Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy
Hai mươi sáu nguyên thủ quốc gia đã đến Bắc Kinh dự cuộc diễu binh với chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình. Trong số đó có nhiều nhà độc tài, bao gồm lãnh đạo Nga và Triều Tiên, nhưng không có lãnh đạo nào của các nền dân chủ phương Tây lớn. Trước đó ông Tập nói nhân loại đang đứng trước sự lựa chọn giữa hòa bình và chiến tranh, và rằng Trung Quốc là “không thể ngăn cản.” Tổng thống Mỹ Donald Trump gửi lời nhắn đến lãnh đạo Trung Quốc như sau: “Hãy gửi lời chào nồng ấm nhất của tôi đến Vladimir Putin và Kim Jong Un, khi các ông âm mưu chống lại Hợp Chúng quốc Hoa Kỳ.”
Một thẩm phán liên bang tại Washington, DC đã ra lệnh buộc Google chia sẻ một số dữ liệu với các đối thủ và ngừng chi tiền cho các thỏa thuận phân phối độc quyền. Nhưng ông không yêu cầu gã khổng lồ tìm kiếm phải tách làm nhiều công ty; bộ tư pháp từng yêu cầu Google phải bán trình duyệt Chrome. Năm ngoái, thẩm phán Amit Mehta đã phán quyết rằng mảng tìm kiếm của Google là một độc quyền bất hợp pháp.
Pheu Thai, đảng cầm quyền ở Thái Lan, đã xin hoàng gia chấp thuận tổ chức bầu cử sớm. Đất nước đang trong tình trạng hỗn loạn chính trị sau phán quyết cách chức thủ tướng Paetongtarn Shinawatra vào tuần trước vì vi phạm chuẩn mực đạo đức. Ngay trước thông báo của Pheu Thai, đảng Sức mạnh Nhân dân (People Power), đảng lớn nhất nước, đã ủng hộ Bhumjaithai, đồng minh cũ của Pheu Thai, đứng ra lập chính phủ lâm thời.
Lực lượng Mỹ đã tấn công một “tàu buôn ma túy” rời Venezuela, giết chết 11 người trên tàu. Ngoại trưởng Marco Rubio nói con thuyền do một “tổ chức khủng bố ma túy điều khiển.” Cuộc tấn công diễn ra trong bối cảnh Mỹ bất ngờ tăng cường hiện diện tàu hải quân tại vùng biển xung quanh Venezuela. Hôm thứ Hai, lãnh đạo độc tài Nicolás Maduro của nước này đã gọi hành động của Mỹ là “mối đe dọa lớn nhất mà châu lục chứng kiến trong 100 năm qua.”
Doanh thu của công ty giao dịch chứng khoán Jane Street của Mỹ đã tăng vọt lên 10,1 tỉ USD trong quý hai, vượt cả mức kiếm được của các ngân hàng lớn. Jane Street được hưởng lợi từ cơn sốt giao dịch do tuyên bố áp thuế “ngày giải phóng” của Trump gây ra. Cùng với các đối thủ Citadel Securities và Jump Trading, Jane Street chiếm phần ngày càng lớn trong giao dịch tại Phố Wall.
Một thẩm phán liên bang tại California đã tuyên bố việc chính quyền Trump triển khai Vệ binh Quốc gia đến Los Angeles là bất hợp pháp. Khoảng 300 lính Vệ binh vẫn còn ở thành phố, gần ba tháng sau khi 4.000 lính Vệ binh và 700 lính Thủy quân lục chiến được lệnh trấn áp các cuộc biểu tình chống truy quét nhập cư. Phán quyết chỉ cho phép lực lượng này làm các phần việc như tuần tra các tòa nhà liên bang.
Dư chấn tiếp diễn ở Afghanistan vài ngày sau trận động đất lớn khiến hơn 1.400 người thiệt mạng. Có ít nhất 3.000 người bị thương và hàng nghìn ngôi nhà bị phá hủy bởi trận động đất mạnh 6,0 độ xảy ra hôm Chủ nhật. Afghanistan bị ảnh hưởng nặng do các nước phương Tây cắt giảm viện trợ kể từ khi Taliban trở lại cầm quyền.
Con số trong ngày: 1,3%, là tỉ lệ lạm phát trung bình ở mười nền kinh tế châu Á.
TIÊU ĐIỂM
Tổng thống Ba Lan thăm Mỹ
Khi Karol Nawrocki, một ứng viên dân tộc chủ nghĩa cho chức tổng thống Ba Lan, tới Nhà Trắng hồi tháng 5, ông đã tự hào nhấn mạnh sự đồng điệu của mình với Donald Trump. Chính quyền Trump công khai ủng hộ chiến dịch tranh cử của ông. Giờ đây khi đã trở thành tổng thống, ông Nawrocki sẽ quay lại Washington, DC vào thứ Tư cho chuyến thăm chính thức đầu tiên của mình. Vị cựu sử gia này sẽ cố gắng tận dụng điểm chung ý thức hệ với ông Trump để thắt chặt quan hệ Ba Lan-Mỹ.
