Nguồn: Katsuji Nakazawa, “Question mark hangs over Xi Jinping regime’s strength,” Nikkei Asia, 05/06/2025.
Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng
Trung Quốc giữ im lặng về việc liệu có cuộc họp quan trọng nào của Bộ Chính trị được tổ chức vào tháng 5 hay không.
Trong một diễn biến kỳ lạ làm dấy lên câu hỏi về sức mạnh và sự ổn định của chính quyền Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình, các phương tiện truyền thông chính thức đã không đưa ra bất kỳ thông báo nào về việc liệu có cuộc họp hàng tháng quan trọng nào được tổ chức vào tháng 5 hay không.
Bộ Chính trị của Đảng Cộng sản Trung Quốc, bao gồm 24 quan chức cấp cao nhất của đảng, được cho là sẽ nhóm họp mỗi tháng một lần. Khi cơ quan này họp vào ngày 25/04, Tân Hoa Xã đã đưa tin về cuộc họp ngay cuối ngày hôm đó.
Tập, người đồng thời là Tổng Bí thư Đảng, đã tập trung quyền lực tuyệt đối vào tay mình. Với vị thế đó, chính quyền của ông đáng lẽ phải hoàn toàn ổn định, và không có lý do gì để họ bỏ qua cuộc họp Bộ Chính trị hàng tháng.
Một khả năng là cuộc họp đã diễn ra, nhưng không thể đưa tin do các cuộc thảo luận mang tính tuyệt mật.
Một khả năng khác là sự tự tin của Tập đang có chút dao động. Khi những vấn đề khó khăn nảy sinh, nhà lãnh đạo tối cao luôn hành động một cách nhanh chóng, quyết đoán, và thể hiện rõ ai mới là người ra lệnh. Đây là một mô hình đã được ông lặp đi lặp lại bấy lâu nay.
Nếu Bộ Chính trị quả thật không họp vào tháng trước, một số người có thể tuyên bố rằng điều này không bất ngờ. Họ có thể chỉ ra rằng chính quyền của Tập thường phá vỡ những quy tắc cũ.
Vấn đề là việc tổ chức cuộc họp Bộ Chính trị thường kỳ là quy định bắt buộc trong điều lệ đảng.
Quy định của Ban Chấp hành Trung ương Đảng nêu rõ cuộc họp của Bộ Chính trị phải được tổ chức thường xuyên, và cũng có thể được tổ chức thêm khi cần thiết trong các trường hợp quan trọng, với chương trình nghị sự do Tổng Bí thư Đảng đề ra.
Ở đây, thuật ngữ “thường xuyên” có nghĩa là mỗi tháng một lần.
Bộ Chính trị cũng tổ chức một cuộc họp nghiên cứu, khi cần thiết, vào cùng ngày với cuộc họp hàng tháng của mình. Hồi tháng 4, ngoài thông báo về việc Bộ Chính trị đã họp, một video về cuộc họp nghiên cứu của Bộ Chính trị cũng đã được công bố.
Bộ Chính trị bao gồm bảy thành viên của Ban Thường vụ Bộ Chính trị, cơ quan ra quyết định hàng đầu của đảng, do Tập đứng đầu. Ban Thường vụ Bộ Chính trị hoạt động bí mật hơn Bộ Chính trị và thường họp mỗi tuần một lần. Nhưng không giống như trường hợp của Bộ Chính trị, không có thông báo nào về việc tổ chức họp Ban Thường vụ Bộ Chính trị hoặc những gì được thảo luận trong các cuộc họp đó.
Nếu cuộc họp Bộ Chính trị không được tổ chức vào tháng 5, chắc hẳn đã có điều gì đó bất thường xảy ra với chính quyền Tập. Những lời đồn đoán đã bắt đầu râm ran trên khắp Trung Quốc – và phần còn lại của thế giới.
Đối thoại Shangri-la, diễn ra tại Singapore hồi cuối tuần trước, có thể cung cấp một số manh mối về bí ẩn này. Bộ trưởng Quốc phòng Trung Quốc Đổng Quân đã vắng mặt tại hội nghị an ninh lớn này, dù năm ngoái ông vẫn tham dự.
Với việc Đổng vắng mặt, Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Pete Hegseth, trong lần đầu tiên tham dự diễn đàn an ninh châu Á, đã mạnh mẽ chỉ trích Trung Quốc. Bắc Kinh đã đáp lại bằng sự im lặng vì họ không có đại diện tại sự kiện này.
Làm sao điều này có thể xảy ra khi chính quyền Tập chưa từng nhượng bộ trong cuộc đối đầu quyết liệt với Tổng thống Mỹ Donald Trump về thuế quan và nhiều vấn đề khác?
Nguyên nhân dẫn đến sự vắng mặt của Đổng có thể là do chính trị trong nước. Cần đặc biệt chú ý đến Quân Giải phóng Nhân dân, quân đội của đảng, vì ban lãnh đạo của họ dường như đang ở trong một tình huống bất thường.
Trong lúc Đối thoại Shangri-La còn đang diễn ra, Bộ Quốc phòng Trung Quốc đã đột nhiên xóa tên Miêu Hoa, cựu Chủ nhiệm Bộ Công tác Chính trị Quân ủy Trung ương, khỏi danh sách thành viên Quân ủy Trung ương trên trang web của mình. Không có lời giải thích nào được đưa ra.
