Nguồn: The Economist | Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng
Volodymyr Zelensky hứa sẽ tổ chức bầu cử thời chiến trong vòng ba tháng nếu Mỹ và châu Âu “đảm bảo an ninh” cho cuộc bỏ phiếu. Hôm qua, Donald Trump một lần nữa cáo buộc Tổng thống Ukraine bám víu vào quyền lực. Trong khi đó, sau cuộc gặp thượng đỉnh với các nhà lãnh đạo châu Âu hồi đầu tuần, Zelensky cho biết ông sẽ trình bày một kế hoạch hòa bình “được tinh chỉnh” cho Mỹ “trong tương lai gần.”
Chỉ số giá tiêu dùng của Trung Quốc tăng lên 0,7% trong tháng 11 so với cùng kỳ năm ngoái, mức cao nhất trong gần hai năm. Mức tăng trưởng này sẽ được các nhà hoạch định chính sách hoan nghênh sau khi nước này đã vật lộn với tình trạng giảm phát kéo dài. Tuy nhiên, chỉ số giá sản xuất – chỉ số đo lường giá cả tại cửa nhà máy – đã giảm tháng thứ 38 liên tiếp, với mức giảm 2,2%.
Campuchia rút khỏi Đại hội Thể thao Đông Nam Á do leo thang xung đột biên giới với Thái Lan, nước chủ nhà của sự kiện thể thao này. Khoảng 500.000 người đã phải chạy trốn khỏi các tỉnh ở cả hai bên biên giới. Ngoại trưởng Mỹ kêu gọi giảm leo thang. Chính phủ Trung Quốc cũng cảnh báo cần kiềm chế. Campuchia cho biết họ sẵn sàng đàm phán với điều kiện “thiện chí được hai bên đồng thuận.”
Nhật Bản điều động máy bay chiến đấu theo dõi hai máy bay ném bom của Nga tham gia cùng máy bay Trung Quốc trong một “chuyến bay chung đường dài” quanh lãnh thổ nước này. Phía Nhật cho biết đã phát hiện thêm ba máy bay Nga khác ở Biển Nhật Bản. Bộ trưởng Quốc phòng Nhật Bản gọi đây là “hành động phô trương sức mạnh chống lại đất nước chúng ta.” Căng thẳng giữa Trung Quốc và Nhật Bản đang dâng cao.
Giá bạc tăng lên mức kỷ lục trên 60 đô la/ounce khi các nhà đầu tư dự đoán Cục Dự trữ Liên bang sẽ cắt giảm lãi suất vào hôm nay. Giá bạc đã tăng gấp đôi kể từ đầu năm, trong khi giá vàng tăng 58%. Cả hai kim loại này đều được xem là công cụ phòng ngừa lạm phát tốt. Khi cầu về bạc tăng lên, nguồn cung lại giảm xuống.
Trong một cuộc bỏ phiếu với tỷ lệ sít sao, Hạ viện Pháp đã thông qua dự luật an sinh xã hội, phần đầu tiên trong ngân sách chính phủ năm 2026. Dự luật này bao gồm việc tạm dừng cải cách lương hưu của Tổng thống Emmanuel Macron cho đến năm 2027. Đây là một thắng lợi cần thiết đối với Thủ tướng Sébastien Lecornu trước thềm cuộc bỏ phiếu về dự luật ngân sách chính, vốn phải được thông qua trước ngày 23/12.
Ủy ban Châu Âu bắt đầu điều tra xem việc Google triển khai các bản tóm tắt do trí tuệ nhân tạo tạo ra trên công cụ tìm kiếm của mình có vi phạm luật chống độc quyền hay không. Cơ quan giám sát cho rằng gã khổng lồ công nghệ này có thể đã tự tạo lợi thế cạnh tranh bằng cách sử dụng nội dung được đăng tải trên các trang web và YouTube để huấn luyện các mô hình của mình mà không trả tiền thỏa đáng cho tác giả hoặc cho phép họ từ chối. Về phần mình, Google cho biết cuộc điều tra của EU “có nguy cơ kìm hãm sự đổi mới.”
