Nguồn: Anton Neeleman, 安东·尼尔曼：乌克兰重建问题，是怎么从欧美会议桌上消失的？, Guancha, 31/07/2025.
Biên dịch: Lê Thị Thanh Loan
Vào tháng 7, những diễn biến đáng chú ý trong lĩnh vực kinh tế và xã hội của Ukraine bao gồm: Hội nghị tái thiết Rome không mang lại kết quả thực chất, liên minh phương Tây chia rẽ, BlackRock rút khỏi Ukraine và Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) cung cấp khoản vay 500 triệu USD nhưng lại một lần nữa đưa ra các điều khoản khắt khe.
Về mặt xã hội, số lượng học sinh đến trường đã giảm xuống mức thấp nhất trong 30 năm, nữ sinh chiếm tỷ lệ rất cao trong các lớp lớn, tỷ lệ đói nghèo tăng vọt, giá lương thực tăng cao và các cửa hàng “mỗi ngày một kiểu” mọc lên như nấm.
Nhìn chung, triển vọng của Ukraine là rất ảm đạm trên cả chiến trường lẫn trong công cuộc tái thiết, và các vấn đề xã hội ngày càng trở nên nghiêm trọng hơn.
“Bộ phim nhiều tập” về hội nghị tái thiết
Vào tháng 7, một hội nghị tập trung vào công cuộc tái thiết Ukraine đã được tổ chức tại Rome. Đáng tiếc là nó đã không đạt được bất kỳ kết quả thực chất nào. Tuy nhiên, nhìn lại lịch sử của các cuộc hội nghị sẽ thấy bản thân việc “không có tiến triển” cũng là một tin tức đáng chú ý.
Trên thực tế, Hội nghị Rome không phải là hội nghị quốc tế đầu tiên thảo luận về công cuộc tái thiết Ukraine, và chắc chắn cũng không phải hội nghị cuối cùng. Các hội nghị thường niên kiểu này đã bắt đầu từ năm 2017. Cần lưu ý rằng, trước năm 2022, các hội nghị này chủ yếu tập trung vào vấn đề cải cách nội bộ của Ukraine, rồi sau này mới chuyển hoàn toàn trọng tâm sang công cuộc tái thiết hậu chiến.
Trở lại mùa hè năm 2022, một hội nghị tương tự đã được tổ chức tại Lugano, Thụy Sĩ. Tại hội nghị này, phương Tây đã đề xuất một bản kế hoạch chi tiết cho việc tái thiết Ukraine hậu chiến, được ví như “Kế hoạch Marshall” phiên bản Ukraine. Denys Shmyhal – Thủ tướng Ukraine khi đó – ước tính thiệt hại trực tiếp từ cuộc xung đột lên tới 100 tỷ USD. Nếu tính cả chi phí hiện đại hóa kinh tế và “chuyển đổi xanh” cần thiết cho việc gia nhập Liên minh châu Âu (EU) trong tương lai, ước tính tổng chi phí tái thiết sẽ lên tới 750 tỷ USD. Vào thời điểm đó, các nước phương Tây đã tuyên bố rõ ràng rằng họ sẽ không gánh chịu chi phí tái thiết và lập trường này đã được duy trì trong vài năm tiếp theo.
Vì vậy, ngân sách tái thiết từng được kỳ vọng sẽ đến từ Nga. Vào thời điểm đó, nhiều người tin rằng Nga là “một gã khổng lồ chân đất sét” sắp sụp đổ. Tuy nhiên, Hội nghị Lugano cuối cùng chỉ đưa ra một văn bản mang tính tuyên ngôn mà không hề có hành động thực thi. Bởi vì chiến tranh vẫn tiếp diễn vào năm 2022 và Nga không có ý định đầu hàng, chứ đừng nói đến việc bồi thường. Dù vậy, nhiều người vẫn đặt niềm tin vào một cuộc phản công quy mô lớn của Ukraine vào năm 2023, vậy nên những đề xuất của Hội nghị Lugano đã được dời sang hội nghị tiếp theo.
