Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy
Joe Biden sẽ cung cấp 500 triệu xét nghiệm nhanh covid-19 cho người Mỹ bắt đầu từ tháng 1. Nếu người dân yêu cầu, chúng sẽ được gửi miễn phí qua bưu điện (hiện tại người dân phải trả tiền và yêu cầu công ty bảo hiểm y tế của họ hoàn lại tiền). Nhà Trắng cũng có kế hoạch thiết lập thêm nhiều địa điểm xét nghiệm và triển khai nhân viên y tế tới các bệnh viện. Hôm thứ Hai các quan chức y tế công nói biến thể Omicron chiếm 73% ca nhiễm tuần trước ở Mỹ. Trong khi đó, Ủy ban Châu Âu cho biết giấy chứng nhận tiêm chủng — được dùng như một loại hộ chiếu đi lại trong khối — sẽ hết hạn sau chín tháng nếu du khách chưa tiêm nhắc lại.
Tổng thống Vladimir Putin cảnh báo Nga sẽ cân nhắc hành động quân sự nếu cảm thấy bị các nước phương Tây đe dọa xoay quanh vấn đề Ukraine. Quân đội Nga đã triển khai ồ ạt đến biên giới nước này trong nhiều tuần qua; ông Putin cáo buộc Mỹ triển khai khí tài ở Ba Lan và Romania. Ông cũng ra các yêu cầu đảm bảo quốc phòng phi thực tế với NATO, bao gồm lệnh cấm Ukraine gia nhập khối.
Bộ trưởng tài chính Anh hứa chi thêm 1 tỷ bảng Anh (1,3 tỷ USD) cho lĩnh vực khách sạn và giải trí. Số ca nhiễm tăng nhanh khiến doanh thu kì nghỉ lễ suy giảm. Các doanh nghiệp như quán rượu và nhà hàng có thể được nhận trợ cấp tiền mặt một lần lên đến 6.000 bảng Anh. Chính phủ đang kiềm chế để không ra biện pháp phong tỏa mới trước Giáng sinh.
Chính phủ Ethiopia cho biết đang đánh bật lực lượng nổi dậy Tigray khỏi hai khu vực phía bắc. Theo người phát ngôn chính phủ, quân đội đã giành “thắng lợi đáng kể trong cuộc phản công” ở Amhara và Afar. Ở chiều ngược lại, Mặt trận Giải phóng Nhân dân Tigray tuyên bố rút quân khỏi các vùng này để hướng tới ngừng bắn.
China Mobile, công ty IPO bất thành ở Sàn Giao dịch Chứng khoán New York một năm trước trong bối cảnh cuộc đàn áp của Donald Trump với các công ty viễn thông Trung Quốc, cho biết sẽ bán ra 8,8 tỷ đô la cổ phiếu tại Thượng Hải. Đây sẽ là vụ IPO lớn thứ hai trong năm 2021. Ngoài ra công ty cũng được niêm yết tại Hồng Kông.
Con số trong ngày: 68%, là tỷ lệ người Mỹ được Gallup khảo sát cho biết ủng hộ các công đoàn – con số cao chưa từng thấy trong nửa thế kỷ qua.
TIÊU ĐIỂM
Kinh tế toàn cầu trong năm 2021: thiếu hụt nguồn cung
Vấn đề chủ đạo của nền kinh tế toàn cầu trong thập niên sau khủng hoảng tài chính là chi tiêu thấp. Nhưng đến năm 2021, trong bối cảnh các chính phủ mạnh tay kích thích, chi tiêu tăng vọt. Các chuỗi cung ứng hàng hóa, vốn không được đầu tư đầy đủ, phải vật lộn để có thể theo kịp. Giá cả tăng vọt, gây khó khăn cho nhà đầu tư.
Nguyên nhân trước mắt là covid-19, nhưng có hai câu chuyện sâu xa hơn. Thứ nhất, việc chuyển đổi từ than đá sang năng lượng tái tạo, vốn khó dự trữ hơn, khiến các nước dễ bị gián đoạn nguồn cung nhiên liệu hóa thạch. Thứ hai, chính sách thương mại không phải lúc nào cũng được soạn thảo với mục tiêu hiệu quả kinh tế, mà còn nhằm theo đuổi một loạt các mục tiêu, từ áp đặt các tiêu chuẩn lao động đến trừng phạt các đối thủ địa chính trị.
