Nguồn: The Economist | Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng
Donald Trump đã ký dự luật yêu cầu Bộ Tư pháp Mỹ công bố tất cả hồ sơ liên quan đến Jeffrey Epstein, một tội phạm tình dục đã qua đời. Tổng thống đã dành nhiều tháng phản đối việc công bố các tài liệu này, nhưng cuối cùng phải nhượng bộ trước áp lực từ các nhà lập pháp Đảng Cộng hòa. Có nhiều đồn đoán rằng Trump có thể liên quan đến các tài liệu này. Về phần mình, Tổng thống cáo buộc Đảng Dân chủ có liên hệ với tên ấu dâm, điều mà ông tuyên bố sẽ “sớm được tiết lộ.”
Mỹ trình bày với Ukraine một kế hoạch hòa bình gồm 28 điểm, được soạn thảo cùng Điện Kremlin mà không có sự tham gia của Ukraine. Kế hoạch được cho là sẽ yêu cầu Ukraine đầu hàng, cắt giảm quân số vũ trang, nhượng lại thêm lãnh thổ, và cấm quân đội nước ngoài vào lãnh thổ. Các quan chức Lầu Năm Góc hiện đã có mặt ở Kyiv và dự kiến sẽ gặp Tổng thống Volodymyr Zelensky, người sẽ trở về sau chuyến công du Thổ Nhĩ Kỳ vào hôm nay.
Nvidia báo cáo doanh thu quý III đạt 57 tỷ đô la – tăng 62% so với cùng kỳ năm trước – vượt kỳ vọng của các nhà phân tích. Nhà sản xuất chip AI công bố doanh số kỷ lục từ mảng trung tâm dữ liệu là 51,2 tỷ đô la và dự báo doanh thu quý IV cao hơn dự kiến là 65 tỷ đô la. Kết quả này làm hài lòng các nhà đầu tư của công ty giá trị nhất thế giới, trong bối cảnh vẫn còn nhiều lo ngại về bong bóng AI tiềm ẩn. Cổ phiếu Nvidia đã tăng trong phiên giao dịch sau giờ làm việc.
Theo biên bản cuộc họp tháng 10 của Cục Dự trữ Liên bang, các quan chức ngân hàng trung ương Mỹ “đã bày tỏ quan điểm rất khác nhau” về việc có nên cắt giảm lãi suất vào tháng 12 hay không. Với lạm phát vẫn tiếp diễn, nhiều quan chức ủng hộ việc giữ nguyên lãi suất. Họ cũng chia rẽ về việc cắt giảm lãi suất vào tháng 10. Song song với đó, Cục Thống kê Lao động Mỹ cho biết sẽ công bố báo cáo việc làm tháng 11 kèm theo một số dữ liệu tháng 10, sau những trì hoãn do tình trạng đóng cửa chính phủ.
Chính phủ Hà Lan đã tạm dừng việc tiếp quản khẩn cấp Nexperia, một nhà sản xuất chip Trung Quốc, sau khi các cuộc đàm phán với Trung Quốc giúp chấm dứt tranh chấp vốn đã làm gián đoạn nguồn cung chip cho các nhà sản xuất xe hơi châu Âu. Hồi tháng 9, Hà Lan đã tiếp quản công ty này do lo ngại Wingtech, chủ sở hữu Trung Quốc của công ty, có thể chuyển hoạt động ra nước ngoài. Trung Quốc sau đó đã chặn xuất khẩu chip của Nexperia trước khi nới lỏng lệnh cấm vào đầu tháng này.
Target báo cáo doanh số bán hàng tại cùng một cửa hàng giảm 3,8% (mạnh hơn dự kiến) so với cùng kỳ năm ngoái. Lợi nhuận quý III của nhà bán lẻ Mỹ cũng giảm 19% so với cùng kỳ năm ngoái, xuống còn 689 triệu đô la. Khách hàng giờ đây đang hạn chế đến cửa hàng và hạn chế chi tiêu. Để thu hút khách hàng, Target cho biết sẽ giảm giá và đầu tư 1 tỷ đô la vào các cửa hàng và công nghệ mới.
Thổ Nhĩ Kỳ sẽ đăng cai tổ chức COP 31 vào năm 2026 sau khi đạt được thỏa thuận với Australia. Cả hai nước đều nộp hồ sơ đăng cai tổ chức hội nghị thượng đỉnh về khí hậu thường niên. Trong một thỏa thuận bất thường, Australia sẽ là nước chủ trì hội nghị. COP năm nay tại Brazil vẫn chưa đạt được thỏa thuận về các mục tiêu khí hậu, và Mỹ đã từ chối tham dự hội nghị.
Con số trong ngày: 2,5 nghìn tỷ đô la, là giá trị thị trường của Bitcoin khi đạt đỉnh vào tháng 10.
TIÊU ĐIỂM
Liệu Walmart có thể giữ vững vị trí dẫn đầu?
Walmart, công ty lớn nhất thế giới về doanh thu, sẽ công bố kết quả kinh doanh quý III trong hôm nay. Công ty dự kiến sẽ duy trì vị thế thống trị trong lĩnh vực bán lẻ đại trà; các nhà phân tích dự đoán doanh thu đạt 177 tỷ đô la – tăng 4,6% so với cùng kỳ năm ngoái. Gã khổng lồ bán lẻ đã âm thầm tái cấu trúc thành một công ty công nghệ, mở rộng hoạt động thương mại điện tử, và xây dựng các nguồn thu nhập mới, bao gồm mảng quảng cáo đã tăng trưởng 46% trong quý trước. Thuế quan hầu như không ảnh hưởng gì đến công ty: Quy mô của Walmart cho phép họ đẩy phần lớn chi phí sang các nhà cung cấp. Và trong lúc người Mỹ thắt lưng buộc bụng, mức giá thấp của Walmart vẫn tiếp tục thu hút những người mua sắm quan tâm đến chi phí.