Tuy nhiên, hội nghị tiếp theo được tổ chức tại London vào giữa tháng 6/2023 thậm chí còn mờ nhạt hơn hội nghị ban đầu ở Thụy Sĩ. Lại là một hội nghị với những lời lẽ hùng hồn, con số thiệt hại được báo cáo của Ukraine tăng vọt từ 100 tỷ USD lên 400 tỷ USD chỉ trong một năm – điều này rõ ràng có liên quan đến việc các cơ sở điện lực của Ukraine bị tấn công và việc thu hồi được một phần lãnh thổ đã mất. Thế nhưng Kyiv vẫn kiên định với yêu cầu 750 tỷ USD cho công cuộc tái thiết.
Do Nga không chịu thất bại như dự kiến, Shmygal tuyên bố thành lập một “cơ chế công bằng” để xử lý 500 tỷ USD tài sản bị đóng băng của Nga. Tuy nhiên, một tháng sau, những dấu hiệu thất bại của cuộc phản công Zaporizhzhia bắt đầu manh nha và sự lạc quan của các bên tham gia đã giảm sút rõ rệt. Đến tháng 8/2023, viện trợ tài chính hàng tháng của EU cho Ukraine đã giảm từ 1,5 tỷ Euro xuống còn 1 tỷ Euro.
Bắt đầu từ mùa thu năm 2023, bế tắc giữa hai đảng ở Mỹ đã khiến viện trợ cho Ukraine bị đóng băng trong gần chín tháng. Kế hoạch cuối cùng, được phỏng theo mô hình EU, là cung cấp cho Kyiv 1 tỷ USD viện trợ mỗi tháng cho đến cuối năm 2024. Để huy động thêm nguồn tài chính, Zelensky đã gặp gỡ các lãnh đạo doanh nghiệp Mỹ, bao gồm cả Chủ tịch BlackRock Larry Fink. Fink cam kết sẽ điều phối các khoản đầu tư cho công cuộc tái thiết Ukraine và hỗ trợ chính phủ Ukraine xây dựng chiến lược đầu tư.
Mùa hè năm 2024, các nước châu Âu đã đưa ra một cách thức mới: Tái đầu tư phần lãi suất và cổ tức từ tài sản bị phong tỏa của Nga để đạt được “sự tự duy trì” trong cuộc chiến ở Ukraine. Cùng năm đó, hội nghị tái thiết Ukraine một lần nữa được tổ chức tại Berlin.
Điều đáng chú ý là vấn đề tái thiết thậm chí còn không được thảo luận sâu rộng. Nước chủ nhà, lúc đó là Thủ tướng Đức Olaf Scholz, đã tuyên bố ngay từ đầu rằng việc bàn đến tái thiết khi chiến tranh còn chưa kết thúc là hoàn toàn vô nghĩa. Vì vậy, Hội nghị Berlin đã chuyển trọng tâm sang các vấn đề cấp bách như cung cấp vũ khí và đạn dược cho Ukraine. Vào thời điểm này, con số thiệt hại mà Ukraine báo cáo đã lên tới 500 tỷ USD. Phần lớn năng lực phát nhiệt điện của Ukraine đã bị mất đi, và một số nhà máy thủy điện cũng không thể vận hành do các cấu trúc phòng máy quan yếu không được lắp đặt trong các thân đập.
Vào tháng 8/2024, quân đội Ukraine cố gắng tấn công vào khu vực Kursk nhằm xoay chuyển cục diện chiến trường. Họ hy vọng việc tấn công vào lãnh thổ Nga có thể trở thành con bài đàm phán, buộc Nga phải rút khỏi vùng lãnh thổ đã sáp nhập từ Ukraine. Dù vậy, do những cân nhắc chính trị, cả Kyiv và các đồng minh phương Tây đều không muốn từ bỏ tầm nhìn về “Kế hoạch Marshall Mới”. Tuy nhiên, nỗ lực tái thiết đã không bao giờ bắt đầu. Cùng với việc Trump đắc cử Tổng thống Mỹ, việc quân đội Ukraine bị đẩy hoàn toàn khỏi Kursk và việc Nga tăng cường tấn công ở tiền tuyến, kế hoạch đầu tư của BlackRock đã không còn cơ sở để triển khai.