Vào tháng 11 năm ngoái, Miêu, người từng được xem là đại diện chính trị của Tập trong quân đội, đã bị đình chỉ chức vụ vì những gì chính quyền Trung Quốc tuyên bố là “nghi ngờ vi phạm kỷ luật nghiêm trọng.” Nhưng ông vẫn được liệt kê là thành viên Quân ủy Trung ương, vì chưa có thông báo chính thức nào từ đảng về các biện pháp trừng phạt tiếp theo.
Với việc tên của Miêu đột nhiên bị xóa, số lượng thành viên Quân ủy Trung ương đã chính thức giảm xuống còn 5 – gồm Tập và 4 sĩ quan quân đội. Sự thay đổi này có thể ảnh hưởng đến môi trường an ninh, không chỉ ở Trung Quốc, mà còn ở Châu Á và thậm chí trên toàn cầu. Tuy nhiên, vẫn chưa có lời giải thích chính thức nào cho điều này.
Ngoài ra, còn một vấn đề nữa.
Tung tích của Hà Vệ Đông, một trong hai Phó Chủ tịch Quân ủy Trung ương hiện tại, vẫn chưa được xác định. Hà, người từng có quan hệ chính trị thân cận với Miêu, đã biến mất khỏi tầm mắt công chúng gần ba tháng trước.
Hà là sĩ quan quân đội cấp cao thứ hai sau Trương Hựu Hiệp, Phó Chủ tịch Quân ủy Trung ương còn lại, và cũng là một trong 24 thành viên Bộ Chính trị.
Ông cũng là một trong những phụ tá thân cận của Tập. Hoặc chí ít đã từng như vậy.
Nếu Bộ trưởng Quốc phòng Đổng Quân tham dự Đối thoại Shangri-la năm nay, ông có lẽ sẽ phải đối mặt với hàng loạt câu hỏi của khán giả. Một số câu hỏi sẽ đề cập đến những bí ẩn xoay quanh quân đội Trung Quốc.
Dù là người phụ trách ngoại giao quân sự của Trung Quốc, nhưng Đổng không có thẩm quyền trả lời các câu hỏi về chủ đề chính trị nhạy cảm như vậy, vì ông vẫn chưa được thăng chức thành Ủy viên Quân ủy Trung ương.
Và với việc Hà Vệ Đông vắng mặt trước công chúng quá lâu, sẽ rất khó để Trung Quốc công bố rằng một cuộc họp Bộ Chính trị đã được tổ chức, cũng như những gì đã được thảo luận trong cuộc họp đó.
Sau chuyến thị sát tỉnh Hà Nam trong hai ngày 19 và 20 tháng 5, đã không có báo chí nào đưa tin về bất kỳ cuộc họp quan trọng nào có sự tham dự của Tập Cận Bình từ ngày 21 đến ngày 31 tháng 5.
Trong khi đó, tin tức về việc cựu Phó Chủ tịch Quân ủy Trung ương Hứa Kì Lượng qua đời đã được công bố vào thứ Hai. Cái chết này gây bất ngờ cho nhiều người bởi vì Hứa, 75 tuổi, trông vẫn khá khỏe mạnh vào tháng 1, khi ông tham dự một buổi dạ tiệc tại Bắc Kinh dành cho các bậc lão thành và cựu chiến binh trong quân đội.
Theo thông lệ, Tập và các thành viên khác của Ban Thường vụ Bộ Chính trị và Quân ủy Trung ương sẽ sắp xếp để đến viếng người đã khuất.
Đáng chú ý, thứ Tư vừa qua cũng là kỷ niệm 36 năm vụ đàn áp sinh viên ủng hộ dân chủ ở Quảng trường Thiên An Môn. Có thể nói rằng các sự kiện dẫn đến vụ việc năm 1989 đã bắt đầu khoảng hai năm trước đó, tại một cuộc họp của các thành viên Bộ Chính trị và các quan chức cấp cao khác của đảng.
Cuộc họp diễn ra vào ngày 16/01/1987 và những người tham gia đã quyết định cách chức Tổng Bí thư lúc bấy giờ là Hồ Diệu Bang.
Bằng cách này, Hồ, người ủng hộ nhiệt thành của cải cách và mở cửa, đã bị buộc phải chịu trách nhiệm vì “nhẹ tay” trong việc ứng phó với làn sóng biểu tình ủng hộ dân chủ lan rộng khắp Trung Quốc vào năm 1986.
Vào thời điểm đó, cha của Tập Cận Bình, cựu Phó Thủ tướng Tập Trọng Huân đã liều mạng để phản đối việc cách chức Hồ Diệu Bang.
Chính sự phản đối quyết liệt của Tập Trọng Huân đã trì hoãn đáng kể việc triệu tập cuộc họp mở rộng của Bộ Chính trị để chính thức quyết định việc cách chức Hồ. Nhưng vào tháng 4/1989, khoảng hai năm sau cuộc họp, Hồ đã đột ngột qua đời.
Cái chết của nhà lãnh đạo cải cách đã châm ngòi cho các cuộc biểu tình lớn của sinh viên ủng hộ dân chủ, mà sau đó sẽ bị dập tắt bởi cuộc đàn áp thảm khốc tại Quảng trường Thiên An Môn vào ngày 04/06/1989.
Giờ đây, sau 36 năm, Bộ Chính trị vẫn tiếp tục đóng vai trò trung tâm trong nền chính trị ngày càng bí mật của Trung Quốc.
Katsuji Nakazawa là nhà báo và biên tập viên cấp cao của Nikkei, hiện sinh sống tại Tokyo. Ông đã dành bảy năm làm phóng viên thường trú ở Trung Quốc và sau đó trở thành trưởng văn phòng Trung Quốc. Ông đã nhận Giải Nhà báo Quốc tế Vaughn-Ueda năm 2014.
