Author: Kim Phụng

Trump đang để mất Châu Á

Nguồn: Robert A. Manning, “Trump Is Losing Asia,” Foreign Policy, 21/04/2025

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Một chính sách thiếu mạch lạc đang thúc đẩy sự trỗi dậy của Bắc Kinh.

Trong hơn một thập kỷ qua, động lực an ninh và kinh tế ở Châu Á-Thái Bình Dương đã đi theo những hướng ngược nhau. Căng thẳng địa chính trị và chủ nghĩa dân tộc mang tính cạnh tranh đã củng cố vai trò của Mỹ như một người bảo đảm an ninh, trong khi sự trỗi dậy về kinh tế của Trung Quốc đã khiến các nền kinh tế khu vực tích hợp chặt chẽ hơn với nhau và với chính Trung Quốc, đồng thời kéo chúng xa khỏi Mỹ, như Evan Feigenbaum và tôi từng lập luận 13 năm trước. Continue reading “Trump đang để mất Châu Á”

Cuộc chiến của Putin và những biến đổi trong lòng nước Nga

Nguồn: Alexander Gabuev, “The Russia That Putin Made,” Foreign Affairs, 17/04/2025

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Moscow, phương Tây, và việc chung sống không ảo tưởng.

Cuộc xâm lược Ukraine vào tháng 02/2022 của Tổng thống Nga Vladimir Putin đã làm thay đổi tiến trình lịch sử. Tất nhiên, tác động trực tiếp nhất là đối với những người dân Ukraine đang phải chịu đựng hành động xâm lược tàn bạo này. Nhưng cuộc chiến cũng đã thay đổi chính nước Nga, nhiều hơn những gì người ngoài cuộc có thể hiểu được. Không có lệnh ngừng bắn nào – ngay cả khi đó là lệnh ngừng bắn được làm trung gian bởi một tổng thống Mỹ yêu mến người đồng cấp Nga của mình – có thể đảo ngược việc Putin biến đối đầu với phương Tây thành nguyên tắc tổ chức cho cuộc sống của người Nga. Cũng không có sự chấm dứt hành động thù địch nào ở Ukraine có thể đảo ngược quan hệ sâu sắc của đất nước ông với Trung Quốc. Continue reading “Cuộc chiến của Putin và những biến đổi trong lòng nước Nga”

27/04/1865: Tàu hơi nước Sultana phát nổ khiến 1.700 người tử vong

Nguồn: Sultana steamship explosion kills 1,700, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1865, tàu hơi nước Sultana đã phát nổ trên Sông Mississippi gần Memphis, khiến 1.700 hành khách tử vong, trong đó có nhiều lính Liên minh miền Bắc vừa giải ngũ. Cho đến nay, vụ tai nạn vẫn được xem là thảm họa hàng hải lớn nhất trong lịch sử nước Mỹ.

Sultana được hạ thủy tại Cincinnati vào năm 1863. Con tàu dài gần 80m và có sức chứa được phép là 376 hành khách và thủy thủ đoàn. Nó đã sớm được sử dụng để chuyên chở binh sĩ và vật tư tiếp tế dọc theo hạ lưu sông Mississippi. Continue reading “27/04/1865: Tàu hơi nước Sultana phát nổ khiến 1.700 người tử vong”

26/04/1777: Quân Anh tấn công Danbury, Connecticut

Nguồn: British rampage Danbury, Connecticut, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1777, quân Anh dưới quyền chỉ huy của Tướng William Tryon đã tấn công thị trấn Danbury, Connecticut, và bắt đầu phá hủy mọi thứ mà họ nhìn thấy. Gần như không vấp phải sự kháng cự nào từ phe Ái Quốc, những người lính Anh đã tàn phá, đốt cháy nhà cửa, trang trại, kho hàng, và hơn 1.500 túp lều.