Đến năm 2025, khi hội nghị tái thiết Ukraine được tổ chức tại Rome, những dấu hiệu chia rẽ đã xuất hiện trong phe phương Tây. Nga vẫn từ chối đầu hàng, không hối lỗi và không bồi thường, và BlackRock trên thực tế đã rút khỏi các vấn đề liên quan. Triển vọng tái thiết Ukraine trở nên mờ mịt, và thái độ thiếu nhất quán của Trump về vấn đề Ukraine càng khiến tình hình thêm phức tạp.
Trong bối cảnh này, EU buộc phải khỏa lấp khoảng trống do sự rút lui của Mỹ để lại, không chỉ đảm nhận vai trò là nhà tài trợ tài chính và hậu thuẫn công nghiệp chính cho Ukraine, mà còn thay thế BlackRock trở thành điều phối viên tái thiết. Hội nghị đã quyết định thành lập một quỹ chuyên biệt cho công cuộc tái thiết Ukraine, với số tiền ban đầu là 220 triệu Euro, cùng mục tiêu huy động thêm 280 triệu Euro trước đầu năm 2026.
Ngay từ năm 2022, Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen đã chủ trương EU nên tham gia vào công cuộc tái thiết. Bà đã công bố một loạt thỏa thuận hợp tác với các quốc gia và tổ chức khác, với tổng giá trị khoảng 2,4 tỷ Euro, cùng tiềm năng thu hút thêm 8 tỷ Euro. Nói một cách đơn giản, Kyiv hiện chỉ có thể trông chờ chắc chắn vào 220 triệu Euro. Con số này chỉ như muối bỏ biển so với tham vọng 750 tỷ USD của họ, và triển vọng tái thiết ngày càng trở nên ảm đạm.
Kể từ hội nghị tái thiết đầu tiên ở Lugano đến nay, tình hình đã thay đổi rất nhiều. Năng lực hành động tập thể của phương Tây đã suy yếu, và chỉ còn các quan chức châu Âu tiếp tục bày tỏ sự ủng hộ đối với Ukraine và niềm tin vào khả năng tái thiết của nước này. Với các quan chức này, cuộc chiến đã trở thành cơ hội để họ mở rộng ảnh hưởng trong EU, bằng cách giành lấy một số quyền lực vốn thuộc về các chính phủ thành viên vào tay mình.
Trong giai đoạn 2022-2023, kỳ vọng rằng Nga sẽ gánh chịu chi phí tái thiết đã tan vỡ sau thất bại của cuộc phản công của Ukraine, và ảo tưởng về việc “tái thiết Ukraine bằng khoản bồi thường chiến tranh” cũng chấm dứt. Sau đó, phương Tây chuyển sang tìm kiếm các giải pháp ngoài ngân sách, với việc BlackRock chủ động đề nghị thành lập một quỹ đầu tư. Ba Lan là nước phản ứng nhanh nhất với sự chuyển hướng này, họ thay đổi đáng kể lập trường đối với Ukraine, bắt đầu yêu cầu Kyiv tôn trọng và bồi thường chi phí liên quan. Tuy nhiên cần lưu ý rằng, EU, Mỹ và các bên ủng hộ khác đã hỗ trợ thiết thực trong việc khôi phục hệ thống điện, với tổng công suất thiết bị phát điện được cung cấp lên tới 900 MW.
