Nguồn: Mick Ryan, “Why Putin smiled broadly as he left his Alaska encounter with Trump”, The Interpreter, 18/08/2025
Biên dịch: Viên Đăng Huy
Được Boris Johnson mô tả là “sự kiện kinh tởm nhất trong toàn bộ lịch sử ngoại giao tầm thường”, hội nghị thượng đỉnh Alaska rất được mong đợi giữa tổng thống Mỹ và lãnh đạo Nga đã kết thúc vào sáng thứ bảy tuần trước theo giờ Đông Úc. Các tuyên bố của Tổng thống Mỹ và Nga sau gần ba giờ thảo luận đã trở thành chủ đề phân tích chuyên sâu kể từ đó.
Vladimir Putin đã thêm nhiều lời tâng bốc Donald Trump vào các bình luận của mình. Ông rất vui khi củng cố quan điểm của Trump rằng cuộc chiến sẽ không xảy ra nếu Trump là tổng thống, lưu ý rằng “Tôi đã cố gắng thuyết phục người đồng cấp Mỹ trước đây rằng đó không phải là điểm không thể quay lại khi nói đến các hành động thù địch. Trump đã nói rằng nếu ông ấy là Tổng thống, sẽ không có chiến tranh… Tôi có thể xác nhận điều đó”. Putin cũng nói về lịch sử chung của Mỹ và Nga và nói một cách ấm áp về Mỹ như một người hàng xóm.
Bất chấp những lời tâng bốc từ Putin, Trump đã không đạt được mục tiêu chính của mình trong cuộc họp – một lệnh ngừng bắn ở Ukraine. Việc Trump sẽ phản ứng thế nào với sự coi thường này từ Putin, bất chấp sự thân thiện thể hiện trên đường băng ở Alaska, vẫn còn phải xem tiếp. Tuy nhiên, một vài vấn đề đã trở nên rõ ràng.
Putin tỏ ra lạc quan hơn nhiều tại hội nghị thượng đỉnh so với Trump, vì những lý do chính đáng. Lãnh đạo Nga đã đến và rời hội nghị thượng đỉnh này với tư cách là người chiến thắng lớn nhất. Ông cười tươi khi đến và tỏ ra hân hoan khi đưa ra các bình luận đã chuẩn bị sau hội nghị. Ông không bị buộc phải nhượng bộ bất cứ điều gì tại hội nghị. Ông cũng rời khỏi lãnh thổ Mỹ mà không bị trừng phạt thêm và với một cam kết từ Trump về việc tổ chức một cuộc họp tiếp theo, thậm chí có thể ở Moscow. Truyền thông nhà nước Nga đã có một khoảng thời gian tuyệt vời với những kết quả tích cực cho Nga từ hội nghị thượng đỉnh, bao gồm cả việc làm bẽ mặt những người lính Mỹ đã trải thảm đỏ cho Putin.
Putin đã thành công trong việc kéo dài thời gian cho bất kỳ lệnh ngừng bắn hay giải pháp nào cho cuộc chiến. Điều này cho phép ông tiếp tục các cuộc tấn công trên bộ và trên không chống lại Ukraine trong tương lai gần. Có lẽ tồi tệ nhất là Putin giờ đây hiểu rõ ràng rằng ông đã nắm rõ Trump. Và có lẽ một phần nụ cười lớn của ông khi rời hội nghị thượng đỉnh là Putin biết rằng phần còn lại của chúng ta cũng hiểu điều đó.
Sự tâng bốc của Putin đối với Trump cũng là một nỗ lực của Putin để đảm bảo cuộc họp tiếp theo là một cuộc gặp riêng và không bao gồm Ukraine. Ở đây, Putin đang mở đường cho các cuộc đàm phán tiếp theo với Trump. Putin là một nhà thao túng quá giỏi để nghĩ rằng ông sẽ đạt được điều mình muốn chỉ trong một cuộc họp. Ông biết rằng việc hứa hẹn các cuộc họp trong tương lai có nghĩa là ông sẽ thoát khỏi các lệnh trừng phạt của Mỹ.
Một khía cạnh thứ ba của hội nghị thượng đỉnh là Putin đã nói rõ rằng nguyên nhân gốc rễ của cuộc xung đột phải được giải quyết. Điều này cho thấy ông chưa từ bỏ các mục tiêu chính của cuộc chiến. Những mục tiêu này vẫn là nghiền nát chủ quyền của Ukraine, tước bỏ khả năng tự vệ của nước này và đảm bảo Ukraine không bao giờ có thể gia nhập NATO. Điều này sẽ vẫn là một điểm bất đồng trong các cuộc đàm phán tương lai cho Ukraine – và cho các nhà lãnh đạo châu Âu, những người không muốn tạo tiền lệ cho cách họ đối phó với các hành động gây hấn trong tương lai của Nga.