Vụ phá hoại của quân Anh đã kéo dài gần một tuần trước khi tin tức này đến tai các nhà lãnh đạo của Quân đội Lục địa, trong đó có Tướng Benedict Arnold, người đang đồn trú tại New Haven gần đó. Cùng với Tướng David Wooster và Tướng Gold Silliman, Arnold đã dẫn đầu một đội quân hơn 500 lính Mỹ bất ngờ tấn công quân Anh ngay khi họ bắt đầu rút khỏi Danbury. Continue reading “26/04/1777: Quân Anh tấn công Danbury, Connecticut”

Học thuyết pháp lý bảo thủ này sẽ ngáng đường Tổng thống Trump?

Nguồn: Aaron Tang, “Will This Conservative Legal Doctrine Undo Trump’s First Months in Office?, New York Times, 20/04/2025

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Một học thuyết pháp lý được những nhân vật bảo thủ tại Tối cao Pháp viện Mỹ ủng hộ nhằm hạn chế phạm vi hoạt động của các cơ quan quản lý giờ đây đang được những người phản đối Tổng thống Trump sử dụng để thách thức những tuyên bố không có hồi kết của ông về quyền lực của tổng thống.

Quả là một cú xoay chuyển tình thế. Continue reading “Học thuyết pháp lý bảo thủ này sẽ ngáng đường Tổng thống Trump?”

Trump, Vance, và cuộc tấn công vào các trường đại học Mỹ

Nguồn: Gideon Rachman, “Trump, Vance and the attack on American universities,” Financial Times, 21/04/2025

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Cáo buộc bài Do Thái của Nhà Trắng chỉ là một chiến thuật vụ lợi nhằm theo đuổi một cuộc tấn công rộng hơn vào quyền tự do học thuật.

Giờ đây, mọi chuyện hẳn đã rõ ràng. Cuộc tấn công của chính quyền Trump vào các trường đại học Mỹ không nhằm mục đích chống lại chủ nghĩa bài Do Thái, mà là nỗ lực đưa các tổ chức nuôi dưỡng tư duy độc lập vào tầm kiểm soát của chính phủ.

Theo phong trào của Trump, các trường đại học là trái tim của giới tự do của Mỹ. Nếu muốn đánh bại chủ nghĩa tự do, các trường đại học hàng đầu cần phải bị hạ gục. Continue reading “Trump, Vance, và cuộc tấn công vào các trường đại học Mỹ”

23/04/1985: Coca Cola ra mắt New Coke nhưng nhanh chóng thất bại

Nguồn: New Coke debuts, one of the biggest product flops in history, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1985, Coca-Cola tuyên bố rằng họ sẽ thay đổi công thức của loại nước giải khát đặc trưng của công ty lần đầu tiên sau 99 năm. Chỉ tồn tại trong thời gian ngắn ngủi, phiên bản New Coke ngọt hơn đã vấp phải sự phản đối dữ dội của người tiêu dùng, mà các chuyên gia gọi là sai lầm tiếp thị của thế kỷ.

Coca-Cola, từng là công ty nước giải khát bán chạy nhất thế giới, đã phải đối mặt với sự cạnh tranh ngày càng tăng từ đối thủ Pepsi, và họ muốn tái tạo năng lượng cho thương hiệu. Trong các cuộc nếm thử mù, người tiêu dùng thường thích New Coke hơn Pepsi và Coke nguyên bản. Continue reading “23/04/1985: Coca Cola ra mắt New Coke nhưng nhanh chóng thất bại”

Thế giới quan toàn những pháo đài đối địch của Trump

Nguồn: Yuval Noah Harari, “Yuval Noah Harari: Trump’s world of rival fortresses,” Financial Times, 18/04/2025

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Nhà sử học, triết gia, và tác giả Yuval Noah Harari bình luận về quan điểm của Tổng thống Mỹ về tình trạng hỗn loạn toàn cầu hậu tự do, trong đó kẻ yếu luôn phải đầu hàng kẻ mạnh.