Thất bại của cuộc phản công năm 2023 đánh dấu một bước ngoặt then chốt, khiến những rạn nứt bắt đầu xuất hiện trong nội bộ phe ủng hộ Ukraine. Cuộc tấn công của Ukraine vào khu vực Kursk năm 2024 thực chất là nhằm chứng minh với phương Tây khả năng giành lại thế chủ động từ Nga. Họ hy vọng kéo trọng tâm trở lại vấn đề tái thiết, vì vào lúc đó, các cuộc thảo luận đã bị hạ xuống mức duy trì sự tồn vong và khả năng kháng cự của Ukraine.
Sau khi thay đổi chính quyền, Mỹ không chỉ rút khỏi các cuộc thảo luận về tái thiết mà còn chuyển sang lập trường giống Ba Lan. Ví dụ rõ ràng nhất là việc Mỹ buộc Kyiv ký kết một “thỏa thuận khoáng sản” nhằm bù đắp cho khoản đầu tư của chính họ vào Ukraine. Thái độ của châu Âu đối với Ukraine cũng có những thay đổi tinh tế. Trọng tâm không còn là tái thiết dài hạn, mà là kéo dài khả năng kháng cự của Ukraine càng lâu càng tốt để “câu giờ” cho chính EU. Lý do bề ngoài là nhằm chuẩn bị cho một cuộc tấn công “không thể tránh khỏi” của Nga trong tương lai, nhưng trên thực tế, một lượng lớn nguồn lực đã bị tiêu tốn vào các thủ tục hành chính rườm rà và việc phân bổ ngân sách cho các tập đoàn công nghiệp-quân sự.
Nhìn chung, sự phục hồi kinh tế của Ukraine vẫn còn là một viễn cảnh xa vời. Các hội nghị thường niên được tổ chức luân phiên tại các thủ đô châu Âu mang bầu không khí chẳng khác nào các nghi lễ tâm linh. Những người tham dự liên tục khâu vá vết thương và gắn lại các chi cho “thây ma Ukraine”, chỉ để giữ cho nó tiếp tục cuộc khổ chiến không cân sức với một đối thủ vượt trội hơn hẳn.
Trò chơi túi tiền
Hội đồng Điều hành của Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) đã phê duyệt khoản vay thứ chín trị giá 500 triệu USD cho Ukraine theo khuôn khổ của chương trình Cơ chế Quỹ Mở rộng (EFF). Điều kiện của khoản vay này là chính phủ Kyiv cam kết sửa đổi quy trình đấu thầu lựa chọn người đứng đầu cơ quan hải quan và tăng cường trấn áp hành vi trốn thuế, điều này trên thực tế là tiến hành thanh tra và xử phạt đối với công dân và doanh nghiệp. Ngoài ra, IMF còn đề nghị Ukraine tăng mức giá đối với các dịch vụ công sau chiến tranh, vì hiện tại người dân Ukraine chỉ phải trả một nửa giá thị trường cho điện và khí đốt tự nhiên.
Đối với các nhà lãnh đạo thực sự nắm thế chủ đạo, việc hợp tác với IMF luôn bị coi là một hành vi “tự ngược đãi”, vì nó đòi hỏi phải cắt giảm chi tiêu xã hội, đồng thời phải huy động vốn từ các doanh nghiệp, điều này sẽ gây tác động tiêu cực đến dư luận và quan hệ với giới tư bản.
Cần hiểu rằng nguồn thu tài chính của nhà nước phụ thuộc vào thuế do giới tư bản đóng góp. Tuy nhiên, chính phủ Kyiv không hề bị tổn hại bởi sự hợp tác với IMF, mà ngược lại, họ giống với “kẻ ngược đãi” hơn. Họ đánh đổi nỗi thống khổ của người dân để đổi lấy khoản tiền viện trợ mà so với tiêu chuẩn thời bình thì vô cùng ít ỏi.