Trong vòng 24 giờ qua, nhiều thông tin hơn đã xuất hiện về những gì các nhà lãnh đạo Mỹ và Nga đã thảo luận. Trump đã tán thành quan điểm của Putin rằng không cần thiết phải ngừng bắn và Ukraine và Nga nên chuyển thẳng sang đàm phán một thỏa thuận chấm dứt chiến tranh. Trên nền tảng mạng xã hội của mình, Trump đã viết rằng: “cách tốt nhất để chấm dứt cuộc chiến khủng khiếp giữa Nga và Ukraine là đi thẳng đến một Thỏa thuận Hòa bình, điều này sẽ chấm dứt chiến tranh, chứ không phải một Thỏa thuận Ngừng bắn đơn thuần, vốn thường không bền vững”. Điều này có nghĩa là Ukraine phải tiếp tục chiến đấu vì sự sống còn của mình trong khi đàm phán dưới áp lực. Nhưng có một nghịch lý lớn hơn trong các bình luận của Trump. Khi tuyên bố lệnh ngừng bắn là “không bền vững”, Trump tiện thể bỏ qua thực tế rằng Putin đã phá vỡ mọi thỏa thuận hòa bình mà ông đã đàm phán trong hai thập kỷ qua.
Sau hội nghị thượng đỉnh, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelenskyy đã có một cuộc điện đàm dài với Trump. Zelenskyy mô tả cách tổng thống Mỹ đã nêu ra khả năng Mỹ tham gia “cam kết an ninh cho Ukraine”. Đây là một diễn biến mới vì chính quyền Trump trước đây đã phản đối các cam kết như vậy.
Zelenskyy sẽ thăm Washington D.C. trong tuần này để thảo luận với Trump, cùng với các nhà lãnh đạo quốc gia châu Âu khác, bao gồm Friedrich Merz của Đức, Emmanuel Macron của Pháp, Thủ tướng Anh Keir Starmer, Alexander Stubb của Phần Lan, và những người khác, để ngăn chặn loại cảnh tượng kinh khủng đã diễn ra tại Phòng Bầu dục vào ngày 28 tháng 2 năm nay.
Mặc dù một số người có thể đánh giá rằng hội nghị thượng đỉnh Alaska là một thành công vì không có lãnh thổ Ukraine nào bị đánh đổi, nhưng chỉ những người lạc quan nhất mới có thể đưa ra kết luận đó. Các bài xã luận trên các báo Ukraine và các hãng tin khác trong 24 giờ qua đã đưa ra một cách giải thích “đâm sau lưng” về hội nghị thượng đỉnh. Các sự kiện cuối tuần cũng đã dập tắt mọi hy vọng mong manh mà người Ukraine và nhiều người châu Âu từng có rằng Trump có thể thoát khỏi sự ngưỡng mộ Putin của mình và bắt đầu ủng hộ Ukraine đạt được một nền hòa bình công bằng. Đó giờ là một viễn cảnh gần như không thể tưởng tượng được.
Trong vòng 48 giờ sau khi kết thúc hội nghị thượng đỉnh Alaska, Ukraine đã công bố sản xuất hàng loạt một loại tên lửa tầm xa mới mà họ gọi là “Flamingo”. Với tầm bắn 3.000 km, người Ukraine đang gửi tín hiệu cho Mỹ và Nga rằng họ cũng có quyền tự quyết, và rằng họ sẽ tiếp tục chiến dịch chống lại các nhà máy lọc dầu và các mục tiêu chiến lược khác của Nga trong tương lai gần.
Hội nghị thượng đỉnh đã không thay đổi bất cứ điều gì ở Ukraine. Giao tranh vẫn tiếp diễn, và Nga tiếp tục các cuộc tấn công trên không vào Ukraine trong những đêm trước và sau các cuộc đàm phán ở Alaska.
Thực tế đáng sợ đối với người Ukraine là cuộc chiến sẽ tiếp tục không ngừng nghỉ.
Mick Ryan là Nghiên cứu viên cao cấp về Nghiên cứu Quân sự thuộc Chương trình An ninh Quốc tế của Viện Lowy.