Ông Nawrocki, một nhân vật mới bước chân vào chính trường, đã dành những tuần đầu nhiệm kỳ để đấu đá với thủ tướng Ba Lan, Donald Tusk. Dường như vì một sự hiểu lầm, cả hai đã không tham gia cuộc gặp ở Nhà Trắng hồi tháng 8 với tổng thống Ukraine, Volodymyr Zelensky, và các lãnh đạo châu Âu khác. Ukraine sẽ tiếp tục là chủ đề lớn trong cuộc họp ngày thứ Tư. Mặc dù Ba Lan từng là một trong những đồng minh kiên định nhất của Ukraine, ông Nawrocki đã làm căng thẳng quan hệ song phương. Ông chặn một số dự luật của chính phủ, bao gồm phúc lợi cho người tị nạn Ukraine tại Ba Lan và khoản tiền giúp Ukraine kết nối với Starlink.
Mexico cân bằng quan hệ với Mỹ
Tuần này ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio sẽ thăm Mexico trong khuôn khổ chuyến công du ba ngày tới nước này và Ecuador. An ninh dự kiến sẽ là chủ đề hàng đầu. Chính quyền Donald Trump có lập trường cứng rắn với các băng đảng ma túy, và đã triển khai hải quân tới vùng Caribe để đối phó. Các băng nhóm Mexico chuyên sản xuất fentanyl và chuyển vào Mỹ, trong khi Ecuador cũng đang vật lộn với bạo lực liên quan đến ma túy.
Ông Rubio và tổng thống Mexico, Claudia Sheinbaum, dự kiến sẽ ký một thỏa thuận an ninh song phương, nhưng bà bác bỏ ý tưởng Mỹ hành động đơn phương nhắm vào các băng đảng. Thỏa thuận này là một phần trong chiến lược của bà nhằm xoa dịu ông Trump trong khi ngăn ông thực hiện các biện pháp quyết liệt, như xâm phạm lãnh thổ Mexico hay nâng thuế quan vốn đã cao. Chính phủ của bà sẽ mở rộng phạm vi áp thuế đối với hàng hóa Trung Quốc, với hy vọng ngăn ông Trump áp thêm thuế lên hàng xuất khẩu của Mexico vào tháng 11. Chuyến thăm của ông Rubio sẽ là phép thử cho chủ trương cân bằng khéo léo này.
Trung Quốc phô diễn sức mạnh quân sự
Hàng nghìn binh lính diễu hành qua Quảng trường Thiên An Môn ở Bắc Kinh vào thứ Tư, cùng với xe tăng, tên lửa, và nhiều khí tài khác. Cuộc diễu binh — lần đầu tiên tại thủ đô Trung Quốc sau sáu năm — đánh dấu kỷ niệm 80 năm Nhật Bản thất bại trong Thế chiến thứ Hai.
Hơn hai chục nguyên thủ quốc gia đã đến tham dự, trong đó có Vladimir Putin của Nga, Kim Jong Un của Triều Tiên, và Masoud Pezeshkian của Iran. Nhưng nhiều lãnh đạo khác tẩy chay sự kiện, bao gồm lãnh đạo Nhật Bản và Hàn Quốc. Lãnh đạo duy nhất từ một nước NATO là thủ tướng Slovakia, Robert Fico.
Phần lớn khí tài xuất hiện hôm nay đều được thiết kế với Mỹ là mục tiêu chủ đạo. Cuộc diễu binh phô diễn những tiến bộ lớn về công nghệ, bao gồm máy bay không người lái tàng hình và tên lửa siêu vượt âm chống hạm. Song một số tướng lĩnh quân đội đã không khể tham dự do bị điều tra bởi chiến dịch chống tham nhũng của Tập Cận Bình.
Cuộc cải tổ chính trị ở Jamaica
Vào thứ Tư, người dân Jamaica sẽ đi bầu quốc hội để quyết định lãnh đạo đất nước trong năm năm tới. Andrew Holness, thủ tướng đương nhiệm, đang vận động để giành nhiệm kỳ thứ ba liên tiếp cho Đảng Lao động Jamaica (JLP). Đảng này đang cạnh tranh với Đảng Dân tộc Nhân dân (PNP) của Mark Golding. JLP, hiện nắm 49 trong 63 ghế ở hạ viện, hứa sẽ mở rộng nền kinh tế, giảm tội phạm, và đầu tư vào hạ tầng. PNP đưa ra cam kết tương tự, đồng thời hứa giúp đỡ người nghèo bằng cách xây nhiều nhà ở hơn.
Dù ai thắng cũng sẽ có thay đổi lớn tại quốc đảo 2,8 triệu dân này. Jamaica muốn sớm từ bỏ vua Anh. Tháng 12 năm ngoái, chính phủ đã trình dự luật sửa đổi hiến pháp để bổ nhiệm một tổng thống Jamaica. PNP khác biệt về chi tiết, nhưng cũng đồng ý rằng Jamaica nên trở thành nước cộng hòa.