Điều đáng ngạc nhiên về các chính sách của Donald Trump là mọi người vẫn còn ngạc nhiên về chúng. Các tít báo luôn thể hiện sự sững sờ và hoài nghi bất cứ khi nào Trump tấn công một trụ cột khác của trật tự tự do toàn cầu – chẳng hạn như bằng cách ủng hộ các yêu sách của Nga đối với lãnh thổ Ukraine, cân nhắc việc sáp nhập Greenland, hoặc gây hỗn loạn tài chính bằng các thông báo về thuế quan. Tuy nhiên, các chính sách của ông rất nhất quán và tầm nhìn của ông về thế giới đã được xác định rõ ràng, đến mức ở giai đoạn này, chỉ có sự tự lừa dối có chủ ý mới có thể giải thích cho bất kỳ sự ngạc nhiên nào. Continue reading “Thế giới quan toàn những pháo đài đối địch của Trump”

22/04/1886: Ohio hình sự hóa hành vi dụ dỗ của các giáo viên nam

Nguồn: Ohio criminalizes seduction by male teachers, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1886, tiểu bang Ohio đã thông qua một đạo luật hình sự hóa hành vi dụ dỗ (seduction) của tất cả nam giới trên 18 tuổi làm giáo viên hoặc người hướng dẫn học viên nữ. Luật này thậm chí còn cấm nam giới quan hệ tình dục đồng thuận với học viên nữ (ở mọi lứa tuổi) mà họ đang hướng dẫn. Hình phạt cho hành vi không tuân thủ là từ 2 đến 10 năm tù. Continue reading “22/04/1886: Ohio hình sự hóa hành vi dụ dỗ của các giáo viên nam”

Trump làm nổi bật vai trò lãnh đạo thương mại tự do của Bắc Kinh

Nguồn: Katsuji Nakazawa, “Trump tariffs ironically cast spotlight on Beijing-led free trade,” Nikkei Asia, 17/04/2025

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Mỹ đã đổi vai và hiện đang ủng hộ chủ nghĩa bảo hộ theo kiểu Trung Quốc những năm 1990.

Một meme hài hước đen tối đang lan truyền trên mạng internet bị kiểm duyệt nghiêm ngặt của Trung Quốc, giải thích cách chính sách thuế cao của Tổng thống Mỹ Donald Trump làm đảo ngược các cực chính trị toàn cầu.

Ở một cực là khối các quốc gia ký kết thỏa thuận do Bắc Kinh lãnh đạo, kêu gọi thương mại tự do và mở cửa. Ở cực kia là phe do Washington dẫn đầu, gồm các đồng minh của Mỹ, những người không có lựa chọn nào khác ngoài việc đồng ý với chính sách thương mại bảo hộ của Trump. Continue reading “Trump làm nổi bật vai trò lãnh đạo thương mại tự do của Bắc Kinh”

20/04/1914: Dân quân tàn sát người đình công tại Ludlow, Colorado

Nguồn: Militia slaughters strikers at Ludlow, Colorado, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1914, khi cố gắng kết thúc cuộc đình công gay gắt của các thợ mỏ than, dân quân Colorado đã tấn công một khu lều trại của những người đình công, giết chết hàng chục đàn ông, phụ nữ, và trẻ em.