Trong khi đó, Reuters đưa tin Kyiv và EU đã đạt được đồng thuận về các điều khoản thương mại mới sau khi EU áp đặt hạn ngạch đối với nông sản của Ukraine. Ủy viên châu Âu Maroš Šefčovič tuyên bố rằng thỏa thuận mới “thiết lập một khuôn khổ dài hạn, có thể dự đoán và cùng có lợi, mang lại lợi ích cho các nhà xuất khẩu, doanh nghiệp và nông dân của cả hai bên, đồng thời thúc đẩy tiến trình gia nhập EU của Ukraine.”
Nói một cách đơn giản hơn, tuyên bố chính thức này của EU sẽ tăng nhẹ hạn ngạch nhập khẩu nông sản từ Ukraine, nhưng các nguyên tắc thương mại vẫn không thay đổi. Cái gọi là “tự do” vẫn y như trước: Một khi lượng nhập khẩu vượt quá hạn ngạch, sự tự do này sẽ chấm dứt và các sản phẩm liên quan sẽ bị đánh thuế. Đáng chú ý hơn, theo thỏa thuận mới, Ukraine cam kết sẽ dần điều chỉnh tiêu chuẩn sản xuất nông nghiệp nội địa sao cho phù hợp với tiêu chuẩn của EU vào năm 2028.
Hiểu đơn giản, chính phủ Ukraine cho rằng những doanh nghiệp như Mironivsky Khliboproduct có đủ nguồn vốn để hiện đại hóa các trang trại gia cầm, chuyển đổi từ nuôi nhốt sang nuôi thả, và các hộ trồng hoa cũng có đủ vốn để lắp đặt dây chuyền phân loại. Nhưng trên thực tế, trong bối cảnh chiến sự đang diễn ra và thị trường nội địa mất đi ít nhất hàng chục triệu người, các doanh nghiệp nông nghiệp về cơ bản không có vốn dư thừa, thế nhưng chẳng có ai tham khảo ý kiến của họ. Đây là biểu hiện của “hành vi ngược đãi” của chính phủ Ukraine khi tự ra quyết định thay doanh nghiệp. Tất nhiên, các doanh nghiệp cũng không nên trông đợi vào sự hỗ trợ từ chính phủ, vì ngân sách quốc gia vốn không có tiền. Hơn nữa, sau năm 2022, cứ mỗi hai Hryvnia trong ngân sách Ukraine thì có một Hryvnia đến từ các nguồn bên ngoài.
Vấn đề song tịch
Vào ngày 18/6, Verkhovna Rada (Quốc hội Ukraine) đã bỏ phiếu thông qua một dự luật về đa quốc tịch, qua đó hợp pháp hóa quyền mang hai quốc tịch tại Ukraine theo một cách thức có tính chọn lọc cao. Nói một cách chính xác, song tịch từ lâu đã tồn tại hợp pháp ở Ukraine thông qua các kênh công khai: Ihor Kolomoyskyi từng sở hữu hộ chiếu của nhiều quốc gia (hộ chiếu Ukraine của ông mới bị tiêu hủy gần đây); Ulana Suprun – công dân Mỹ – vẫn giữ quốc tịch Mỹ trong thời gian làm Bộ trưởng Y tế Ukraine; các nhân vật đối lập đến từ Gruzia cũng có tình huống tương tự.
Giờ đây, người dân bình thường cũng được phép sở hữu hai quốc tịch, nhưng không phải ai cũng được hưởng quyền này. Chỉ những người sở hữu hộ chiếu của các quốc gia thân thiện với Ukraine mới có quyền này.
Nga không nằm trong danh sách các quốc gia thân thiện, nhưng vấn đề nhập tịch tại các vùng lãnh thổ mới (tức phần lãnh thổ Ukraine nằm dưới sự kiểm soát của Nga) được coi là ngoại lệ, vì chính phủ Ukraine cho rằng tại những nơi này, “những người yêu nước” Ukraine không có lựa chọn nào khác ngoài việc xin hộ chiếu có biểu tượng đại bàng hai đầu (hộ chiếu Nga). Tuy nhiên, những người chủ động xin quốc tịch Nga sẽ phải đối diện với nguy cơ bị tước quốc tịch Ukraine, nhưng việc thực thi cụ thể hiện vẫn chưa rõ ràng.
