Nguồn: The Economist | Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng
OpenAI vừa đồng ý mua lại hệ thống điện toán đám mây trị giá 38 tỷ đô la từ Amazon Web Services trong bảy năm. Nhà sáng lập ChatGPT cam kết chi 1,5 nghìn tỷ đô la trong các thỏa thuận về điện toán gần đây. Tháng trước, công ty đang thua lỗ này đã chấm dứt hợp đồng điện toán đám mây độc quyền với Microsoft, nhà tài trợ lớn nhất của họ. Cùng lúc đó, Microsoft cho biết đã được chính quyền Trump cấp phép xuất khẩu chip Nvidia cho các trung tâm dữ liệu tại Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất.
Israel đã bắt giữ Thiếu tướng Yifat Tomer-Yerushalmi, cựu luật sư quân sự hàng đầu của đất nước. Tuần trước, bà Tomer-Yerushalmi thừa nhận đã làm rò rỉ một đoạn video vào năm 2024 ghi lại cảnh binh lính Israel bị cáo buộc tấn công tình dục một tù nhân Palestine tại căn cứ Sde Teiman. Bà cho biết mình đang phản bác chương trình “tuyên truyền sai sự thật” chống lại lực lượng hành pháp của quân đội và cảnh sát. Những người theo chủ nghĩa dân tộc ủng hộ chính phủ đã chỉ trích các cuộc điều tra của văn phòng Tomer-Yerushalmi đối với vụ việc này.
Starbucks đã bán phần lớn cổ phần trong mảng bán lẻ tại Trung Quốc cho Boyu Capital, một công ty cổ phần tư nhân Trung Quốc. Thỏa thuận này định giá công ty ở mức 4 tỷ đô la, trong đó Boyu nắm giữ 60% cổ phần và Starbucks nắm giữ 40% còn lại. Chuỗi cà phê Mỹ gần đây đang gặp khó khăn tại Trung Quốc, nơi họ có 8.000 cửa hàng, do nền kinh tế nước này chậm lại và sự cạnh tranh ngày càng khốc liệt từ các đối thủ địa phương, đặc biệt là Luckin Coffee.
Orsted, tập đoàn năng lượng tái tạo khổng lồ của Đan Mạch, đã đồng ý bán một nửa dự án trang trại điện gió ngoài khơi lớn nhất thế giới cho tập đoàn tư nhân Mỹ Apollo, với giá 6,5 tỷ đô la. Dự án Hornsea 3, nằm ngoài khơi bờ biển phía đông nước Anh, dự kiến sẽ hoàn thành vào năm 2027. Thương vụ này được cho là cú hích lớn với Orsted, vốn đang chịu ảnh hưởng nặng nề bởi thái độ thù địch của Donald Trump đối với “cối xay gió” và những rắc rối trong chuỗi cung ứng.
Peru tuyên bố sẽ chấm dứt quan hệ ngoại giao với Mexico sau khi một cựu Thủ tướng Peru xin tị nạn tại Đại sứ quán Mexico ở Lima. Betssy Chávez đã giữ chức vụ này một thời gian ngắn vào năm 2022 dưới thời Tổng thống lúc bấy giờ là Pedro Castillo. Bà hiện đối mặt với các cáo buộc về vai trò trong âm mưu đảo chính bất thành của Castillo vào tháng 12 năm đó. Chávez từng bị giam giữ vào năm 2023, nhưng được thả ra trong khi chờ xét xử.
Andrej Babis, tỷ phú đứng sau đảng giành được nhiều phiếu bầu nhất trong cuộc bầu cử tháng trước ở Cộng hòa Czech, đã đạt được thỏa thuận liên minh với các đồng minh cực hữu. Babis, cựu thủ tướng, sẽ trở lại nắm quyền với sự ủng hộ của Đảng SPD, vốn chủ trương rời khỏi EU và NATO, cũng như Đảng Motorists chống đối các biện pháp môi trường (anti-green). Cả ba đảng đều phản đối việc Czech hỗ trợ tài chính cho Ukraine.