Khi việc đuổi người không thể chấm dứt cuộc đình công, gia đình Rockefeller đã thuê thám tử tư tấn công các khu lều trại bằng súng trường và súng máy Gatling. Những người thợ mỏ đã chống trả và một số người đã thiệt mạng. Khi rõ ràng là những công nhân đình công sẽ tiếp tục kiên cường chống trả, nhà Rockefeller đã tiếp cận thống đốc Colorado, người đã cho phép sử dụng Vệ binh Quốc gia và phía Rockefeller đồng ý trả lương cho họ. Continue reading “20/04/1914: Dân quân tàn sát người đình công tại Ludlow, Colorado”

19/04/1824: Nam tước Byron qua đời tại Hy Lạp

Nguồn: Lord Byron dies in Greece, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1824, George Gordon Byron, Nam tước Byron thứ 6, đã qua đời tại nơi hiện là Hy Lạp. Ông đến nơi này để ủng hộ cuộc đấu tranh giành độc lập của Hy Lạp khỏi Thổ Nhĩ Kỳ. Cho đến ngày nay, ông vẫn được coi là anh hùng dân tộc Hy Lạp.

Cuộc đời đầy tai tiếng, những chuyến đi kỳ lạ, và lối sống xa hoa của Byron đã gây ấn tượng mạnh mẽ đến nỗi người ta đã đặt ra thuật ngữ “Byronic” (phong cách Byron) để chỉ những gì lãng mạn, kiêu ngạo, u tối, và hay hoài nghi. Byron sinh ra ở Aberdeen, Scotland, vào năm 1788. Bàn chân khoèo và hoàn cảnh nghèo khó khiến tuổi thơ của ông gặp nhiều khó khăn, nhưng năm lên 10 tuổi ông may mắn được thừa kế tước vị từ bác của bố mình. Continue reading “19/04/1824: Nam tước Byron qua đời tại Hy Lạp”

Tại sao quân bài của Tập lại mạnh hơn Trump?

Nguồn: Gideon Rachman, “Why Xi holds a stronger hand than Trump,” Financial Times, 14/04/2025

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Nhà Trắng đã tính toán sai cán cân quyền lực trong cuộc chiến thuế quan với Trung Quốc.

Nếu thấy nghi ngờ, hãy cứ viết hoa. “KHÔNG AI ‘thoát tội’” – Donald Trump nhấn mạnh vào Chủ nhật ngày 12/04 – trong một lời giải thích khó hiểu cho thông báo trước đó, rằng Mỹ sẽ miễn thuế cho điện thoại thông minh và đồ điện tử tiêu dùng. Bản thân sự miễn trừ này đã là một thay đổi đối với chính sách một tuần trước đó, khi Mỹ công bố mức thuế “đối ứng” 145% dành cho tất cả hàng hóa từ Trung Quốc – một sự gia tăng đáng kể so với mức thuế được công bố vài ngày trước nữa. Liệu bạn có hiểu nổi không? Continue reading “Tại sao quân bài của Tập lại mạnh hơn Trump?”

Chiến lược ba lớp của Trung Quốc cho cuộc thương chiến kéo dài

Nguồn: Lizzi C. Lee, “The Art of Not Dealing: China’s 3-Ring Strategy for a Prolonged Trade War,” The Diplomat, 15/04/2025

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Bắc Kinh đang thực hiện một kế hoạch ba lớp: củng cố mặt trận trong nước, gây sức ép với Mỹ, và tái định vị vị thế trên trường quốc tế.

Khi cuộc chiến thuế quan Trung-Mỹ bước vào giai đoạn leo thang mới, với việc Trump 2.0 đề xuất tăng thuế mới, đẩy gánh nặng thuế quan thực tế của Mỹ đối với hàng hóa Trung Quốc lên mức đáng kinh ngạc là 145% và Bắc Kinh đáp trả bằng cách tăng thuế đối với hàng hóa Mỹ lên 125%, các nhà hoạch định chính sách Trung Quốc đã xóa bỏ mọi ảo tưởng còn sót lại về sự tan băng sắp xảy ra. Các tít báo có thể tập trung vào thuế quan trả đũa và sự chậm lại của hoạt động vận chuyển hàng hóa, nhưng nằm sâu bên dưới, một sự thay đổi quan trọng hơn đang diễn ra: một sự hiệu chỉnh chiến lược dài hạn không nhằm mục đích leo thang với Washington, mà là chịu đựng nó. Continue reading “Chiến lược ba lớp của Trung Quốc cho cuộc thương chiến kéo dài”

17/04/1970: Apollo 13 trở về Trái Đất

Nguồn: Apollo 13 returns to Earth, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1970, trong lúc cả thế giới nín thở theo dõi, Apollo 13, một tàu vũ trụ mặt trăng của Mỹ từng gặp trục trặc nghiêm trọng trong hành trình đến Mặt Trăng, đã trở về Trái Đất an toàn.

