Nguồn: Katsuji Nakazawa, “US-China power game heats up ahead of APEC summit,” Nikkei Asia, 09/10/2025
Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng
Hàn Quốc mắc kẹt ở giữa khi chuẩn bị tổ chức cuộc họp khu vực.
Mỹ và Trung Quốc đang bị khóa chặt vào một trò chơi bá quyền ngày càng nguy hiểm trước thềm Hội nghị Thượng đỉnh Hợp tác Kinh tế Châu Á-Thái Bình Dương APEC tại Gyeongju, Hàn Quốc, vào ngày 31/10 và 01/11 sắp tới.
Và bất chấp bản chất hậu trường của trò chơi, chính quyền của Tổng thống Hàn Quốc Lee Jae Myung, người sẽ chủ trì cuộc họp, cũng bị cuốn vào một cuộc cạnh tranh ngoại giao.
Gyeongju, nằm ở phía đông nam Hàn Quốc, từng là kinh đô của Vương quốc Silla cổ đại. Xưa kia, thành phố này được gọi là Seorabeol, và cũng từng là trung tâm của một cuộc chơi quyền lực quốc tế từ rất lâu về trước.
Năm 663, Trận Baekgang nổ ra, làm thay đổi mạnh mẽ bộ mặt của Đông Á cổ đại.
Khi ấy, Silla đã thành lập một liên minh với nhà Đường của Trung Quốc và đánh đuổi quân đội Nhật Bản dưới thời chính quyền Yamato và lực lượng còn lại của Baekje.
Baekje, hay Paekche, là một trong ba vương quốc cổ đại nằm trên Bán đảo Triều Tiên, cùng với Silla và Goguryeo.
Trò chơi quyền lực đang diễn ra giữa Mỹ và Trung Quốc sẽ ảnh hưởng đến ngoại giao Nhật Bản dưới thời thủ tướng mới, người sẽ được Quốc hội bầu vào cuối tháng này để kế nhiệm Shigeru Ishiba.
Sanae Takaichi, một nhân vật bảo thủ và là học trò của cố Thủ tướng Shinzo Abe, đã giành chiến thắng trong cuộc bầu cử lãnh đạo của Đảng Dân chủ Tự do (LDP) cầm quyền vào thứ Bảy ngày 04/10; bà được kỳ vọng sẽ trở thành nữ thủ tướng đầu tiên của Nhật Bản.
Tổng thống Mỹ Donald Trump đã chúc mừng Takaichi sau chiến thắng trong cuộc đua giành vị trí lãnh đạo LDP; ông đăng trên nền tảng Truth Social của mình rằng bà là “một người rất được kính trọng, có trí tuệ và sức mạnh to lớn.”
Nhật Bản đang trong giai đoạn chuyển giao quyền lực từ chính quyền của Ishiba, khi đảng LDP cầm quyền đang bận rộn với các vấn đề nội bộ, bao gồm việc thành lập một liên minh mới. Tân thủ tướng sẽ phải bước vào cuộc chơi quyền lực khốc liệt ngay cuối tháng này.
Nhà lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong Un, người vừa có những động thái gây chú ý gần đây, bao gồm cả lần đầu tiên tham gia hoạt động ngoại giao đa phương tại Bắc Kinh, cũng có thể tham gia vào trò chơi này – và cuối cùng sẽ đóng một vai trò quan trọng, dù là ở hậu trường.
Trước đó, vào ngày 19/09, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đã có cuộc điện đàm với Trump. Tuy nhiên, hai nhà lãnh đạo đã không thống nhất được việc Trump sẽ thăm Trung Quốc vào cuối năm, dù họ đã cân nhắc khả năng thực hiện một chuyến đi như vậy.
Việc không thể sắp xếp chuyến thăm diễn ra ngay sau khi hai cường quốc sắp đạt được thỏa thuận bán hoạt động tại Mỹ của ứng dụng chia sẻ video phổ biến TikTok do Trung Quốc sở hữu cho các đồng minh của Trump. Điều này cũng phản ánh thực tế là đàm phán thương mại song phương đang không diễn ra suôn sẻ.
Sau cuộc điện đàm với Tập, Trump đăng trên Truth Social rằng ông sẽ đến thăm Trung Quốc “vào đầu năm sau.” Tổng thống Mỹ cũng cho biết ông và Tập đã đồng ý gặp nhau bên lề hội nghị thượng đỉnh APEC tại Hàn Quốc.
