Nguồn: Guggenheim Museum opens in New York City, History.com
Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng
Vào ngày này năm 1959, trên Đại lộ số 5 của Thành phố New York, hàng ngàn người đã xếp hàng bên ngoài một tòa nhà bê tông trắng có hình dạng kỳ lạ, trông giống như một chiếc bánh nướng khổng lồ úp ngược. Họ đang tham dự buổi khai trương Bảo tàng Guggenheim mới, nơi lưu giữ một trong những bộ sưu tập nghệ thuật hiện đại hàng đầu thế giới.
Ông trùm khai thác mỏ Solomon R. Guggenheim đã bắt đầu nghiêm túc sưu tầm nghệ thuật sau khi nghỉ hưu vào những năm 1930. Với sự giúp đỡ của Hilla Rebay, một nữ nam tước kiêm nghệ sĩ người Đức, Guggenheim trưng bày những tác phẩm mình mua lần đầu tiên vào năm 1939 tại một phòng trưng bày xe hơi cũ ở New York. Chỉ trong vòng vài năm, bộ sưu tập – bao gồm các tác phẩm của Vasily Kandinsky, Paul Klee, và Marc Chagall – nhanh chóng lấp đầy không gian nhỏ hẹp. Năm 1943, Rebay liên hệ với kiến trúc sư Frank Lloyd Wright và đề nghị ông đảm nhận công việc thiết kế không chỉ một bảo tàng, mà còn là một “ngôi đền tâm linh,” nơi người ta học cách nhìn nhận nghệ thuật theo một cách mới.
Trong 16 năm tiếp theo, cho đến khi qua đời sáu tháng trước khi bảo tàng mở cửa, Wright đã nỗ lực hiện thực hóa tầm nhìn độc đáo của mình. Đối với những người hâm mộ Wright, bảo tàng khai trương vào ngày 21/10/1959 tự thân nó đã là một tác phẩm nghệ thuật. Bên trong tòa nhà có một đường dốc dài xoắn ốc hướng lên trên, với tổng chiều dài hơn 400m, quay quanh một sảnh tròn lớn ở trung tâm, trên cùng là trần kính hình vòm. Với mong muốn phản ánh tình yêu thiên nhiên của Wright, không gian rộng 50.000 mét vuông này giống như một vỏ sò khổng lồ, trong đó mỗi phòng được kết nối một cách uyển chuyển sang phòng tiếp theo.
Thiết kế đột phá của Wright đã được đón nhận bằng cả những lời chỉ trích lẫn sự ngưỡng mộ. Một số người cảm thấy tòa nhà có hình dạng kỳ lạ này không tôn lên được các tác phẩm nghệ thuật. Họ phàn nàn rằng bảo tàng ít thiên về nghệ thuật, mà thiên về Frank Lloyd Wright hơn. Mặt khác, nhiều người lại cho rằng kiến trúc sư đã đạt được mục tiêu của mình: một bảo tàng nơi kiến trúc và nghệ thuật hòa quyện tạo nên “một bản giao hưởng tuyệt đẹp, không hề gián đoạn.”
Tọa lạc trên phố Museum Mile ấn tượng của New York, bên rìa Công viên Trung tâm, Guggenheim nhanh chóng trở thành một trong những điểm tham quan nổi tiếng nhất thành phố. Năm 1993, tòa nhà ban đầu được cải tạo và mở rộng để có thêm không gian trưng bày. Ngày nay, công trình của Wright vẫn tiếp tục khơi gợi sự kinh ngạc, cùng với những so sánh lạ kỳ – từ một khuôn thạch Jello, hay một chiếc máy giặt, đến một cuộn ruy băng xoắn – trong tâm trí của hơn 900.000 du khách ghé thăm Guggenheim mỗi năm.