Nhưng điều này không gây ảnh hưởng quá lớn: Nhà khoa học chính trị Kyrylo Molchanov đã gặp rắc rối khi nhập cảnh vào Ba Lan bằng hộ chiếu Ukraine (ông cũng là công dân Nga). Do vậy, đối với nhiều cư dân tại các vùng “hậu Ukraine”, dù họ đi về phía Đông hay phía Tây, thì việc từ bỏ quốc tịch Ukraine có thể là một điều tốt, thay vì là một hình phạt.
Nhân tiện, Oleksii Chernyshov – “cha đỡ đầu” của Zelenskyy – cuối cùng đã trở về Ukraine. Có tin đồn rằng Bộ Thống nhất Dân tộc nơi Chernyshov từng lãnh đạo sẽ bị giải thể, nhưng ngay cả vậy cũng chẳng có gì thay đổi. Yuliia Lysenko – người phát ngôn phụ trách mảng truyền thông chiến lược của bộ này – tuyên bố rằng cơ quan của bà sẽ không liên hệ với các cựu công dân Ukraine đã có hộ chiếu Nga, với lập luận rằng những người này “luôn tìm cách bào chữa cho việc tại sao họ lại ở đó, tại sao vẫn sống trên lãnh thổ Ukraine, tại sao vẫn ở vùng lãnh thổ Ukraine bị chiếm đóng.”
Thực ra như vậy cũng tốt, vì nó sẽ làm giảm đáng kể khả năng Ukraine tiếp nhận thêm người nhập cư mới. Đáng tiếc là Cục An ninh Ukraine (СБУ) và Tổng cục Tình báo Bộ Quốc phòng (ГУР) vẫn tiếp tục sách nhiễu những cựu công dân Ukraine này. Sẽ tốt hơn nếu các cơ quan này có thể để họ được sống yên ổn.
Trong khi đó, số lượng học sinh tại Ukraine đã giảm xuống mức thấp nhất trong 30 năm qua, chỉ còn 3,74 triệu người. Trong số này, 10% (tức khoảng 374.000 học sinh) hiện đang học trực tuyến từ nước ngoài. Trên thực tế, chỉ có chưa đến 3 triệu học sinh đang theo học tại Ukraine, và trong nhiều trường hợp, tỷ lệ nữ sinh chiếm tới 70-75% trong các lớp lớn (nam sinh đã được đưa ra nước ngoài từ sớm).
Lực lượng dự bị sinh viên
Bắt đầu từ ngày 1/9, tất cả các trường đại học và cao đẳng tại Ukraine sẽ buộc phải mở một khóa học riêng có tên “Huấn luyện quân sự toàn dân”, điều này sẽ làm thay đổi đáng kể địa vị pháp lý của sinh viên.
Thứ nhất, đây là một khóa học bắt buộc. Trong suốt khóa học, sinh viên sẽ được coi là người đủ tiêu chuẩn để nhập ngũ, đồng thời phải tuyên thệ trung thành và tuân thủ các quy định của Lực lượng Vũ trang Ukraine. Nói cách khác, họ phải nghe lệnh của quân đội như một quân nhân.
Thứ hai, sinh viên sẽ rơi vào trạng thái cực kỳ dễ bị tổn thương: Nếu từ chối tham gia hoặc trượt bài kiểm tra, họ có thể bị buộc phải thôi học. Cụ thể, vấn nạn tham nhũng vốn đã lan tràn ở Ukraine, gần như mọi nam giới trưởng thành ở nước này đều đã bị cuốn vào vòng xoáy và giờ đây ngay cả sinh viên cũng sẽ bị kéo vào: Ít nhất thì sinh viên sẽ phải hối lộ các giảng viên quân sự và cán bộ tuyển quân để vượt qua bài kiểm tra.