Vào ngày 01/10, khi kỳ nghỉ lễ kéo dài tám ngày bắt đầu ở Trung Quốc, Trump đã nói trong một bài đăng khác trên Truth Social rằng: “Tôi sẽ gặp Chủ tịch Tập của Trung Quốc sau bốn tuần nữa.” Tuy nhiên, Trung Quốc vẫn chưa xác nhận bất kỳ cuộc gặp nào như vậy trong thời gian diễn ra hội nghị thượng đỉnh APEC.
Trong một diễn biến liên quan, Trung Quốc đã gây náo động khi đặt trọn một khách sạn sang trọng ở Seoul cho đoàn đại biểu APEC của mình, nhưng sau đó bất ngờ hủy đặt phòng.
Vụ việc nổi lên khi Shilla Seoul thông báo với khách hàng, bao gồm nhiều cặp đôi đã đặt địa điểm tổ chức đám cưới, rằng họ không còn lựa chọn nào khác ngoài việc hủy đặt phòng vì “một sự kiện nhà nước” liên quan đến hội nghị thượng đỉnh APEC, theo các phương tiện truyền thông Hàn Quốc đưa tin.
Theo báo cáo, vào tháng 9, Trung Quốc đã đặt toàn bộ khách sạn trong nhiều ngày kể từ cuối tháng 10, nhưng lại đột ngột hủy đặt phòng vào ngày 27/09.
Vào ngày 17 và 18 tháng 9, Ngoại trưởng Hàn Quốc Cho Hyun đã đến Bắc Kinh để hội đàm với Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị. Sau đó, vào ngày 27/09, ngày mà Trung Quốc được cho là đã hủy đặt phòng, Ngoại trưởng Triều Tiên Choe Son Hui cũng đến Bắc Kinh trong chuyến thăm bốn ngày. Chuyến đi dài bất thường này được thực hiện theo lời mời của Vương Nghị.
Trong chuyến thăm, Choe cũng đã gặp Thủ tướng Trung Quốc Lý Cường.
Đúng như dự kiến, Trung Quốc sau đó thông báo rằng Lý sẽ có chuyến thăm ba ngày tới Triều Tiên bắt đầu từ hôm 09/10, để tham dự các sự kiện kỷ niệm 80 năm thành lập Đảng Lao động Triều Tiên cầm quyền.
Người ta tin rằng Trung Quốc đã đặt toàn bộ khách sạn Shilla Seoul để phục vụ cho chuyến thăm Hàn Quốc của Chủ tịch Tập, không chỉ để tham dự hội nghị thượng đỉnh APEC tại Gyeongju, mà còn như một vị quốc khách đến hội đàm với Tổng thống Hàn Quốc Lee tại Seoul.
Vào ngày 03/09, Trung Quốc đã tổ chức một cuộc diễu binh lớn tại Bắc Kinh để kỷ niệm 80 năm chiến thắng trong “cuộc kháng chiến của nhân dân Trung Quốc chống lại sự xâm lược của Nhật Bản và chủ nghĩa phát xít trên toàn thế giới.” Khi đó, Tập đã xuất hiện trên bục của Cổng Thiên An Môn để theo dõi lễ diễu binh hoành tráng, bên cạnh là nhà lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong Un và Tổng thống Nga Vladimir Putin.
Trung Quốc và Triều Tiên đang ngày càng xích lại gần nhau hơn, và đối với Bình Nhưỡng, đây sẽ là một sự xúc phạm nếu Tập thực hiện chuyến thăm cấp nhà nước tới quốc gia thù địch của họ chỉ vài tuần sau khi Kim đến thăm Trung Quốc, ngay cả khi chuyến thăm của Tập trùng với thượng đỉnh APEC.
Nguyên nhân là do Triều Tiên và Hàn Quốc đang giằng co về vấn đề Trung Quốc. Vì vậy, việc hủy đặt khách sạn Shilla có thể được hiểu là dấu hiệu cho thấy các cuộc đàm phán về chuyến thăm cấp nhà nước của Tập Cận Bình tới Hàn Quốc đã rơi vào bế tắc.
Một vấn đề lớn khác là nếu chuyến thăm cấp nhà nước của Tập tới Hàn Quốc được ấn định, Trump có thể mất mặt, bởi Tập sẽ được Hàn Quốc xem là quốc khách, trong khi Trump không được như vậy, dù ông cũng có mặt ở Hàn Quốc vào cùng thời điểm.
Với việc Mỹ và Hàn Quốc là đồng minh, liệu Washington có thể chịu đựng được sự sỉ nhục này không?