Trước đó, vào ngày 11/04, sứ mệnh hạ cánh lên Mặt Trăng có người lái thứ ba đã được phóng đi từ Florida, chở theo các phi hành gia James A. Lovell, John L. Swigert, và Fred W. Haise. Ba người hướng đến một cuộc hạ cánh trên vùng cao nguyên Fra Mauro của Mặt Trăng. Continue reading “17/04/1970: Apollo 13 trở về Trái Đất”

Tại sao Mỹ mới là bên yếu thế trong thương chiến với Trung Quốc?

Nguồn: Adam S. Posen, “Trade Wars Are Easy to Lose,” Foreign Affairs, 09/04/2025

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Bắc Kinh đang chiếm ưu thế trong cuộc chiến thuế quan giữa Mỹ và Trung Quốc.

Tổng thống Mỹ Donald Trump đã đăng dòng tweet nổi tiếng này vào năm 2018, “Khi một quốc gia (Mỹ) để mất hàng tỷ đô la trong thương mại với hầu hết các quốc gia mà họ làm ăn cùng, thì thương chiến là điều tốt và dễ dẫn đến chiến thắng.” Và khi chính quyền Trump áp thuế hơn 100% đối với hàng nhập khẩu của Mỹ từ Trung Quốc, khơi mào cho một cuộc thương chiến mới thậm chí còn nguy hiểm hơn, Bộ trưởng Tài chính Mỹ Scott Bessent đã đưa ra lời biện minh tương tự: “Tôi nghĩ hành động leo thang của Trung Quốc là một sai lầm lớn, bởi họ chỉ có một đôi hai trong ván bài này. Chúng ta mất gì khi Trung Quốc tăng thuế đối với chúng ta? Chúng ta xuất khẩu sang họ một phần năm những gì họ xuất khẩu sang chúng ta, nên đó là một ván bài thua đối với họ.” Continue reading “Tại sao Mỹ mới là bên yếu thế trong thương chiến với Trung Quốc?”

Tại sao Bắc Kinh lại cứng rắn đáp trả Trump?

Nguồn: Deng Yuwen (Đặng Duật Văn), “Why Beijing Is Standing Up to Trump,” Foreign Policy, 14/04/2025

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Các nhà lãnh đạo Trung Quốc cũng có lòng tự trọng của riêng mình.

Bất chấp những lời đe dọa từ Tổng thống Mỹ Donald Trump về việc áp đặt thuế quan lên toàn thế giới, chỉ có Trung Quốc thực sự kiên định đối đầu. Liên minh châu Âu và Canada cũng đã thể hiện thái độ cứng rắn, nhưng chỉ có Bắc Kinh mới đáp trả bằng hai đợt thuế quan trả đũa đối với Mỹ, cùng nhiều biện pháp phi thuế quan như kiểm soát xuất khẩu, thêm các công ty Mỹ mới vào “danh sách thực thể không đáng tin cậy” của Trung Quốc, và tiến hành các cuộc điều tra chống độc quyền. Ngoài ra, Trung Quốc cũng tuyên bố sẽ “chiến đấu đến cùng” chống lại cái mà họ gọi là chủ nghĩa đơn phương của Washington. Continue reading “Tại sao Bắc Kinh lại cứng rắn đáp trả Trump?”

