Nguồn: The Economist | Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng
Đài BBC xin lỗi Donald Trump vì đã cho phát sóng một bài phát biểu bị biên tập sai lệch trong một bộ phim tài liệu có cảnh quay cuộc nổi loạn ở Điện Capitol, nhưng cho biết họ “cực kỳ” không đồng tình với cáo buộc phỉ báng của ông và sẽ không bồi thường. Trước đó, Trump đe dọa kiện BBC với số tiền 1 tỷ đô la vì bộ phim tài liệu này, và đài truyền hình Anh tuyên bố sẽ không phát sóng lại. Tim Davie, Tổng giám đốc BBC, đã từ chức trong tuần này.
Chỉ số Nasdaq của Mỹ, vốn tập trung vào công nghệ, đã giảm 2,3% vào hôm qua, do ảnh hưởng từ đợt giảm giá cổ phiếu của các công ty có giá trị vốn hóa lớn. Nhà sản xuất chip Nvidia đóng cửa với mức giảm 3,6%, trong khi công ty điều hành trung tâm dữ liệu CoreWeave giảm 8,3%. Cùng lúc đó, lợi suất trái phiếu kho bạc Mỹ kỳ hạn hai năm tăng 0,03 điểm phần trăm trong bối cảnh ngày càng có nhiều nghi ngờ về việc Cục Dự trữ Liên bang sẽ tiếp tục hạ lãi suất vào tháng tới.
Nga vừa phát động một cuộc tấn công trên không quy mô lớn vào Kyiv, thủ đô của Ukraine. Các cuộc tấn công bằng máy bay không người lái và tên lửa đã làm ít nhất 16 người bị thương và gây ra hỏa hoạn khắp thành phố. Trong khi đó, giá dầu đã tăng hơn 2% vào sáng hôm nay sau khi máy bay không người lái của Ukraine tấn công một kho dầu ở Novorossiysk, một cảng của Nga. Đây là vụ tấn công mới nhất trong số nhiều vụ tấn công của Ukraine vào cơ sở hạ tầng năng lượng của Nga.
Blue Origin vừa phóng thành công tên lửa New Glenn, mang theo hai vệ tinh của NASA lên Sao Hỏa và hạ cánh thành công tên lửa đẩy lần đầu tiên. Thành tựu này sẽ giúp công ty, do Jeff Bezos, nhà sáng lập Amazon, điều hành, tái sử dụng tên lửa – một phương pháp được SpaceX của Elon Musk tiên phong. Hai ông trùm công nghệ đang cạnh tranh trong cuộc đua không gian tư nhân.
Như một phần của thỏa thuận thương mại được ký tháng trước, Hàn Quốc sẽ đầu tư 350 tỷ đô la vào Mỹ, bao gồm 150 tỷ đô la cho ngành đóng tàu. Trong một tuyên bố chung tiết lộ chi tiết của thỏa thuận, Mỹ cho biết Hàn Quốc có thể linh hoạt điều chỉnh “thời điểm cấp vốn.” Mỹ cũng đã cấp phép cho Hàn Quốc chế tạo tàu ngầm chạy bằng năng lượng hạt nhân.
Pfizer đã hoàn tất việc mua lại Metsera, một công ty công nghệ sinh học chuyên về thuốc điều trị béo phì. Nhà sản xuất dược phẩm Mỹ chốt được thỏa thuận trị giá khoảng 10 tỷ đô la sau cuộc đấu thầu với Novo Nordisk, đối thủ cạnh tranh đến từ Đan Mạch. Bên cạnh đó, có thông tin cho rằng Pfizer đang lên kế hoạch bán số cổ phần còn lại tại BioNTech, công ty phát triển thuốc đã cùng họ sản xuất vaccine COVID-19 được cấp phép đầu tiên; phía BioNTech cho biết hai bên vẫn sẽ tiếp tục “hợp tác chặt chẽ.”
Theo Lực lượng Phòng vệ Israel (IDF), Hamas đã trao trả hài cốt của một trong bốn con tin cuối cùng ở Gaza theo thỏa thuận ngừng bắn. Trong khi đó, Tổng thống Israel Isaac Herzog mô tả các cuộc tấn công do người định cư Israel thực hiện ở Bờ Tây là “gây sốc và nghiêm trọng.” Cụ thể, người định cư đã đốt cháy một nhà thờ Hồi giáo và phun sơn graffiti lên đó.