Thứ ba, việc triển khai khóa học này sẽ làm gia tăng mâu thuẫn: Một bên là những sinh viên gần như không quan tâm đến chính trị và vốn có thể thờ ơ với tình hình trong nước; một bên là những quân nhân có khuynh hướng chính trị mạnh mẽ và đã trở nên thiếu sự đồng cảm, cùng với đội ngũ cán bộ của các Trung tâm Tuyển quân và Hỗ trợ Xã hội (ТЦК) (Họ là những người ở hậu phương và có khả năng giảng dạy các khóa học kiểu này).
Điều quan trọng là sau khi vượt qua bài kiểm tra, các sinh viên sẽ được coi là đã nhận được huấn luyện quân sự cơ bản, sẽ không phải đi nghĩa vụ quân sự bắt buộc (chế độ nghĩa vụ quân sự đã bị bãi bỏ vào năm 2022), và cũng không phải đến các đơn vị huấn luyện quân sự: Họ sẽ được coi là “chiến binh đủ tiêu chuẩn”. Khi độ tuổi nhập ngũ hạ xuống (chỉ còn là vấn đề thời gian), chính phủ Ukraine sẽ có thể trực tiếp điều động những “tân binh” này đến các đơn vị chiến đấu ở tiền tuyến.
Song song với đó, các chương trình huấn luyện dành cho học sinh tiểu học và trung học cũng đang được tiến hành. Bộ Giáo dục Ukraine đã cập nhật danh sách thiết bị giảng dạy cần thiết cho môn “Quốc phòng Ukraine”, bổ sung thêm máy bay không người lái mô phỏng, thiết bị chiến thuật, xà đơn, radio và các thiết bị liên quan khác.
Về mặt lập kế hoạch, chính phủ Kyiv đang có kế hoạch thành lập “Đoàn thanh niên Hitler” của riêng mình (tổ chức này hiện vẫn tồn tại trên cơ sở các trung tâm thanh niên tân phát xít và lực lượng “Tiểu đoàn Azov”, chỉ có bộ khung mà thiếu đi các thành viên cơ sở), đồng thời đào tạo những “anh hùng xung kích” tương lai: Các sĩ quan Ukraine sẽ đưa họ ra tiền tuyến để ngăn chặn cuộc tấn công của Nga, rồi nhân đó tạo dựng một huyền thoại dân tộc chủ nghĩa cực đoan khác về “cuộc kháng chiến anh dũng của nhân dân Ukraine”.
Danylo Hetmantsev – Chủ tịch Ủy ban Chính sách Tài chính, Thuế và Hải quan của Verkhovna Rada – chỉ ra rằng, tỷ lệ nghèo đói của Ukraine đã tăng gần gấp đôi kể từ năm 2022, từ 20% lên 37%. Với mức sống hiện tại của Ukraine, mức đảm bảo sinh hoạt tối thiểu 3.000 Hryvnia rõ ràng là quá thấp. Trong bối cảnh hiện nay, mức tối thiểu này cần được nâng lên khoảng gấp ba lần mức hiện tại mới được coi là hợp lý.
Tình hình lương thực cũng không mấy khả quan. Trong vòng một năm qua, giá cả tất cả các mặt hàng thực phẩm ở Ukraine đều tăng mạnh. Ví dụ, giá táo tăng 195%, bắp cải tăng 150%, cà rốt tăng 67%, trứng tăng 62% và thịt gà tăng 35%. Giá thu mua táo mới thu hoạch đã tăng vọt 1,9 lần so với năm ngoái, lên mức 60-70 Hryvnia/quả. Tuy nhiên, dự kiến giá cả sẽ giảm vào mùa thu.
Nếu so sánh giá thực phẩm năm 2025 với năm 2022 (nhằm loại bỏ yếu tố mùa vụ), tình hình thậm chí còn nghiêm trọng hơn. Giá khoai tây đã tăng 2,6 lần, củ cải đường tăng 1,6 lần, hành tây tăng 1,2 lần. Thịt lợn và bơ tăng gấp đôi, phi lê cá tăng 0,7 lần và bánh mì tăng 0,5 lần.