15/04/1947: Cầu thủ người Mỹ gốc Phi đầu tiên chơi cho Giải Bóng chày Nhà nghề

Nguồn: Jackie Robinson becomes first African American player in Major League Baseball, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1947, Jackie Robinson, 28 tuổi, đã trở thành cầu thủ người Mỹ gốc Phi đầu tiên trong kỷ nguyên hiện đại của Giải Bóng chày Nhà nghề (Major League Baseball) khi ông bước vào Sân vận động Ebbets ở Brooklyn để thi đấu cho Brooklyn Dodgers. Robinson đã phá vỡ rào cản về màu da trong một môn thể thao đã bị phân biệt chủng tộc suốt hơn 50 năm. Đúng 50 năm sau, vào ngày 15/04/1997, sự nghiệp đột phá của Robinson đã được vinh danh và số áo đấu của ông, 42, đã được Ủy viên Bud Selig cho “nghỉ hưu” khỏi Giải Bóng chày Nhà nghề trong một buổi lễ có sự tham dự của hơn 50.000 người hâm mộ tại Sân vận động Shea của Thành phố New York. Số áo của Robinson là số áo đầu tiên được tất cả các đội trong giải đấu cho “nghỉ hưu”. Continue reading “15/04/1947: Cầu thủ người Mỹ gốc Phi đầu tiên chơi cho Giải Bóng chày Nhà nghề”

Đánh giá đội tàu vùng cực của Trung Quốc

Nguồn: Trym Eiterjord, “Taking Stock of China’s Polar Fleet,” The Diplomat, 05/04/2024

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Năng lực hàng hải của Trung Quốc ở Bắc Cực vẫn còn hạn chế, nhưng các hoạt động nghiên cứu trong nước cho thấy một nỗ lực chung nhằm tăng cường sự hiện diện của nước này ở các vùng cực.

Sự hiện diện của Trung Quốc đang dần được cảm nhận ở Bắc Cực. Dù đã rút lui khỏi khu vực này trong những năm gần đây, sau khi bị phản kháng chính trị và chứng kiến một loạt các dự án cơ sở hạ tầng và khai thác thất bại, các hoạt động hàng hải của Bắc Kinh – hay các hoạt động được nhận thức của họ – trong khu vực này vẫn tiếp tục gây sợ hãi trong các chính phủ Tây Bắc Cực và cung cấp bằng chứng cho các chuyên gia cảnh báo về một Bắc Cực đang gặp nguy hiểm. Tổng thống Mỹ Donald Trump đã minh họa điều này trong một cuộc họp báo vào tháng 1, nơi ông giải thích lý do tại sao ông muốn mua hoặc thâu tóm quốc đảo Greenland ở Bắc Cực: “Cứ nhìn ra bên ngoài, bạn sẽ thấy tàu của Trung Quốc ở khắp mọi nơi.” Continue reading “Đánh giá đội tàu vùng cực của Trung Quốc”

Tập Cận Bình phát động cuộc chiến phe phái để sinh tồn

Nguồn: Katsuji Nakazawa, “Xi Jinping kicks off a factional battle for survival,” Nikkei Asia, 10/04/2025

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Ảnh hưởng của các đảng viên lão thành đằng sau cuộc cải tổ nhân sự bất thường.

Tiếng súng lệnh đã vang lên, và các thành viên trong phe phái chính trị của nhà lãnh đạo Trung Quốc Tập Cận Bình đang chạy đua để sinh tồn về mặt chính trị.

Chính Chủ tịch Tập đã tạo tiền đề cho cuộc đua này bằng cách thăng chức cho nhiều người ủng hộ ông lên các chức vụ quan trọng trong Đảng Cộng sản Trung Quốc và chính phủ, nhiều đến mức phe cánh của ông trở nên phình to, từ đó làm nảy sinh nhu cầu thỏa hiệp với các thế lực chính trị không thân cận với ông. Continue reading “Tập Cận Bình phát động cuộc chiến phe phái để sinh tồn”