiếc máy bay được cho là đang đi đến một cuộc trao đổi tù nhân. Nga cáo buộc Ukraine bắn hạ máy bay nhưng không đưa ra bằng chứng. Ukraine chưa đưa ra bình luận.
Israel bác bỏ lệnh ngừng bắn ở Gaza. Người phát ngôn của chính phủ cho biết Israel sẽ không “bỏ cuộc” cho đến khi Hamas bị tiêu diệt. Trong khi đó, lực lượng Israel tiếp tục tấn công vào Khan Younis, thành phố lớn thứ hai của Gaza. Theo bộ y tế Hamas, quân đội Israel đang gây khó khăn cho dân thường trong việc tiếp cận bệnh viện. Nhưng Israel cho rằng Hamas đang dùng bệnh viện làm lá chắn, điều mà Hamas phủ nhận.
Theo khảo sát của S&P Global, hai ngành dịch vụ và sản xuất ở Mỹ đều tăng trưởng trong tháng 1. Chỉ số quản lý mua hàng tăng lên 50,3 từ mức 47,9 của tháng 12 (thấp hơn 50 đồng nghĩa suy thoái), đánh dấu con số lạc quan nhất kể từ tháng 10 năm 2022. Các số liệu vững chắc như vậy có thể làm thay đổi quan điểm của thị trường rằng ngân hàng trung ương sẽ sớm cắt giảm lãi suất.
Vốn hóa thị trường của Microsoft đạt 3 nghìn tỷ USD trong thứ Tư nhờ giá cổ phiếu tăng 1,3%. Năm ngoái Microsoft từng vượt qua Apple để trở thành công ty đầu tiên được định giá 3 nghìn tỷ USD. Cổ phiếu của Microsoft đã tăng 57% trong năm 2023, chủ yếu nhờ đầu tư vào trí tuệ nhân tạo. Thị trường chứng khoán Mỹ đã phục hồi trong tuần qua, với S&P 500 đóng cửa ở mức cao kỷ lục vào thứ Hai.
ASML, một công ty Hà Lan chuyên sản xuất máy in thạch bản tiên tiến cho chip bán dẫn tối tân, cho biết đơn đặt hàng đã tăng lên mức kỷ lục 9,19 tỷ euro (9,98 tỷ USD) trong quý 4 năm 2023, tăng từ 2,6 tỷ euro của quý trước. Giá trị thị trường của công ty đã tăng gấp bốn lần trong 5 năm qua để đạt 260 tỷ euro, trở thành công ty công nghệ có giá trị nhất châu Âu.
Thủ tướng Ba Lan Donald Tusk cho biết ông sẽ nới lỏng các chính sách phá thai cứng rắn của đất nước. Ông Tusk muốn cho phép phá thai đến tuần thứ 12 của thai kỳ và giảm bớt những hạn chế đối với việc uống thuốc tránh thai buổi sáng. Trong 8 năm cầm quyền của mình, chính quyền trước, do đảng Luật pháp và Công lý theo chủ nghĩa dân túy lãnh đạo, đã biến Ba Lan trở thành một trong những nước nghiêm ngặt nhất ở châu Âu đối với quyền phá thai.
Các nhà khoa học đã thực hiện ca chuyển phôi thành công đầu tiên ở loài tê giác trắng, một bước đột phá mà họ cho rằng có thể cứu loài này khỏi nguy cơ tuyệt chủng. Trên toàn thế giới chỉ còn hai con tê giác trắng phương Bắc. Thủ tục thụ tinh trong ống nghiệp đã được thực hiện trên tê giác trắng phương Nam, một người anh em họ hàng gần của loài phương Bắc. Các nhà khoa học hy vọng có thể làm tương tự với tê giác phương bắc.
Con số trong ngày: 1,3 nghìn tỷ USD, là tổng giá trị tài sản được quản lý trong các quỹ cơ sở hạ tầng. Con số này đã tăng gấp 5 lần trong thập niên qua.
TIÊU ĐIỂM
Kinh tế Mỹ có một năm 2023 thành công
Các con số được công bố tới đây sẽ cho thấy 2023 là một năm rất tốt của nền kinh tế Mỹ. Vào thứ Năm, chính phủ dự kiến sẽ báo cáo mức tăng trưởng GDP hàng năm 2% trong quý 4 năm 2023, gấp gần ba lần so với mức được thị trường dự báo hồi tháng 10. Trong cả năm, tăng trưởng dự kiến sẽ đạt khoảng 2,5%. Không quá tệ khi nhiều người cho rằng nền kinh tế sắp rơi vào suy thoái.
