Nguồn: Battle of Fredericksburg, History.com
Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng
Vào ngày này năm 1862, Quân đội Bắc Virginia của Tướng Hợp bang miền Nam Robert E. Lee đã đẩy lùi một loạt các cuộc tấn công của Binh đoàn Potomac của Tướng Ambrose Burnside tại Fredericksburg, Virginia. Thất bại này là một trong những tổn thất mang tính quyết định nhất đối với quân đội Liên minh miền Bắc, và nó đã giáng một đòn nặng nề vào tinh thần của miền Bắc trong mùa đông năm 1862-1863.
Burnside lên nắm quyền chỉ huy Binh đoàn Potomac vào tháng 11/1862 sau khi George McClellan thất bại trong việc truy đuổi Lee đến tận Virginia sau Trận Antietam ở Maryland vào ngày 17/09. Burnside ngay lập tức lập kế hoạch tiến quân vào thủ phủ của Hợp bang miền Nam tại Richmond, Virginia. Kế hoạch này đòi hỏi quân Liên minh phải hành quân nhanh chóng di chuyển từ các vị trí của họ ở miền bắc Virginia đến Fredericksburg trên Sông Rappahannock. Burnside dự định sẽ vượt sông tại điểm này, rồi sau đó tiếp tục tiến về phía nam.
Chiến dịch bắt đầu đầy hứa hẹn đối với phe miền Bắc. Họ nhanh chóng tiến xuống Sông Rappahannock, nhưng sau đó bị chững lại ở bên kia sông đối diện Fredericksburg. Vì mệnh lệnh không được truyền đi hiệu quả, nên phải mất thêm vài ngày thì một cây cầu phao mới được dựng xong. Sự chậm trễ này cho phép Lee đưa quân vào vị trí dọc theo Đồi Marye phía trên Fredericksburg. Quân miền Nam được bảo vệ an toàn trong một con đường trũng được che chắn bởi một bức tường đá, nhìn xuống những sườn dốc trống trải dài từ rìa Fredericksburg. Vị trí của quân Hợp bang mạnh đến nỗi một sĩ quan phe nổi dậy tuyên bố rằng “một con gà cũng không thể sống sót trên cánh đồng đó khi chúng ta khai hỏa.”
Nhưng Burnside vẫn quyết định tấn công bất chấp điều đó. Vào ngày 13/12, ông tung ra 14 đợt tấn công vào phòng tuyến của miền Nam. Dù pháo binh Liên minh đã thành công chống lại quân nổi dậy, nhưng cánh đồng dài gần 550m lại là một bãi giết chóc đối với quân miền Bắc. Không một binh sĩ Liên minh nào đến được phòng tuyến trên đỉnh Đồi Marye, và rất ít người đến được trong phạm vi 45m. “Cũng tốt khi chiến tranh khủng khiếp như vậy, bởi nếu không ta sẽ say mê nó,” Lee nhận xét với Tướng James Longstreet trong lúc chứng kiến tàn sát. Một đêm lạnh giá đã khiến thêm nhiều binh lính Liên minh thiệt mạng và bị thương.
Burnside cân nhắc việc tiếp tục tấn công vào ngày 14/12, nhưng các cấp dưới đã thúc giục ông dừng lại. Sang ngày 15/12, một thỏa thuận ngừng bắn được ban hành để phe Liên minh thu gom thi thể và binh lính bị thương. Burnside sau đó rút lui về phía bắc dưới màn mưa đêm. Tính chất một chiều của trận chiến được phản ánh qua số liệu thương vong. Quân miền Bắc chịu tổn thất khoảng 12.650 người chết và bị thương, trong khi Lee chỉ mất khoảng 4.200 người. Tướng Joseph Hooker được chọn thay thế Burnside làm chỉ huy Binh đoàn Potomac vào tháng 01/1863.