Như vậy, giá của một giỏ thực phẩm thông thường hiện đã cao hơn từ 1,5 đến 2 lần so với trước khi chiến sự bắt đầu. Đối với những người sinh sống ở ngoài Ukraine, có lẽ khó có thể nắm bắt được đầy đủ mức độ nghiêm trọng của tình hình nếu chỉ nhìn vào những số liệu thống kê này. Tuy nhiên, nếu xem xét dữ liệu của Liên Hợp Quốc từ năm 2021, ta có thể nhận thức rõ ràng hơn về mức độ khó khăn: Có 1 triệu người Ukraine phải đối mặt với nguy cơ bị đói và 10 triệu người rơi vào tình trạng thiếu lương thực.
Tóm lại, nạn đói có thể xuất phát từ cả tình trạng khan hiếm lương thực lẫn việc giá thực phẩm quá cao khiến người dân không đủ khả năng chi trả. Một chế độ ăn uống mất cân bằng trong thời gian dài chắc chắn sẽ dẫn đến thiếu hụt dinh dưỡng và hàng loạt vấn đề sức khỏe nghiêm trọng. Đối với nhiều người dân Ukraine, sự khó khăn về tài chính và việc thiếu vắng đội ngũ y tế có trình độ khiến họ khó có thể được điều trị hiệu quả khi mắc bệnh. Do đó, cuộc xung đột Nga-Ukraine không chỉ gây thương vong nặng nề trên chiến trường, mà còn làm gia tăng tỷ lệ tử vong toàn dân, do nhiều vấn đề kinh tế làm suy giảm chất lượng cuộc sống và rút ngắn tuổi thọ của người dân.
Một vài tin tức khác
Trong nửa đầu năm nay, Ukraine chứng kiến sự thành lập của 136.000 hộ kinh doanh cá thể mới, nhưng có đến hơn 155.000 hộ kinh doanh cá thể đã đóng cửa. Gánh nặng thuế gia tăng, cộng với yêu cầu ngay cả các hộ kinh doanh cá thể thời vụ cũng phải nộp thuế quanh năm, đã khiến các hộ kinh doanh cá thể khó tồn tại. Do đó, nhiều hộ kinh doanh đã chọn cách đóng cửa tạm thời rồi mở lại khi cần thiết. Số lượng các cửa hàng “mỗi ngày một kiểu”, với thời gian hoạt động không quá hai tuần, cũng tăng mạnh. Chỉ có hơn 90 hộ kinh doanh kiểu này vào năm 2021, nhưng hiện con số đã tăng vọt lên hơn 5.300. Trong tất cả các lĩnh vực, ngành giáo dục, y tế, pháp lý và kế toán có số lượng hộ kinh doanh cá thể đóng cửa cao nhất.
Tính đến ngày 17/7, lượng khí đốt tự nhiên dự trữ trong các kho ngầm của Ukraine là 9 tỷ mét khối. Hiện tại, các kho chứa này chỉ chiếm 29,2% tổng dung tích. So với năm ngoái, con số này đã giảm 13,9%, tương đương 1,45 tỷ mét khối. Đây là mức dự trữ khí đốt thấp nhất trong 12 năm qua.
Lương hưu trung bình ở Ukraine là 58.000 Hryvnia. Trong khi đó, lương hưu của thẩm phán là 390.000 Hryvnia và của công tố viên là 219.000 Hryvnia.
Tính đến ngày 01/06/2025, số lượng bò sữa tại Ukraine đã giảm 8% so với cùng kỳ năm ngoái, còn 1,15 triệu con (tổng số bò tại Ukraine là 2,17 triệu con). Trong đó, 42% do các doanh nghiệp nông nghiệp nuôi, 58% được nuôi bởi các hộ gia đình.
