Nguồn: U.S. space shuttle docks with Russian space station, History.com
Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng
Vào ngày này năm 1995, tàu con thoi Mỹ Atlantis đã kết nối thành công với trạm vũ trụ Nga Mir để tạo thành vệ tinh nhân tạo lớn nhất từng bay quanh Trái Đất.
Khoảnh khắc lịch sử của sự hợp tác giữa hai chương trình không gian từng là đối thủ này cũng là sứ mệnh không gian có người lái thứ 100 trong lịch sử Mỹ. Vào thời điểm đó, Giám đốc Cơ quan Hàng không và Vũ trụ Quốc gia (NASA) Daniel Goldin gọi đây là khởi đầu của “một kỷ nguyên mới của tình hữu nghị và hợp tác” giữa Mỹ và Nga. Với hàng triệu người xem trên truyền hình, tàu con thoi Atlantis đã cất cánh từ Trung tâm Vũ trụ Kennedy của NASA ở miền đông Florida vào ngày 27/06/1995.
Ngay sau 6 giờ sáng ngày 29/06, Atlantis và bảy thành viên phi hành đoàn đã tiếp cận trạm Mir khi cả hai đều bay quanh Trái Đất ở độ cao khoảng 394 km phía trên Trung Á, gần biên giới Nga-Mông Cổ. Khi phát hiện ra tàu con thoi, ba phi hành gia trên Mir đã phát sóng các bài dân ca Nga để chào đón Atlantis. Trong hai giờ tiếp theo, chỉ huy tàu con thoi, Robert “Hoot” Gibson đã khéo léo điều khiển Atlantis hướng về trạm vũ trụ. Để ghép nối, Gibson phải điều khiển con tàu nặng 100 tấn đến cách Mir chỉ khoảng 7,6 cm, với tốc độ tiếp cận không quá 30 cm mỗi 10 giây.
Quá trình ghép nối đã diễn ra hoàn hảo và hoàn tất lúc 8 giờ sáng, chỉ chậm hơn hai giây so với thời gian dự kiến và sử dụng ít hơn 90 kg nhiên liệu so với dự kiến. Khi kết hợp lại, Atlantis và trạm Mir nặng 123 tấn đã tạo thành tàu vũ trụ lớn nhất từng ở trên quỹ đạo không gian. Đây là lần thứ hai các con tàu của Mỹ và Nga kết nối trong vũ trụ; lần đầu tiên là vào tháng 06/1975, khi một tàu Apollo của Mỹ và một tàu vũ trụ Soyuz của Liên Xô đã kết nối trong thời gian ngắn.
Khi quá trình ghép nối hoàn tất, Gibson và chỉ huy của Mir, Vladimir Dezhurov, đã chào nhau bằng cách bắt tay trong một khoảnh khắc ăn mừng chiến thắng lịch sử. Tiếp theo là một cuộc trao đổi quà tặng chính thức, với phi hành đoàn Atlantis mang theo chocolate, trái cây, và hoa, trong khi các phi hành gia Mir tặng những món quà chào mừng truyền thống của Nga là bánh mì và muối. Atlantis đã kết nối với Mir trong năm ngày trước khi quay trở lại Trái Đất, để lại hai phi hành gia Nga mới trên trạm vũ trụ. Trở về cùng tàu con thoi là ba thành viên cũ của phi hành đoàn Mir, bao gồm hai người Nga và Norman Thagard, một phi hành gia Mỹ đã bay lên trạm vũ trụ bằng tên lửa Nga vào giữa tháng 03/1995 và đã ở trong không gian hơn 100 ngày, lập kỷ lục về thời gian ở lại không gian của người Mỹ. Chương trình Shuttle-Mir của NASA đã tiếp tục với 11 sứ mệnh và là một bước quan trọng hướng tới việc xây dựng Trạm Vũ trụ Quốc tế ISS hiện đang hoạt động trên quỹ đạo.
