Nguồn: “The Nixon Doctrine is announced,” History.com (truy cập ngày 24/7/2015).
Biên dịch & Hiệu đính: Nguyễn Huy Hoàng
Vào ngày này năm 1969, Tổng thống Mỹ Richard Nixon tuyên bố rằng từ thời điểm này về sau, Hoa Kỳ mong đợi các đồng minh châu Á của mình có trách nhiệm tự bảo đảm an ninh quân sự của họ. Tuyên bố của tổng thống Mỹ, sau này được biết đến dưới tên gọi Học thuyết Nixon, là chỉ dấu rõ ràng cho thấy quyết tâm của ông trong việc “Việt Nam hóa” chiến tranh Việt Nam.
Khi Richard Nixon nhậm chức vào đầu năm 1969, cuộc chiến của Hoa Kỳ ở Việt Nam đã kéo dài gần bốn năm (tính từ khi Lyndon B. Johnson bắt đầu tiến hành leo thang chiến tranh năm 1965 – ND). Cuộc xung đột đẫm máu đã cướp đi sinh mạng của hơn 25.000 lính Mỹ và vô số người Việt tính đến thời điểm đó. Bất chấp những nỗ lực của mình, Mỹ đang phải đối mặt với thất bại cận kề hơn bao giờ hết. Ngay cả ở Mỹ, các cuộc biểu tình chống chiến tranh cũng xuất hiện liên tục trên các đường phố và trong các trường đại học.
Nixon vận động tranh cử năm 1968 với lời hứa về một “nền hòa bình trong danh dự” ở Việt Nam. Tháng 7 năm 1969, một phần quan trọng trong kế hoạch của Nixon về vấn đề Việt Nam trở nên rõ ràng. Khi dừng chân tại đảo Guam trong một chuyến đi tới nhiều nước, Nixon đã ra một tuyên bố. Ông cho rằng đã đến lúc Hoa Kỳ nên “nhấn mạnh vào hai điểm” trong vấn đề các nước đồng minh của mình ở châu Á.
Thứ nhất, ông đảm bảo với các đồng minh của Mỹ ở châu Á rằng “Chúng tôi [Mỹ] sẽ giữ các cam kết quốc tế của mình.” Tuy nhiên, “trong chừng mực các vấn đề quân sự, ngoại trừ mối đe dọa của một cường quốc có liên quan đến vũ khí hạt nhân,” Hoa Kỳ sẽ áp dụng một lập trường khác. Theo đó, về quốc phòng quân sự, giờ đây Mỹ “khuyến khích và có quyền hy vọng rằng bản thân các quốc gia châu Á sẽ ngày càng có trách nhiệm và tự mình giải quyết vấn đề này.” Nixon kết luận rằng các cuộc đàm phán gần đây của ông với một số nhà lãnh đạo châu Á đã chỉ ra rằng “Họ [các nước châu Á] sẽ sẵn sàng gánh vác trách nhiệm này.”
Thứ hai, học thuyết Nixon đánh dấu thông báo chính thức của Tổng thống Nixon về kế hoạch “Việt Nam hóa” chiến tranh, theo đó quân đội Mỹ sẽ dần dần rút khỏi cuộc xung đột ở Đông Nam Á và được thay thế bằng quân đội miền Nam Việt Nam. Trong suốt nhiệm kỳ tổng thống đầu tiên của mình, Nixon đã tuân thủ học thuyết này bằng cách rút một phần đáng kể các lực lượng chiến đấu của Mỹ ở Việt Nam.
Năm 1973, Hoa Kỳ và Bắc Việt đã ký một hiệp ước hòa bình, chính thức đưa Chiến tranh Việt Nam đến hồi kết. Hai năm sau đó, các lực lượng miền Bắc đã đánh bại quân đội miền Nam Việt Nam và thành công trong việc tái thống nhất một đất nước bị chia cắt dưới chế độ cộng sản.
Ảnh: Tổng thống Việt Nam Cộng Hòa Nguyễn Văn Thiệu và Tổng thống Mỹ Richard Nixon bắt tay nhau trong một cuộc gặp ở La Casa Pacifica tháng 4 năm 1973. Nguồn: AP.