Chính quyền Trump cho biết sẽ chi trả một phần cho chương trình tem phiếu thực phẩm trong thời gian chính phủ đóng cửa sau khi hai thẩm phán ra phán quyết yêu cầu tiếp tục cấp ngân sách. Bộ Nông nghiệp, cơ quan giám sát chương trình tem phiếu, sẽ sử dụng khoản quỹ dự phòng 4,7 tỷ đô la, đủ để chi trả một nửa số tiền trợ cấp thông thường cho tháng 11. Hơn 42 triệu người Mỹ nghèo và khuyết tật đang phụ thuộc vào viện trợ lương thực.
Con số trong ngày: 78 tỷ đô la, là giá trị thị trường của AirBnB, giúp họ vượt qua Marriott, tập đoàn khách sạn lớn nhất thế giới.
TIÊU ĐIỂM
Bầu cử Thị trưởng Thành phố New York
Thành phố New York đang trên đà đạt kỷ lục về số lượng cử tri đi bỏ phiếu trong cuộc đua giành chức thị trưởng. Hơn 735.000 người dân New York đã bỏ phiếu sớm, và số còn lại sẽ đến điểm bỏ phiếu trong hôm nay. Các ứng viên đã dành những ngày cuối cùng để kêu gọi ủng hộ. Ứng viên hàng đầu của Đảng Dân chủ, Zohran Mamdani, một người 34 tuổi, thiên tả, đã xuất hiện cùng lãnh đạo dân quyền Al Sharpton. Trong khi đó, ứng viên Đảng Cộng hòa, Curtis Sliwa, đã thu hút một đám đông khổng lồ tại Katz’s Delicatessen, cửa hàng bánh sandwich yêu thích của ông. Andrew Cuomo, cựu thống đốc Đảng Dân chủ, hiện đang tranh cử với tư cách ứng viên độc lập, đã nhắc nhở người dân New York về lịch sử phản đối Donald Trump của ông.
Tổng thống Mỹ tuyên bố rằng ông có thể sẽ cắt giảm ngân sách liên bang cho Thành phố New York nếu Mamdani thắng cử. Ông gần như đã công khai ủng hộ Cuomo: “Nếu phải chọn giữa một đảng viên Dân chủ tồi và một đảng viên Cộng sản,” Trump nói, “thì tôi sẽ luôn chọn đảng viên Dân chủ tồi.” Không bỏ lỡ cơ hội lan truyền thông điệp, Mamdani nhanh chóng đăng lên mạng xã hội: “Chúc mừng nhé, @andrewcuomo.”
Các công ty năng lượng chuẩn bị cho tình trạng dư thừa dầu mỏ toàn cầu
Trong hôm nay, Saudi Aramco, công ty dầu khí lớn nhất thế giới, và BP, công ty Anh, sẽ công bố kết quả kinh doanh quý 3. Các nhà đầu tư kỳ vọng về những cải thiện nhỏ so với quý trước, nhưng không mấy lạc quan.
Nhu cầu dầu mỏ toàn cầu đang yếu. Thuế quan của Donald Trump đã làm giảm tốc độ tăng trưởng GDP toàn cầu; Mỹ và Trung Quốc, hai nền kinh tế lớn nhất thế giới, đang chậm lại; và Trung Quốc vẫn đang tiếp tục điện khí hóa ngành vận tải và cung cấp điện. Tuy nhiên, nguồn cung dầu mỏ thế giới sẽ tiếp tục tăng, đáng chú ý là do các nhà sản xuất trong Tổ chức Các nước Xuất khẩu Dầu mỏ và đồng minh (OPEC+) quyết định tăng sản lượng để giành lại thị phần.