Trong khi đó, chính phủ Nhật Bản và Mỹ đang sắp xếp để Trump đến thăm Nhật Bản vào cuối tháng 10, trước hội nghị thượng đỉnh APEC tại Hàn Quốc.
Tổng thống Trump dự kiến sẽ đến Nhật Bản sớm nhất vào ngày 27/10 và có cuộc hội đàm đầu tiên với tân thủ tướng Nhật Bản ngay ngày hôm sau. Ông dự kiến sẽ bay đến Hàn Quốc sau khi thị sát căn cứ hải quân Mỹ tại Yokosuka, tỉnh Kanagawa, gần Tokyo.
Chuyến công du châu Á sắp tới của Trump cũng sẽ đưa ông đến một quốc gia khác.
Malaysia, quốc gia giữ chức chủ tịch luân phiên của ASEAN trong năm nay, đã thông báo rằng Trump sẽ tham dự một phần cuộc họp của khối khu vực này vào ngày 26-28 tháng 10 tại Kuala Lumpur.
Điều thú vị là một số người dự đoán rằng trong lúc các hoạt động ngoại giao phức tạp diễn ra, thời gian lưu trú của Trump tại Hàn Quốc sẽ cực kỳ ngắn. Mặt khác, cũng có nhiều đồn đoán rằng Trump có thể sẽ lại tìm cách tiếp cận Triều Tiên.
Ngày 30/06/2019, Trump đã gặp nhà lãnh đạo Triều Tiên Kim tại làng đình chiến Bàn Môn Điếm trong khu phi quân sự được canh phòng nghiêm ngặt giữa hai miền Triều Tiên.
Sự kiện này diễn ra chưa đầy hai tuần sau khi Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đến thăm Triều Tiên vào ngày 20 và 21 tháng 6, đánh dấu chuyến thăm đầu tiên của một nhà lãnh đạo cấp cao Trung Quốc trong 14 năm.
Đó cũng là một cuộc gặp gỡ bất ngờ. Trump trước đó đang ở Osaka để tham dự hội nghị thượng đỉnh G20 của các quốc gia công nghiệp hóa và thị trường mới nổi. Bên lề hội nghị, Tổng thống Mỹ đã có cuộc hội đàm với Thủ tướng Nhật Bản lúc bấy giờ là Abe. Sau đó, ông vội bay đến Hàn Quốc, rồi đến Bàn Môn Điếm để gặp Kim.
Không thể loại trừ khả năng sẽ có một cuộc họp ngẫu hứng khác.
Hành vi khó lường của Trump đã khiến Trung Quốc lo ngại. Nếu Trump bất ngờ có động thái đối với Triều Tiên, Trung Quốc cần phải có biện pháp đối phó để duy trì ảnh hưởng của mình trên chính trường Bán đảo Triều Tiên.
Việc sắp xếp các cuộc hội đàm Trump-Tập sẽ tiếp tục. Nhưng trong khi chờ đợi, Bắc Kinh sẽ tổ chức một sự kiện chính trị cực kỳ quan trọng từ ngày 20 đến 23 tháng 10 – Hội nghị Trung ương 4 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Trung Quốc khóa 20.
Thông báo chính thức của Trung Quốc về chuyến thăm Hàn Quốc của Tập dự kiến sẽ được đưa ra sau cuộc họp này.
Trong khi đó, vẫn chưa có thỏa thuận lớn nào giữa Mỹ và Trung Quốc về thuế quan và các vấn đề khác đang chờ giải quyết. Nếu tình hình không thay đổi, Trump và Tập có lẽ sẽ không có các cuộc hội đàm chính thức và kéo dài bên lề hội nghị thượng đỉnh APEC.
Thay vào đó, hai nhà lãnh đạo Mỹ và Trung Quốc có thể chỉ bắt tay nhau, nhưng điều này vẫn có ý nghĩa quan trọng đối với tương lai quan hệ song phương, vì đây sẽ là lần tiếp xúc trực tiếp đầu tiên giữa họ trong nhiệm kỳ tổng thống thứ hai của Trump.
Katsuji Nakazawa là nhà báo và biên tập viên cấp cao của Nikkei, hiện sinh sống tại Tokyo. Ông đã dành bảy năm làm phóng viên thường trú ở Trung Quốc và sau đó trở thành trưởng văn phòng Trung Quốc. Ông đã nhận Giải Nhà báo Quốc tế Vaughn-Ueda năm 2014.