Con số trong ngày: Khoảng hai phần ba, là tỷ lệ người tiêu dùng ở các nước giàu cho biết họ dự định sử dụng trí tuệ nhân tạo (AI) để mua sắm trong mùa lễ hội năm nay.
TIÊU ĐIỂM
Thời kỳ chia rẽ tại Cục Dự trữ Liên bang.
Chỉ còn sáu tháng nữa là kết thúc nhiệm kỳ chủ tịch Cục Dự trữ Liên bang, Jerome Powell đang điều hành một ngân hàng trung ương ngày càng chia rẽ. Thị trường hiện khá chắc chắn rằng ngân hàng sẽ cắt giảm lãi suất thêm 0,25 điểm phần trăm vào hôm nay, đưa lãi suất xuống còn 3,5-3,75%. Những người ủng hộ lãi suất thấp hơn lo ngại về sự bất ổn trên thị trường việc làm của Mỹ. Một số dữ liệu về tình trạng sa thải (lay-off) đã tăng mạnh trong những tháng gần đây và tỷ lệ thất nghiệp cũng tăng lên, dù vẫn thấp so với mức lịch sử.
Tuy nhiên, một số nhà hoạch định chính sách lãi suất lại thận trọng. Họ cho rằng thị trường chứng khoán đang bùng nổ, tăng trưởng kinh tế vững chắc, và tỷ lệ lạm phát hàng năm vẫn cao hơn nhiều so với mức 2%, mục tiêu của ngân hàng trung ương. Cuộc họp trước đó của Fed vào tháng 10 đã dẫn đến một kết quả hiếm hoi với ba phe đối lập: những người bỏ phiếu giảm 0,25 điểm phần trăm cuối cùng đã thắng, nhưng một số người muốn giữ nguyên lãi suất, và những người khác thì muốn giảm sâu hơn, khoảng 0,5 điểm phần trăm. Có lẽ lần này ý kiến cũng sẽ chia rẽ.
Nhà Ellison chinh phục thế giới
Larry Ellison, nhà sáng lập 81 tuổi của gã khổng lồ công nghệ Oracle, đã có một năm bận rộn. Bên cạnh việc tham gia vào một nhóm hy vọng mua lại hoạt động của TikTok tại Mỹ, ông còn giúp tài trợ cho nỗ lực của hãng phim Hollywood của con trai mình, Paramount Skydance, nhằm mua lại Warner Bros Discovery, một đối thủ lớn hơn. Các nhà đầu tư hy vọng ông vẫn luôn dõi theo Oracle, công ty sẽ công bố kết quả kinh doanh từ tháng 9 đến tháng 11 vào hôm nay. Công ty điện toán đám mây này đã hưởng lợi từ sự bùng nổ của trí tuệ nhân tạo. Trong quý trước, doanh thu của bộ phận cơ sở hạ tầng đám mây tăng 55% so với cùng kỳ năm ngoái, lên 3,4 tỷ đô la. Hồi tháng 9, Oracle dự báo doanh thu điện toán đám mây hàng năm đạt 144 tỷ đô la vào năm 2030 – điều này đã đẩy giá trị định giá của công ty lên 935 tỷ đô la trong một thời gian ngắn.
Nhưng kể từ đó, con số này đã giảm gần một phần ba. Các nhà đầu tư lo ngại về khoản chi khổng lồ cho các trung tâm dữ liệu. Nợ ròng của Oracle tăng hơn gấp đôi trong bốn năm, lên 80 tỷ đô la. Họ cũng lo lắng về tính ổn định của doanh thu từ điện toán đám mây từ các khách hàng như OpenAI, công ty cũng đang đốt tiền rất nhanh.
Sự trở lại của chiến tranh giữa Thái Lan và Campuchia
Hàng trăm nghìn thường dân đã phải bỏ chạy kể từ khi giao tranh giữa quân đội Thái Lan và Campuchia leo thang dọc biên giới chung trong tuần này. Các cuộc đụng độ đã khiến ít nhất 12 người thiệt mạng. Mỗi bên đều đổ lỗi cho bên kia về việc nổ súng trước.