Điều đáng kinh ngạc hơn nữa là đà tăng trưởng được duy trì song song với giảm lạm phát. Dữ liệu vào thứ Sáu sẽ cho thấy lạm phát theo năm đang tiến gần đến mục tiêu 2% của Cục Dự trữ Liên bang. Liệu tất cả những tin tức tốt lành này có thể tiếp tục hay không là một câu hỏi lớn. Với lãi suất vẫn ở mức cao, áp lực suy thoái đang gia tăng. Sự kết hợp giữa tăng trưởng mạnh và lạm phát giảm dần trong năm 2023 khó mà lặp lại trong năm 2024.
Một năm thắt chặt của ngân hàng trung ương Thổ Nhĩ Kỳ
Kể từ khi được bổ nhiệm làm người đứng đầu ngân hàng trung ương Thổ Nhĩ Kỳ vào mùa hè năm ngoái, Hafize Gaye Erkan đã tiến hành một trong những chu kỳ thắt chặt quyết liệt nhất trong lịch sử ngân hàng. Để giải quyết tình trạng giá tiêu dùng tăng vọt, ngân hàng trung ương đã tăng lãi suất chuẩn lên tổng cộng 34 điểm phần trăm trong bảy tháng. Các nhà phân tích thị trường đang dự đoán một lần tăng nữa, 2,5 điểm phần trăm, khi ủy ban chính sách tiền tệ của ngân hàng họp vào thứ Năm. Mặc dù lạm phát năm tiếp tục tăng, đạt 64,8% trong tháng 12, nhưng dự kiến nó sẽ giảm vào đầu mùa hè.
Nhưng bà Erkan cũng xuất hiện trên bản tin vì những lý do khác. Trong tuần qua, bà đã phải đối mặt với những cáo buộc rằng cha bà, người không có vai trò gì tại ngân hàng trung ương, đã sa thải một nhân viên và hành hung một nhân viên khác. Chu kỳ thắt chặt của ngân hàng dường như sắp kết thúc. Và tương lai của bà Erkan ở ghế thống đốc cũng có thể lung lay.
Macron thăm Ấn Độ
Pháp và Ấn Độ sẽ củng cố tình hữu nghị của họ trong tuần này. Vào thứ Năm, Emmanuel Macron sẽ đến Jaipur và cùng thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi đi tham quan thành phố ở miền tây Ấn Độ. Đến thứ Sáu, tổng thống Pháp sẽ là khách mời danh dự tại Delhi trong cuộc diễu hành đánh dấu Ngày Cộng hòa lần thứ 75 của Ấn Độ. Dĩ nhiên hai bên có qua có lại. Ông Modi là khách mời đặc biệt năm ngoái tại Paris nhân Ngày Bastille của Pháp.
Pháp không có mối liên hệ lịch sử sâu sắc với Ấn Độ như Anh. Nhưng nước này đã nỗ lực hết sức để củng cố quan hệ đối tác chiến lược với cường quốc mới nổi. Đây là một phần trong nỗ lực của Pháp nhằm xây dựng chiến lược Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương mới vốn bị AUKUS (hiệp ước an ninh giữa Mỹ, Anh và Australia) làm đảo lộn. Khi ông Macron và ông Modi cùng uống trà, họ sẽ thảo luận về trao đổi sinh viên, năng lượng mặt trời, không gian, và quốc phòng. Ấn Độ đã mua rất nhiều trang thiết bị quân sự của Pháp. Hai máy bay phản lực Rafale của Pháp cũng sẽ tham gia buổi lễ diễu hành.
Tình hình kinh tế kém khả quan của EU
Triễn vọng kinh tế của khu vực đồng euro hiện không quá sáng sủa. Trong năm 2023, sản lượng công nghiệp trên toàn khối đã giảm xuống gần 2% so với mức trước đại dịch (không tính Ireland). Niềm tin kinh doanh tại khu vực đồng euro sụt giảm và kinh tế Đức suy giảm 0,3%. Các nhà đầu tư kỳ vọng có chuyển hướng chính sách tại cuộc họp của Ngân hàng Trung ương châu Âu vào thứ Năm sẽ phải thất vọng: các nhà hoạch định chính sách có thể sẽ để nguyên lãi suất cơ bản ở mức 4%.
Lạm phát ở khu vực đồng euro đã giảm rõ rệt trong năm 2023. Nhưng trước khi cắt giảm lãi suất, ngân hàng có thể sẽ chờ dữ liệu tiền lương, vì đàm phán công đoàn đang diễn ra có thể đẩy tiền lương lên cao. Và chi phí vận chuyển tăng vọt, hậu quả của tình trạng hỗn loạn ở Trung Đông, cũng có thể tạo ra áp lực lạm phát.
Tuy nhiên, các nhà quan sát vẫn sẽ tìm kiếm các dấu hiệu về thời điểm cắt giảm lãi suất. Tuần trước chủ tịch ECB Christine Lagarde gợi ý là ngân hàng sẽ bắt đầu cắt giảm “vào mùa hè.” Dù vậy, một số nhà kinh tế tin rằng ngân hàng có thể hành động sớm nhất là vào tháng 3.