Con số trong ngày: 300.000, là số người Mỹ tử vong vì fentanyl chỉ trong 5 năm qua.
TIÊU ĐIỂM
Mối đe dọa từ ba hướng đối với nền kinh tế Trung Quốc
Tại một cuộc họp lớn ở Bắc Kinh tháng trước để thảo luận về kế hoạch 5 năm của Trung Quốc, các nhà lãnh đạo nước này đã ca ngợi “kỳ tích kép” về tăng trưởng kinh tế và ổn định xã hội. Nhưng một số nhà kinh tế lo ngại về một “cú đấm gấp ba” sắp xảy ra. Thị trường bất động sản chưa cho thấy dấu hiệu ổn định. Chi tiêu tiêu dùng nhiều khả năng đang bước vào giai đoạn “hoàn vốn,” khi các hộ gia đình ngừng thay thế xe hơi và thiết bị gia dụng mà họ đã nâng cấp vào đầu năm nhờ trợ cấp của chính phủ. Ngay cả xuất khẩu của Trung Quốc – một điểm sáng cho phần lớn năm 2025 – cũng bất ngờ giảm trong tháng 10 so với cùng kỳ năm trước.
Số liệu công bố hôm nay cho thấy các nguồn cầu khác cũng yếu tương tự. Đầu tư tài sản cố định tiếp tục giảm trong tháng trước. Doanh số bán lẻ chỉ tăng 2,9% so với cùng kỳ năm trước. Trung Quốc đang ngập trong những tuyên bố táo bạo về tương lai 5 đến 10 năm tới. Tuy nhiên, các nhà lãnh đạo cũng cần phải lo lắng về 5 đến 10 tháng tới.
Những diễn biến mới ở Sudan
Trong hôm nay, Hội đồng Nhân quyền Liên Hiệp Quốc sẽ tổ chức một phiên họp khẩn cấp để thảo luận về những hành động tàn bạo tại el-Fasher, thủ phủ vùng Darfur, Sudan, do Lực lượng Hỗ trợ Nhanh (RSF), một nhóm bán quân sự bị cáo buộc diệt chủng, thực hiện. RSF đã chiếm được thành phố vào cuối tháng 10 sau 18 tháng bao vây, và đã tiến hành giết hại, hãm hiếp, cũng như giam giữ hàng nghìn thường dân. Liên Hiệp Quốc ước tính rằng 82.000 người đã chạy trốn khỏi el-Fasher và các khu vực lân cận, nhưng có thể vẫn còn tới 200.000 người bị mắc kẹt tại đây.
Cuộc họp tại Geneva, được tổ chức theo lời kêu gọi của 49 nhóm nhân quyền, là rất đáng hoan nghênh. Nhưng trước mắt, có lẽ nó sẽ không đạt được nhiều thành quả. Những nỗ lực hòa giải gần đây của Mỹ và các đồng minh vẫn chưa thể dẫn đến lệnh ngừng bắn cho nội chiến ở Sudan. Dù đã tuyên bố đồng ý ngừng bắn, nhưng RSF vẫn tiếp tục hành động trên chiến trường. Những tội ác vượt ra ngoài Darfur cũng có thể nằm trong chương trình nghị sự của Liên Hiệp Quốc.
Sức mạnh kinh tế của Pháp
Số liệu công bố hôm nay dự kiến cho thấy tỷ lệ lạm phát hàng năm của Pháp đã giảm xuống còn 1% trong tháng 10, từ mức 1,2% trong tháng 9. Thông tin này được đưa ra sau khi nền kinh tế lớn thứ hai của khu vực đồng euro công bố dữ liệu tăng trưởng quý III tốt hơn dự kiến. GDP tăng nhẹ 0,5% so với quý trước. Trong khi đó, Đức, nền kinh tế lớn nhất châu Âu, không ghi nhận tăng trưởng trong cùng kỳ.