Hai quốc gia đang hồi hộp chờ đợi phản hồi của Donald Trump. Tổng thống Mỹ đã làm trung gian cho một thỏa thuận ngừng bắn để chấm dứt 5 ngày giao tranh hồi đầu năm nay bằng cách đe dọa tăng thuế quan lên mức không thể chấp nhận được. Nhưng những nỗ lực của ông không giải quyết được nguyên nhân gốc rễ của tranh chấp. Hôm thứ Hai, Nhà Trắng khuyến khích hai bên quay lại thỏa thuận, nhưng bản thân Trump không lên tiếng công khai về việc xung đột tiếp diễn. Có thể sự chú ý của ông đã chuyển sang vấn đề khác; nếu quả thực là vậy, xung đột có thể sớm leo thang dữ dội. Tư lệnh quân đội Thái Lan đã tuyên bố mục tiêu của ông là tiêu diệt lực lượng vũ trang Campuchia “trong một thời gian dài sắp tới.”
Australia cấm thanh thiếu niên sử dụng mạng xã hội
Hôm nay, các bậc cha mẹ có thể vui mừng trong lúc các cô cậu thanh thiếu niên than thở khi Australia ban hành một số quy định nghiêm ngặt nhất thế giới về thời gian sử dụng thiết bị điện tử của trẻ em. Cụ thể, trẻ em dưới 16 tuổi sẽ bị cấm sử dụng mạng xã hội, bao gồm các ứng dụng video như YouTube và các mạng xã hội như Instagram. Danh sách này không bao gồm các nền tảng nhắn tin như WhatsApp, hoặc các trò chơi điện tử như Roblox, dù nó có thể được cập nhật. Các công ty không kiểm tra độ tuổi sẽ phải đối mặt với mức phạt nặng.
Các quốc gia khác đang theo dõi sát sao bởi quan ngại về tác hại của mạng xã hội đối với sức khỏe tâm thần ngày càng gia tăng ở khắp mọi nơi. Các biện pháp của Australia có thể giúp ích, nhưng vẫn có rủi ro. Trẻ em có thể sử dụng các ứng dụng ngay cả khi không đăng nhập vào tài khoản của mình, điều này có nghĩa là trải nghiệm sẽ kém cá nhân hóa hơn (và kém phù hợp với độ tuổi hơn). Và chúng cũng có thể chuyển sang các ứng dụng ít được kiểm soát hơn, những ứng dụng quá nhỏ để nằm trong phạm vi lệnh cấm. Một số tổ chức từ thiện dành cho trẻ em cho rằng giải pháp là làm cho internet an toàn hơn, chứ không phải là tuyên bố nó không phù hợp với trẻ em.
Một buổi lễ tại Bắc Âu dành cho phe đối lập của Venezuela
Hôm nay, María Corina Machado, lãnh đạo phe đối lập ở Venezuela, sẽ nhận Giải Nobel Hòa bình trong một buổi lễ ở Oslo. Ban tổ chức hy vọng bà sẽ tham dự trực tiếp, nhưng việc bà rời Venezuela bằng cách nào, khi nào, và liệu có rời được hay không vẫn còn là một bí ẩn. Machado đã phải lẩn trốn suốt nhiều tháng. Chế độ của nhà độc tài Nicolás Maduro tuyên bố bà sẽ bị xem là “kẻ đào tẩu” nếu đến Na Uy, và ám chỉ rằng bà sẽ bị bắt nếu trở về.
Trước đó, Machado từng bị cấm tranh cử trong cuộc bầu cử tổng thống năm ngoái. Thay vào đó, bà tổ chức chiến dịch tranh cử cho Edmundo González, người được cho là đã giành chiến thắng. Bà nhận được Giải Nobel vì “cuộc đấu tranh nhằm đạt được sự chuyển đổi công bằng và hòa bình từ chế độ độc tài sang dân chủ.” Machado đã trở thành người nhiệt thành ủng hộ việc Donald Trump sử dụng sức ép quân sự để buộc Maduro từ chức.