Vì vậy, Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA) dự kiến nguồn cung sẽ dư thừa 4 triệu thùng/ngày vào năm 2026, tương đương 4% cầu toàn cầu, theo đó đẩy giá dầu thế giới xuống thấp hơn nữa. Hôm Chủ nhật, các thành viên hàng đầu của OPEC+ đã quyết định dừng tăng sản lượng trong quý I năm 2026. Nhưng các nhà sản xuất dầu mỏ vẫn đang chuẩn bị tinh thần cho một năm giá xăng rẻ hơn và lợi nhuận giảm sút.
Vấn đề nan giải về ngân sách của Pháp
Quốc hội Pháp đang gấp rút thông qua một dự thảo ngân sách chính phủ mang tính thỏa hiệp cho năm 2026 trước khi năm 2025 kết thúc. Trong hôm nay, Hạ viện sẽ bắt đầu thảo luận về chi tiêu an sinh xã hội. Bộ trưởng Tài chính Roland Lescure muốn đóng băng lương hưu và phúc lợi xã hội, nhằm giúp giảm thâm hụt ngân sách từ 5,4% GDP xuống còn 4,7% vào năm tới.
Tuy nhiên, đây sẽ là vấn đề gây tranh cãi gay gắt. Cho đến nay, Quốc hội mới chỉ nhất trí về các loại thuế mới. Tuần trước, các đại biểu đã bác bỏ đề xuất của Đảng Xã hội về mức thuế tối thiểu 2% đối với tài sản cá nhân trị giá trên 100 triệu euro (115 triệu đô la). Nhưng một liên minh gồm Đảng Xã hội, một số đảng theo chủ nghĩa trung dung, và Đảng Mặt trận Quốc gia cực hữu lại thông qua một loại thuế tài sản mới, dự kiến đánh thuế 1% mỗi năm đối với hầu hết tài sản hộ gia đình có tổng giá trị trên 1,3 triệu euro. Thuế này loại trừ một tài sản có giá trị lên đến 1 triệu euro, nhưng sẽ bao gồm xe hơi, đồ trang sức, và các khoản đầu tư “không sinh lời.” Các nhà phê bình chỉ ra rằng điều này sẽ gây khó khăn cho các triệu phú Pháp, trong khi các tỷ phú chỉ phải trả mức thuế thấp hơn so với mức thuế hiện tại đánh vào tài sản của họ.
Báo cáo ảm đạm về biến đổi khí hậu
Hàng năm, Chương trình Môi trường Liên Hiệp Quốc (UNEP) đều công bố một báo cáo về những nỗ lực của thế giới trong việc hạn chế sự nóng lên toàn cầu, và kết quả luôn là “phải nỗ lực hơn nữa.” Báo cáo mới nhất, được công bố hôm nay, cũng khó có thể lạc quan.
Năm ngoái, UNEP ước tính rằng nếu các quốc gia tiếp tục duy trì các chính sách hiện tại, nhiệt độ vào năm 2100 sẽ cao hơn khoảng 3,1°C so với thời kỳ tiền công nghiệp. Và ngay cả khi họ thực hiện tất cả các cam kết khí hậu “vô điều kiện” – tức là những cam kết không phụ thuộc vào hỗ trợ bên ngoài – thì đến năm 2030, lượng khí thải CO2 hàng năm vẫn sẽ cao hơn 14.000 triệu tấn so với mức cần thiết để đạt được mục tiêu (ít tham vọng hơn) của Thỏa thuận Paris là giữ mức tăng nhiệt độ dưới 2°C.
Báo cáo cho biết cần phải có một “bước nhảy vọt về tham vọng.” Nhưng năm 2024 lại là năm có nồng độ CO2 trong khí quyển cao nhất và có mức tăng nhanh nhất so với năm trước kể từ khi các chỉ số bắt đầu được ghi nhận vào năm 1957. Dù vậy, vẫn có một số tín hiệu tích cực: sản lượng điện từ năng lượng tái tạo sẽ cao hơn than đá trong nửa đầu năm 2025, lần đầu tiên trong lịch sử.