Khả năng phục hồi tương đối của nền kinh tế Pháp là điều đáng ngạc nhiên, xét đến tình hình chính trị bất ổn của nước này. Chính phủ đang chạy đua để thông qua ngân sách vào cuối năm nay trong một quốc hội đầy thù địch. Hôm thứ Tư, Hạ viện đã bỏ phiếu đình chỉ cải cách lương hưu mang tính bước ngoặt của Tổng thống Emmanuel Macron, vốn được thông qua vào năm 2023. Chính phủ đang trong quá trình nâng độ tuổi hưởng lương hưu tối thiểu hợp pháp từ 62 lên 64. Việc đình chỉ cải cách này là một nhượng bộ nhằm đảm bảo sự ủng hộ của Đảng Xã hội đối với ngân sách. Phe dân túy cánh hữu của Marine Le Pen cũng đã bỏ phiếu đình chỉ cải cách. Phần lớn những người thuộc phe trung dung của Macron đã bỏ phiếu trắng, dù năm cấp dưới của ông – những người thất vọng khi thấy cải cách bị gạt bỏ – đã bỏ phiếu chống lại việc đình chỉ.
Thị trường gấu ở Nga
Dữ liệu được công bố hôm nay có thể sẽ cho thấy Nga đã đạt thặng dư thương mại vào tháng 9 – dù con số này thấp hơn nhiều so với kỳ vọng. Năm 2022, nước này từng thu được một lượng ngoại tệ khổng lồ từ xuất khẩu hydrocarbon. Tuy nhiên, kể từ đó đến nay, phương Tây đã gia tăng các biện pháp trừng phạt đối với hoạt động ngoại thương của nước này. Hồi tháng 10, Mỹ vừa nhắm mục tiêu vào Lukoil và Rosneft, hai công ty dầu mỏ lớn nhất của Nga. Do đó, thặng dư thương mại của Nga đã giảm. Hiện nước này đang xuất khẩu khoảng 7 triệu thùng dầu thô và sản phẩm tinh chế mỗi ngày, giảm so với mức 8 triệu thùng của năm 2022.
Ban đầu, chính phủ Nga có thể bù đắp thiệt hại kinh tế bằng cách tăng mạnh chi tiêu cho tổ hợp công nghiệp-quân sự và phúc lợi xã hội. Nhưng lạm phát sau đó đã buộc họ phải cắt giảm chi tiêu và thúc đẩy ngân hàng trung ương tăng lãi suất. Dữ liệu “thời gian thực” mới nhất cho thấy Nga đang trong giai đoạn suy thoái đầu tiên kể từ những ngày đầu của cuộc xâm lược toàn diện vào Ukraine. Nhưng liệu suy thoái có buộc Vladimir Putin phải ngồi vào bàn đàm phán hay không lại là một vấn đề khác.
Cuộc đình công của các bác sĩ Anh
Trong hôm nay, các bác sĩ trên khắp nước Anh sẽ đình công tại các bệnh viện và phòng khám trong năm ngày liên tiếp. Đây sẽ là cuộc đình công thứ 13 trong ba năm qua của các bác sĩ nội trú (bác sĩ có trình độ chuyên môn vẫn đang trong quá trình đào tạo chuyên khoa). Điều này sẽ gây áp lực lên chính phủ Anh, những người đang rất cần rút ngắn thời gian chờ đợi tại bệnh viện. Bộ trưởng Y tế Wes Streeting cáo buộc công đoàn bác sĩ, Hiệp hội Y khoa Anh (BMA), đang hành động “như một tổ chức cartel” và bắt chính phủ làm con tin.
BMA cho biết các bác sĩ đình công vì tiền lương thực tế thấp hơn 1/5 so với mức năm 2008. Sự thật là, dù chính phủ đang gặp khó khăn về tài chính, lương của các bác sĩ nội trú vẫn tăng 29% trong ba năm qua. Sự gián đoạn do các cuộc đình công gây ra sẽ dẫn đến việc hủy bỏ hàng chục nghìn ca phẫu thuật trước mùa đông, thời điểm bận rộn nhất trong năm của Dịch vụ Y tế Quốc gia Anh. Lòng kiên nhẫn của công chúng sắp bị thử thách nghiêm trọng.