Các đối thủ của Walmart trông có vẻ yếu thế hơn. Target vừa công bố kết quả kinh doanh quý III vào hôm qua, với doanh số giảm 1,5% so với cùng kỳ năm ngoái. Home Depot thì không đạt kỳ vọng lợi nhuận, do bất ổn về thuế quan và giảm cầu đối với các sản phẩm nhà ở có biên lợi nhuận cao. Walmart đã và đang giành thị phần từ các đối thủ cạnh tranh – câu hỏi đặt ra là liệu họ có thể duy trì được bao lâu.
Cuộc phong tỏa của phiến quân thánh chiến thử thách chế độ Mali
Cuộc phong tỏa thủ đô Bamako của các chiến binh thánh chiến tiếp tục đe dọa chính quyền quân sự cầm quyền ở Mali. Kể từ đầu tháng 9, JNIM, nhóm thánh chiến hùng mạnh nhất Dải Sahel, có liên hệ với al-Qaeda, đã tấn công các xe chở nhiên liệu cố gắng tiếp cận thành phố, làm giảm nguồn cung xăng dầu. Điều này khiến giá nhiên liệu trên thị trường chợ đen tăng vọt và dẫn đến tình trạng thiếu điện.
Cuộc phong tỏa là bằng chứng cho thấy sức mạnh ngày càng tăng của JNIM. Nhưng vẫn chưa rõ liệu nó có thể dẫn đến sự sụp đổ của Bamako, như một số nhà phân tích nhận định, hay không. Chính quyền quân sự, lên nắm quyền sau cuộc đảo chính vào tháng 05/ 2021, vẫn có thể dựa vào sự hỗ trợ từ Africa Corps, một tổ chức lính đánh thuê Nga nay đã đổi tên thành Wagner Group. Mục tiêu thực sự của JNIM có thể là buộc chế độ phải nhượng bộ chính trị – hoặc đẩy nhanh việc thay thế chế độ bằng một chính quyền quân sự dễ dãi hơn. Dù động cơ là gì, cuộc khủng hoảng này cũng cho thấy sự mong manh của các chính quyền quân sự hiện đang thống trị “vành đai đảo chính” Tây Phi.
Tây Ban Nha nhìn lại quá khứ, hướng tới tương lai
Hôm nay là tròn 50 năm ngày mất của Francisco Franco, nhà độc tài đã cai trị Tây Ban Nha suốt 36 năm. Dịp kỷ niệm này gợi lại những hồi ức về quá trình chuyển đổi nhanh chóng và thành công sang nền dân chủ của đất nước. Quá trình này đã được dẫn dắt từ trên xuống bởi Vua Juan Carlos, người kế nhiệm được Franco lựa chọn, được thúc đẩy từ dưới lên bởi các cuộc đình công và biểu tình, và được dàn xếp bởi các hiệp ước giữa những người ôn hòa trong chế độ và phe đối lập. Các quyền tự do như ly hôn, phá thai, và cuối cùng là hôn nhân đồng giới dần được thông qua, cùng với một nhà nước phúc lợi mới và việc gia nhập NATO và Liên minh Châu Âu. Một đất nước từng bị cho là lỗi thời đã trở thành một nền dân chủ châu Âu hiện đại.
Ngày nay, Tây Ban Nha đang vật lộn với nhiều vấn đề quen thuộc của châu Âu: chủ nghĩa dân túy, những vết sẹo do chính sách thắt lưng buộc bụng, tình trạng thiếu nhà ở nghiêm trọng, nhập cư ồ ạt, tỷ lệ sinh thấp, và biến đổi khí hậu. Tinh thần đồng thuận vốn định hình quá trình chuyển đổi đã nhường chỗ cho sự phân cực. Tuy nhiên, Tây Ban Nha vẫn nổi bật ở một khía cạnh: tăng trưởng kinh tế mạnh mẽ. Đối với nhiều người Tây Ban Nha – và cả những người nước ngoài chuyển đến đây – cuộc sống vẫn rất tốt đẹp.
Lãnh đạo phe đối lập Venezuela ấp ủ hy vọng
Phải chăng hồi kết đã cận kề Nicolás Maduro, nhà độc tài của Venezuela? María Corina Machado, người đoạt giải Nobel Hòa bình năm nay, khẳng định rằng đất nước mà phe đối lập do bà lãnh đạo – trong lúc ẩn náu – “đang đứng trước ngưỡng cửa tự do sau 26 năm bị tàn phá.” Trong một bài viết trên tờ Economist, bà cáo buộc Maduro quản lý một cartel tội phạm kiếm được nhiều tiền hơn cả ngành công nghiệp dầu mỏ của Venezuela.
Chế độ đã thâu tóm các thể chế và biến nghèo đói thành vũ khí, nhưng “chưa bao giờ bén rễ,” bà viết. Người dân đã đoàn kết chống lại sự đàn áp, tìm cách lách luật kiểm soát và giám sát xã hội – và “phần lớn lực lượng vũ trang vẫn tin vào hiến pháp.”
Bà dự đoán một cuộc chuyển giao dân chủ đang đến gần, khi Mỹ và các đồng minh khu vực gia tăng áp lực, thừa nhận rằng Venezuela phải được đối xử “không phải như một quốc gia thất bại, mà là một quốc gia bị một cấu trúc khủng bố ma túy chiếm đoạt.” Tự do là vô giá, nhưng Machado đã nhìn thấy những lợi ích kinh tế tiềm năng cho đất nước mình, trị giá gần 2 nghìn tỷ đô la trong 15 năm.
