Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy
Liên minh châu Âu đã thông qua gói hỗ trợ trị giá 50 tỷ euro (54 tỷ USD) cho Ukraine sau nhiều tháng bị Hungary cản trở. Đầu tuần này, các quan chức và lãnh đạo châu Âu được cho là đã đe dọa sẽ rút tài trợ cho kinh tế Hungary để gây áp lực lên thủ tướng thân Nga Viktor Orban. Chủ tịch Hội đồng châu Âu Charles Michel cho biết thỏa thuận này đảm bảo sự hỗ trợ “ổn định, lâu dài” cho Ukraine. Trong khi đó viện trợ của Mỹ vẫn còn mắc kẹt ở Quốc hội.
Lực lượng Mỹ tiếp tục tấn công vào các mục tiêu của Houthi ở Yemen, lần này nhắm vào một trạm kiểm soát và 10 máy bay không người lái được xác định là gây ra “mối đe dọa tiềm năng” đối với các tàu nước ngoài. Mỹ và Anh đã thực hiện nhiều đợt tấn công kể từ khi Houthi bắt đầu tấn công các tàu thương mại vào giữa tháng 11. Hôm thứ Tư, Houthi cho biết họ có kế hoạch tiếp tục tấn công các tàu chiến của Mỹ và Anh.
Ngân hàng Anh giữ lãi suất ổn định ở mức 5,25% lần thứ tư liên tiếp. Dữ liệu kinh tế được công bố kể từ cuộc họp trước của ngân hàng đã củng cố quan điểm chung của thị trường là lạm phát đang giảm – đạt 3,9% vào tháng 11, mức thấp nhất trong gần hai năm – và nền kinh tế đang suy yếu. Dù vậy, các lãnh đạo ngân hàng vẫn muốn hết hẳn lạm phát trước khi bắt đầu cắt giảm lãi suất.
Tập đoàn dầu mỏ Shell của Anh báo cáo lợi nhuận năm hơn 28 tỷ USD trong năm 2023, thấp hơn 2022 nhưng vẫn cao thứ hai kể từ năm 2011. Việc Nga xâm lược Ukraine đã đẩy giá dầu tăng cao, và tình trạng bất ổn gần đây ở Trung Đông tiếp tục giữ giá ở mức cao ấy. Công ty cũng tuyên bố sẽ mua lại 3,5 tỷ USD cổ phiếu trong quý này và tăng cổ tức. Cổ phiếu Shell tăng giá sau tuyên bố.
Thủ tướng Israel Binyamin Netanyahu kêu gọi Liên Hợp Quốc chấm dứt hoạt động của cơ quan tị nạn của LHQ ở Gaza. Israel cáo buộc các nhân viên UNRWA có liên quan đến vụ tấn công của phiến quân Hamas hôm 7/10. Đáp lại, các quan chức Liên Hợp Quốc nói UNRWA vẫn rất cần thiết đối với hàng triệu dân thường ở Gaza, và việc chấm dứt hoạt động sẽ là một thảm họa. Quân đội Israel hiện vẫn tấn công khu vực này, giữa lúc có đàm phán về một lệnh ngừng bắn tạm thời.
Khoảng 1.300 nông dân châu Âu, phần lớn đến từ Ý và Tây Ban Nha, đã phong tỏa trung tâm Brussels bằng xe tải và máy kéo để phản đối luật xanh của EU cũng như chi phí năng lượng và phân bón cao. Cuộc biểu tình rầm rộ trùng với hội nghị thượng đỉnh kéo dài hai ngày của các nhà lãnh đạo EU tại trụ sở của khối. Đức và Pháp gần đây đã có những nhượng bộ bằng cách hoãn tăng thuế.
TIÊU ĐIỂM
Thị trường lao động Mỹ hạ nhiệt
Cuối cùng thì thị trường lao động Mỹ cũng có dấu hiệu hạ nhiệt. Các số liệu công bố vào thứ Sáu dự kiến cho thấy kinh tế Mỹ tạo thêm khoảng 185.000 việc làm trong tháng 1, giảm so với 216.000 việc làm của tháng 12. Điều này được dự báo sẽ đi kèm với tỷ lệ thất nghiệp tăng nhẹ và tốc độ tăng lương giảm nhẹ, mặc dù đều có thể vẫn mạnh theo tiêu chuẩn thông thường. Đây là xu hướng đáng hoan nghênh, vì nó cho thấy áp lực lạm phát đang giảm dần và do đó mở ra cơ hội cắt giảm lãi suất.
Điều đáng lo ngại là liệu tốc độ tạo ra việc làm giảm có báo trước điều gì tồi tệ hay không. Các trang báo vẫn đang nhan nhản đưa tin về việc những công ty hàng đầu phải cắt giảm nhân sự, từ Microsoft của ngành công nghệ cho đến UPS của ngành vận chuyển hậu cần. Khảo sát trong ngành dịch vụ chỉ ra khả năng giảm việc làm lớn hơn. Khi lạm phát chậm lại, lãi suất cao sẽ tác động mạnh và có thể ảnh hưởng đến kế hoạch tuyển dụng của doanh nghiệp.
