Nguồn: The journal “Science” publishes first report on nuclear winter, History.com
Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng
Vào ngày này năm 1983, các cư dân của Trái Đất đã nhận được một món quà Giáng sinh sớm rùng rợn, khi một nhóm các nhà khoa học trong đó có Carl Sagan xuất bản một bài báo có tựa đề: “Nuclear Winter: Global Consequences of Multiple Nuclear Explosions” (Mùa đông hạt nhân: Hậu quả toàn cầu của nhiều vụ nổ hạt nhân). Bài viết này giới thiệu khái niệm “mùa đông hạt nhân,” thời kỳ giá lạnh và tăm tối bao trùm toàn cầu có thể xảy ra do chiến tranh hạt nhân.
Bài viết trình bày báo cáo kết quả của một mô hình nghiên cứu, theo đó cho thấy một cuộc chiến nơi nhiều vũ khí hạt nhân được triển khai sẽ có tác động sâu sắc đến bầu khí quyển Trái Đất. Kết luận chính là các vụ nổ hạt nhân có thể tạo ra một đám mây bụi, khói, tro, và mảnh vụn đủ lớn để bao quanh Trái Đất và làm giảm đáng kể nhiệt độ toàn cầu, phát tán lượng phóng xạ nguy hiểm. Các tác giả lập luận rằng một sự kiện như vậy sẽ gây nguy hiểm cho toàn bộ sự sống trên Trái Đất, “khi kết hợp với sự huỷ diệt nhanh chóng của vụ nổ hạt nhân, các vụ hỏa hoạn, bụi phóng xạ, cũng như sự tăng cường bức xạ tia cực tím sau đó do suy giảm tầng ozone, việc tiếp xúc trong thời gian dài với nhiệt độ giá lạnh, bóng tối và chất phóng xạ có thể trở thành mối đe dọa nghiêm trọng cho những người sống sót và các loài sinh vật khác.”
Giả thuyết về mùa đông hạt nhân đã thu hút sự chú ý từ khắp mọi nơi, và thế giới ảm đạm, bị mây mù che kín mà nó mô tả đã trở thành bối cảnh cho nhiều tiểu thuyết phản địa đàng. Bài viết được công bố vào thời điểm căng thẳng đang gia tăng giữa Mỹ và Liên Xô – chỉ một tháng trước đó, các nhà ngoại giao Liên Xô đã rút khỏi các cuộc thảo luận về một hiệp ước kiểm soát vũ khí tiềm năng, sau khi Mỹ triển khai tên lửa hạt nhân ở Tây Đức – và trình bày một viễn cảnh sống động về thảm họa toàn cầu mà những căng thẳng này có thể mang lại.
Tuy nhiên, trong những năm sau khi bài viết được xuất bản, nhiều nhà khoa học đã bác bỏ giả thuyết của nó, thậm chí một số còn cáo buộc Sagan là “tuyên truyền” phản chiến. Số lượng chính xác các vụ nổ hạt nhân cần thiết để gây ra một mùa đông hạt nhân, và bản chất thực sự của thiệt hại đối với bầu khí quyển và môi trường vẫn là chủ đề cần tranh luận, nhưng điều chắc chắn là bất kỳ vụ nổ hạt nhân nào, và bất kỳ cuộc chiến tranh hạt nhân nào, cũng sẽ gây ra thiệt hại lớn cho hành tinh của chúng ta và cư dân của nó.
