Nguồn: The Economist | Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng
Hơn 75% cổ đông của Tesla đã chấp thuận thỏa thuận lương khổng lồ dành cho ông chủ công ty, Elon Musk. Toàn bộ khoản thưởng, trị giá khoảng 1 nghìn tỷ đô la, phụ thuộc vào việc ông có thể nâng giá trị của nhà sản xuất xe điện này từ khoảng 1,5 nghìn tỷ đô la lên 8,5 nghìn tỷ đô la hay không. Quyết định này đã được dự đoán trước. Đầu tuần này, Quỹ Quốc gia Na Uy, một trong những nhà đầu tư lớn nhất của Tesla, đã tuyên bố phản đối thỏa thuận.
Các hãng hàng không Mỹ đã bắt đầu hủy chuyến bay trước khi lịch trình bị cắt giảm. Các cơ quan quản lý cho biết hàng ngàn chuyến bay từ 40 sân bay lớn sẽ phải bị hủy bỏ từ hôm nay vì chính phủ đóng cửa làm hạn chế số lượng nhân viên kiểm soát không lưu làm việc. Chưa bên nào ở Mỹ có vẻ sẵn sàng nhượng bộ trong các cuộc đàm phán về dự luật chi tiêu chính phủ.
Donald Trump đã công bố các thỏa thuận với Eli Lilly và Novo Nordisk để giảm giá thuốc giảm cân của họ. Đổi lại, hai hãng dược phẩm có thể kỳ vọng được giảm thuế quan và được tăng tốc xét duyệt các loại thuốc giảm cân mới. Các loại thuốc này sẽ được cung cấp thông qua Medicare và Medicaid, các chương trình bảo hiểm y tế của Mỹ dành cho người cao tuổi và người nghèo, và cũng được bán trên TrumpRX, trang web của chính phủ dự kiến ra mắt vào năm tới.
Kazakhstan chuẩn bị tham gia Hiệp định Abraham, thỏa thuận bình thường hóa quan hệ Ả Rập-Israel được ký kết vào năm 2020. Trump đã công bố động thái này sau cuộc hội đàm tại Nhà Trắng với Kassym-Jomart Tokayev, Tổng thống của quốc gia nơi người Hồi giáo chiếm đa số. Kazakhstan hiện đã có quan hệ ngoại giao đầy đủ với Israel. Và Tokayev gợi ý rằng một trong những lợi ích chính của việc ký kết sẽ là hợp tác kinh tế chặt chẽ hơn.
Bão Kalmaegi đổ bộ vào Việt Nam với gió mạnh và mưa lớn, khiến ít nhất hai người thiệt mạng, theo truyền thông nhà nước. Chính phủ cho biết đã huy động 268.000 quân nhân cho các hoạt động tìm kiếm cứu nạn. Cơn bão nhiệt đới mạnh nhất châu Á trong năm nay đã khiến ít nhất 188 người thiệt mạng ở Philippines và nhấn chìm nhiều thị trấn ở trung tâm Đảo Cebu.
Lực lượng Phòng vệ Israel (IDF) đã tiến hành các cuộc không kích ở miền nam Lebanon nhằm vào “cơ sở hạ tầng khủng bố” của Hezbollah, khiến ít nhất một người thiệt mạng. Israel cáo buộc Hezbollah sử dụng dân thường làm “lá chắn sống” bằng cách đặt các kho vũ khí trong khu dân cư. Một lệnh ngừng bắn mong manh đã được thông qua giữa Israel và lực lượng dân quân được Iran hậu thuẫn kể từ tháng 11 năm ngoái, nhưng trong những tuần gần đây, Israel đã bắt đầu thực hiện một số cuộc không kích.
Rockstar một lần nữa trì hoãn việc phát hành phiên bản mới nhất của Grand Theft Auto, tựa game cực kỳ ăn khách của hãng. GTA VI ban đầu dự kiến ra mắt vào mùa thu năm 2025, trước khi bị lùi lịch phát hành đến tháng 05/2026 và giờ là tháng 11/2026. Trước đó, GTA V từng bán được hơn 215 triệu bản. Cổ phiếu của Take Two, công ty mẹ của Rockstar, đã giảm 10% – khiến giá trị vốn hóa thị trường bốc hơi khoảng 4 tỷ đô la.
Con số trong ngày: Gần 450 tỷ đô la, là giá trị thị trường của Palantir, cao gấp 137 lần doanh số bán hàng của công ty trong 12 tháng qua.
TIÊU ĐIỂM
Nỗi thống khổ ở Sudan
Điều gì có thể ngăn chặn thảm sát ở Darfur? Hàng ngàn người có thể đã thiệt mạng kể từ khi el-Fasher, thủ phủ bị bao vây của vùng cực tây Sudan, rơi vào tay Lực lượng Hỗ trợ Nhanh (RSF), một bên tham gia cuộc nội chiến, vào tháng trước. Những người trốn thoát kể lại cảnh hãm hiếp hàng loạt, bắt cóc, và đường phố ngổn ngang xác chết. Nhiều người trong số khoảng 260.000 cư dân của thành phố hiện vẫn mất tích.