Đảng cầm quyền Ấn Độ và lời hứa với cử tri
Suốt mấy thập niên qua, Đảng Bharatiya Janata theo chủ nghĩa dân tộc Hindu cầm quyền ở Ấn Độ luôn được nhớ đến qua ba lời hứa với những người ủng hộ. Và BJP thực hiện được hai trong số đó: loại bỏ tình trạng hiến pháp đặc biệt của bang Jammu và Kashmir đa số Hồi giáo, và xây dựng một ngôi đền tại nơi sinh của vị thần Ram. Vào thứ Sáu, đảng này sẽ tiến gần hơn đến cam kết thứ ba khi chính quyền bang Uttarakhand xem xét dự thảo bộ luật dân sự thống nhất trước khi trình lên nghị viện vào tuần tới.
Rõ ràng, dự luật mới là một sáng kiến thế tục hóa, nhằm thay thế các luật tôn giáo chi phối những vấn đề thường ngày như hôn nhân và ly hôn ở nhiều cộng đồng khác nhau. Nhưng những người chỉ trích cho rằng nó có mục đích xấu xa hơn: quấy rối người Hồi giáo bằng cách hạn chế luật Hồi giáo. Các bang khác do BJP điều hành cũng có kế hoạch làm theo. Bộ luật dân sự quốc gia có thể sẽ không được ban hành trước cuộc bầu cử vào tháng 5. Song BJP có vẻ tự tin là họ sẽ tiếp tục nắm quyền để hoàn thành công việc.
Lợi nhuận của Chevron và ExxonMobil giảm
Chevron và ExxonMobil, hai trong số những công ty dầu khí lớn nhất nước Mỹ, sẽ công bố kết quả quý cuối năm 2023 vào thứ Sáu. Các dự đoán của thị trường về lợi nhuận phục hồi có lẽ đều sai. Một lý do liên quan đến trong nước. Việc thắt chặt các quy định khí hậu ở California đã buộc hai công ty này phải bán tài sản, chẳng hạn như các cơ sở sản xuất của Exxon ngoài khơi Santa Barbara. Exxon dự kiến sẽ ghi giảm hơn 2 tỷ USD, còn Chevron là gần 4 tỷ USD.
Các yếu tố khác mang tính toàn cầu. Hành vi quấy rối của Houthi ở Biển Đỏ đã buộc các tàu chở dầu phải định tuyến lại, làm tăng chi phí. Thế bế tắc ngày càng trầm trọng giữa Mỹ và Iran có thể làm giảm sản lượng hơn nữa. Nhưng với nền kinh tế thế giới trầm lắng và sản lượng dầu khí tăng ở những nơi khác, giá dầu vẫn ở mức trung bình 83 USD trong quý 4, giảm 4% so với giai đoạn trước. Các cổ đông có lẽ đang không quá lạc quan, đặc biệt là khi mối quan hệ với ban lãnh đạo Exxon trở nên căng thẳng: tuần trước công ty đã đệ đơn kiện để ngăn chặn một cuộc bỏ phiếu về giải pháp khí hậu tại cuộc họp nhà đầu tư thường niên.
Chính phủ mới của Ba Lan thanh lọc toàn hệ thống
Ba Lan đang thay máu hệ thống công quyền. Donald Tusk, một cựu thủ tướng trung dung, đã giành lại quyền lực vào tháng 12 sau khi đánh bại đảng Luật pháp và Công lý (PiS) trong một cuộc bầu cử. Những người trung thành trong chính phủ PiS giờ đây có thể sẽ bị sa thải. Trong tuần đầu tiên của ông Tusk, chính phủ ông đã ngừng phát sóng đài truyền hình nhà nước và sa thải ban lãnh đạo. Tiếp theo, các bộ trưởng của ông bắt đầu thanh lọc hệ thống tư pháp. Bây giờ họ đang càn quét qua khu vực doanh nghiệp nhà nước.
Hôm thứ Năm, Daniel Obajtek đã bị sa thải khỏi vị trí người đứng đầu tập đoàn dầu khí khổng lồ của Ba Lan, Orlen. PiS đã bổ nhiệm vị cựu thị trưởng làng quê này lên vị trí điều hành công ty niêm yết lớn nhất Trung và Đông Âu chủ yếu nhờ vào mối quan hệ chính trị của ông. Hội đồng quản trị của ngân hàng lớn nhất Ba Lan cũng như các tập đoàn khai khoáng và hóa chất khổng lồ đều sẽ họp trong hai tuần tới. Chính phủ tuyên bố muốn khôi phục nền quản trị dựa trên tính chuyên nghiệp. Song chủ tịch Hạ viện Szymon Holownia có một cách diễn tả mang nhiều màu sắc hơn: “bọn mèo béo đang phải thu dọn thùng rác của chúng.”