Những yếu tố này sẽ không biến mất và các chính trị gia có thể dễ dàng đi đến chính sách sai lầm. Họ có thể quay về năng lượng truyền thống ô nhiễm hơn hoặc chủ trương chủ nghĩa bảo hộ và can thiệp nhà nước. Do đó, bác bỏ phi carbon hóa và toàn cầu hóa có thể mới chính là hậu quả hàng đầu của tình trạng thiếu hụt hiện này.
Một năm phát triển nhanh của đầu tư mạo hiểm
Trong 5 thập niên qua, ngành đầu tư mạo hiểm (VC) đã tài trợ cho những ý tưởng đột phá có thể thay đổi thế giới, chẳng hạn như vắc-xin mRNA. Bảy trên mười công ty lớn nhất thế giới đều được VC hỗ trợ. Trong năm 2021 đầu tư mạo hiểm lên mức cao nhất mọi thời đại, 580 tỷ đô la, nhiều hơn gần 50% so với con số 2020.
Giờ đây VC ngày càng được mở rộng và biến đổi, khi các nhà đầu tư dày túi như các quỹ đầu tư cổ phần tư nhân và quỹ hưu trí chen chân vào. Quá trình tăng trưởng này mang lại những rủi ro đáng kể, chẳng hạn như việc các nhân vật sáng lập start-up đua nhau đốt tiền hay các khoản lương hưu bị lãng phí vào những start-up được định giá quá cao. Nhưng về lâu dài, nó hứa hẹn giúp ngành trở nên toàn cầu hơn, đa dạng hóa vốn rủi ro và đem VC đến gần hơn với nhà đầu tư phổ thông. Nhiều vốn theo đuổi một vũ trụ ý tưởng lớn hơn sẽ thúc đẩy cạnh tranh, thúc đẩy đổi mới và tạo ra một hình thức chủ nghĩa tư bản năng động hơn.
Hệ thống tài chính Trung Quốc nhìn từ Evergrande
Hệ thống tài chính rộng lớn và thiếu minh bạch của Trung Quốc từ lâu đã trở thành mối đe dọa đối với nền kinh tế nước này và thế giới. Những khó khăn của Evergrande và các hãng bất động sản khác trong năm 2021 cho thấy quản lý rủi ro là một công việc rất khó khăn. Quyết định kiểm soát nợ trong ngành bất động sản của chính phủ đã đẩy Evergrande đến bờ vực sụp đổ. Trong khi đó các hãng bất động sản lớn khác ở Trung Quốc cũng đang gánh khoản nợ 5 nghìn tỷ USD.
Cuộc khủng hoảng có thể thúc đẩy dọn dẹp các khoản nợ xấu, nới lỏng kiểm soát giá cả (bao gồm cả tỷ giá hối đoái), tăng minh bạch và các tòa án độc lập có thể thực thi quyền tài sản. Một hệ thống như vậy sẽ phân bổ vốn tốt hơn và hạn chế vay mượn thiếu thận trọng. Song chương trình nghị sự của nhà lãnh đạo Tập Cận Bình là củng cố quyền kiểm soát đối với nền kinh tế, các luồng thông tin, tòa án và các cơ quan quản lý. Ngay cả khi Evergrande bằng cách nào đó không sụp đổ, hệ quả từ các chính sách của ông Tập đối với sức khỏe lâu dài của hệ thống tài chính giờ mới bắt đầu xuất hiện.
Xuất hiện nhiều thế lực mới trong ngành công nghệ
Mỹ vẫn thống trị ngành công nghệ toàn cầu, chiếm khoảng 71% giá trị thị trường của các công ty niêm yết. Nhưng một trật tự khác đã xuất hiện trong những mảng tập trung vào cung cấp dịch vụ internet cho người tiêu dùng, chẳng hạn như thương mại điện tử và thanh toán kỹ thuật số. Trong mảng này người Mỹ không áp đảo bằng. Năm 2021 là một năm tiêu biểu với hàng loạt vụ lên sàn của các công ty internet ở các thị trường mới nổi, chẳng hạn như Grab ở Đông Nam Á hay PayTM của Ấn Độ.
Thành công của các công ty ngoài nước Mỹ này là tin tốt. Chúng giúp thúc đẩy cạnh tranh và đổi mới để giải quyết các vấn đề địa phương. Chúng cũng không đi kèm nhiều toan tính địa chính trị. Tuy nhiên vẫn có rủi ro. Một số nước có thể muốn che chở cho các công ty địa phương. Ngoài ra là vấn đề thiếu vốn. Dù thế nào, người tiêu dùng toàn cầu giờ có nhiều lựa chọn hơn trên màn hình smartphone của họ.