Tuy nhiên, các cuộc đàm phán hòa bình vẫn đang tiếp diễn. Hôm thứ Ba, thư ký báo chí Nhà Trắng nhấn mạnh rằng chính quyền Trump đang “tích cực tham gia” vào các nỗ lực giải quyết xung đột, và sang thứ Năm, RSF cho biết họ đã chấp nhận đề xuất “ngừng bắn nhân đạo” của Mỹ. Đây là một bước tiến, dù quân đội vẫn chưa có phản hồi. Cả hai bên cũng đồng ý với nhiều đề xuất ngừng bắn khác nhau trong suốt cuộc xung đột, nhưng chưa có đề xuất nào được chấp thuận. Khi mùa khô đến gần, cả hai bên có thể vẫn nghĩ rằng họ sẽ được lợi nhiều hơn nếu chiến đấu thay vì đàm phán. Có lẽ cần nhiều áp lực từ bên ngoài hơn để thay đổi tính toán của họ.
Làn sương mù che phủ nền kinh tế Mỹ
Việc chính phủ Mỹ đóng cửa đã kéo dài sang tháng thứ hai. Tình trạng khan hiếm dữ liệu chính thức về nền kinh tế cũng vậy. Chủ tịch Cục Dự trữ Liên bang, Jerome Powell, khéo léo dùng phép ẩn dụ khi ông cho rằng sự bất ổn này có thể khiến người ta thận trọng về việc cắt giảm lãi suất. “Nếu bạn lái xe trong sương mù, hãy giảm tốc độ,” ông nói. (Chris Waller, một thống đốc Fed ôn hòa hơn và là ứng viên thay thế Powell, không đồng tình: “Sương mù có thể bảo bạn phải chậm lại. Nhưng nó không bảo bạn tấp vào lề đường.”)
Giữa làn sương mù, các số liệu kinh tế của khu vực tư nhân đang được chú ý nhiều hơn bình thường. Số liệu bảng lương được công bố hôm thứ Tư từ ADP, một công ty về công nghệ nhân sự, cho thấy có 42.000 việc làm đã được tạo ra trong khu vực tư nhân trong tháng 10. Các khảo sát chỉ số quản lý mua hàng – thước đo tăng trưởng – mạnh hơn nhiều so với dự kiến đối với ngành dịch vụ, nhưng yếu hơn đối với ngành sản xuất. Số liệu về niềm tin người tiêu dùng của Đại học Michigan sẽ được công bố trong hôm nay, nhưng các nhà dự báo dự kiến sẽ có thêm một tháng dữ liệu ảm đạm.
Người bạn thân nhất của MAGA đến thăm Nhà Trắng
Ngày 21/10 vừa qua, Donald Trump đã hủy cuộc gặp dự kiến với Vladimir Putin tại Budapest, sau khi các nhà ngoại giao Nga được cho là đã đưa ra những yêu cầu cứng rắn về cuộc chiến ở Ukraine. Điều này gây thất vọng lớn cho Viktor Orban, Thủ tướng Hungary thân Nga, người đã nỗ lực chuẩn bị cho hội nghị thượng đỉnh này suốt nhiều tháng. Tuy nhiên, trong hôm nay, Orban dự kiến sẽ gặp Trump tại Nhà Trắng, nơi ông cuối cùng sẽ có cơ hội bày tỏ quan điểm của mình về Ukraine và nhiều vấn đề khác.
Orban muốn Mỹ miễn trừ đất nước ông khỏi các lệnh trừng phạt mới đối với xuất khẩu dầu mỏ của Nga; năm ngoái, Hungary đã nhập khẩu 86% dầu mỏ qua đường ống từ Nga. Chủ nghĩa dân túy phi tự do của Orban đã trở thành hình mẫu cho những người bảo thủ MAGA, và giờ đây, ông muốn chứng minh cho cử tri thấy rằng quan hệ của ông với Tổng thống Mỹ sẽ giúp ích cho họ. Với cuộc bầu cử dự kiến diễn ra vào mùa xuân tới, đảng của Orban đang tụt hậu so với đối thủ chính của ông là Peter Magyar.
Tình hình lạm phát ở Thổ Nhĩ Kỳ
Tỷ lệ lạm phát hàng năm của Thổ Nhĩ Kỳ đã giảm xuống còn 32,9% vào tháng trước, sau khi tăng nhẹ lần đầu tiên sau hơn một năm vào tháng 9. Tuy nhiên, Ngân hàng Trung ương của nước này có thể sẽ phải điều chỉnh tăng dự báo lạm phát năm nay, hiện ở mức 25-29%, sau khi công bố báo cáo lạm phát quý vào hôm nay.
Sau khi tăng lãi suất hơn 40 điểm phần trăm từ năm 2022 đến năm 2024, ngân hàng đã thận trọng giảm lãi suất trong năm qua. Họ dự kiến lạm phát sẽ giảm xuống còn 16% vào năm 2026 và 9% vào năm sau. Dự báo này có thể hơi lạc quan, nhưng ít nhất lạm phát đang giảm. Dưới áp lực của Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan, ban lãnh đạo trước đây của ngân hàng đã cắt giảm lãi suất vay bất chấp giá cả đang tăng vọt. Quyết định đó đã dẫn đến cuộc khủng hoảng lạm phát tồi tệ nhất trong một thế hệ, và cho đến nay, người Thổ Nhĩ Kỳ vẫn đang phải trả giá.
